Нозт адæймагадæн лæвæрд æрцыд фыдбылызæн. Нуазаг лæг сафы йæ зонд, йæ кад, йе ‘гъдау æмæ йæ бынат æхсæнады. Ахæм адæймагæй нæдæр æгъдау домæн ис, нæдæр – рæстдзинад. Фæлæ бынтон æнæ нозт дæр нæй гæнæн. Нæ фыдæлтæ дæр нуæзтой, фæлæ зыдтой бæрц.
Нозтджын адæймаг æхсæнады знаг у, фæлæ уымæй фылдæр знаггад та хæссы нозтджын шофыр. Уый та уымæн афтæ у, æмæ нозт адæймаджы зондыл æвзæрырдæм бандавы, цы кусы, цы ми кæны, уыдоныл дзуапп радтынхъом нал вæййы. Ӕмæ ахæм адæймаг машинæйыл куы сбада, уæд, кæй зæгъын æй хъæуы æрхæссы стыр фыдбылыз.
Нозтджын шофыры аххосæй фæндагыл æрцæуы бирæ бæллæхтæ. Адæймаг машинæйыл куы сбады, уæд уымæй йæхимæ райсы бæрндзинад канд йæхи царды нæ, фæлæ ма йе ‘гъдаухалæн миты аххосæй хъыгдард баййафынæй тæссаг кæмæн у, уыдоны цар-ды тыххæй дæр.
Ацы фарста ахсджиаг у нæ республикæйы дæр. Статистикæйы бæрæггæнæнтæ куыд амонынц, афтæмæй æрцæугæ фæндагон-транспортон бæллæхты фылдæр хатт аххосджын вæййы нозтджын шофыр. Ахæм шофырæн йæхи куы бафæрсай, нозтджынæй машинæйыл бадæн цæй тыххæй нæй, уæд дын дзуапп ратдзæн: адæймаг хорз нал фæхъуыды кæны, сæвзæргæ тæссаг уавæрмæ цырд фæлæууын йæ бон нæ вæййы. Нозтджынæй машинæйыл сбадын йæ сæрмæ чи хæссы, уыдонæй фехъусæн ис ахæм ныхас, зæгъгæ, иу агуывзæйæ æппындæр ницы æрцæудзæн. Фæлæ хъуыддаг куыд æвдисы, афтæмæй фæндагон-транспортон фыдбылыз саразынц, афтæ чи хъуыды кæны æмæ нозтджынæй машинæ йыл чи сбады, уыдон, кæд сæхимæ нозтджын нæ фæкæсынц, уæддæр. Фæлæ ирон æмбисонд амоны: “Расыг лæгæн, æрду дæр – хид».
Нозт йæ кæнæгæн дæр нæ бары. Бирæ чи нуазы, уый расыг дæр кæны, стæй рæдигæ æмæ худинаджы митæ дæр. Карз нозт халы адæймаджы психофизиологон процесстæ. Нозтджын шофырæн йæ уæнгты тых вæййы къаддæр, фæндагыл цæугæ-цæуын цæст афтæ хорз нал фæуыны, сывзæргæ уавæрæн хæрз цыбыр рæстæг-мæ рæстмæ аргъ скæнын йæ бон нал вæййы. Зæгъæм, нозтджын шофырмæ афтæ фæкæсы, цыма фæндагыл чи фæхизы, уыцы адæймаг æм нырма дард у, афтæмæй та йæм вæййы хæрз æввахс, Сæр схæццæ вæййы, йæ размæ цæуæджы нал ауыны æмæ æрцæуы фыдбылыз. Ӕппæт уыдæттæ æркæнынц фæндагон-транспортон бæллæхтæм. Канд уый нæ, фæлæ ма уыцы бæллæхты фæс-тиуджытæ вæййынц тынг уæззау шофырæн йæхицæн дæр, стæй, кæй бахъыгдардта, уымæн дæр. Тынг бирæ фыдбылызтæ æрхастой, нозтджынæй чи сбады машинæйыл, уыцы шофыртæ, тынг бирæ удзиæнттæ нæм æрцыд а-фæстаг рæстæджыты. Ӕмæ уæ курæг стæм, гыццылдæр нозтджын куы уат, уæд машинæйыл ма бадут. Хъахъхъæнут уæхи дæр æмæ уæ алыварс адæмы дæр.
Аварион уавæр ма æвзæрын кæнынц нæ горæты уынгты шофыртæ. Кæм не ‘мбæлы уым бауромынц сæ машинæты. Урæд машинæты ‘хсæн нал вæййы æдæрсгæ ацæуыны фадат нæдæр транспортæн, нæдæр фистæгæй цæуджытæн.
Уæлдайдæр Сталины уын-джы банджы раз, бынтон æвзæр уавæр вæййы кусгæ бонты. Ахæм æвзæр уавæр вæййы Ленины æмæ Абайты Уасойы уынгты дæр. Уымæй уæлдай Абайты Уа-сойы уынг у тынг уынгæг, æмæ ма йыл шофыртæ фæндаджы дыууæ фарс бауромынц сæ машинæты. Ацы уынджы кæрон лæууы иуырдæм фарс цæуыны бæрæггæнæн нысан, æмæ йæ ничи æххæст кæны. Нæ шофырты иуæй-иутæ скъæрдмæ куы кæсай, уæд куыдфæндыйæ дæр ахъуыды кæндзынæ: адонæй цымæ исчи автоскъолайы къæсæрæй бакасти?
Нæ горæты автоинспекцийы хъæуы ацы уавæрмæ хуыздæр хъусдард аздахын æмæ дзы цы хъæнтæ ис, уыдон рæстæгыл аиуварс кæнын.
ÆЛБОРТЫ Агуындæ
