Республикæйы делегаци Президент Бибылты Анатолийы сæргълæудæй хайад райста Санкт-Петербурджы «Ирыстоны культурæйы бонтæ» байгом кæныны церемонийы. Мадзал уагъд æрцыд Мультимедион парк «Россия – моя история»-йы.
Хайад дзы райстой РЦИ – Аланийы Парламенты Сæрдар Алексей Мачнев, Ленинграды областы Хицауады Сæрдар Николай Емельянов, Мариинаг театры аивадон къухдариуæггæнæг Гергиты Валери, меценат, Санкт-Петербурджы ирон æхсæнады минæвар Боллоты Таймураз.
Мадзалы раныхасгæнгæйæ, Бибылты Анатоли банысан кодта историон параллелты, кæцытæ иу кæнынц Ирыстон æмæ Уæрæсейы. Зæрдыл æрлæууынæн радзырдта, зæгъгæ, Ирыстон æмæ Уæрæсейы хæлар ахастытæ райдыдтой, ирæттæ куыд ястæ, алантæ, афтæ иумæ – уæхски-уæхск знæгты ныхмæ куы тох кодтой, уæдæй. Радзырдта дыууæ паддзахады ныры ахастыты бæрзонд æмвæзады тыххæй дæр.
Президент бæрæгбоны цытæн раарфæ кодта æрæмбырдуæвджытæн.
Мадзалы раныхас кодтой Алексей Мачнев, Боллоты Таймураз. Хуссарирыстойнаг Президент банысан кодта 270 азы размæ æрцæугæ цауы ахсджиагдзинад, кæцы, Ирыстон æмæ Уæрæсейы фидар бабæтгæйæ, сыгъзæрин дамгъæтæй фыст æрцыд ирæтты æнтыстыты азфыссынады.
Ахуырад æмæ зонады къабазы, музейон æмæ библиотекон хъуыддæгты æмгуысткæнынмæ цæттæдзинад равдыста Николай Емельянов.
Цытджын мадзалы бакастæуыд Уæрæсейы Федерацийы Культурæйы министр Владимир Мединскийы арфæ дæр.
Уый фæстæ Бибылты Анатоли раарфæ кодта Гергиты Валерийæн, 2008 азы августы хæсты рæстæджы йе ‘ххуыс æмæ фарсхæцынады сæраппонд, уыцы уæззау бонты Хуссар Ирыстонмæ кæй æрцыд æмæ сыгъд Парламенты асинтыл концерт-реквием кæй равдыста, уый тыххæй. Президент «Кады Орденæй» схорзæхджын кодта Мариинаг театры, йæ аивадон къухдариуæггæнæг Гергиты Валерийы та – «Петербурджы ирон Минæварады бакондыл 270 азы сæххæсты» цытæн майданæй, РХИ æмæ УФ адæмты ‘хсæн хæларадон ахастытæ сфидар кæнынмæ стыр хайбавæрд кæй бахаста, уый тыххæй.
Дарддæр делегаци Бибылты Анатолийы сæргълæудæй бацыд Герцены номыл Уæрæсейы паддзахадон педагогон университетмæ. Уым азылд 1797 азы арæзтæрцæуæг уæлдæр ахуыргæнæндоны комплексыл, бацыд граф Разумовскийы галуанмæ, галуаны театрмæ æмæ библиотекæмæ дæр. Библиотекæйы историйы хайы делегацийæн фенын кодтой стæм чингуыты хайад, сæрмагондæй Хуссар Ирыстоны делегацийæн равдыстой Ирыстоныл фыст чингуыты коллекци.
Библиотекæйы кусæджы ныхæстæм гæсгæ, чингуыты ‘хсæн ис, Ирыстонмæ историкты, уыцы нымæцы фæсарæйнаг историкты балцыты тыххæй фыст XVII æнусы рауагъд чингуытæ, кæцытæ Европæйы адæмæн радзырдтой ирæтты тыххæй.
«Уыдон сты Гюльденштейны балцытæ, Клапроты фыстытæ. Диссаг у, фæлæ уыцы ахуыргæндтæ уыдысты Петербурджы зонæдты академийы. Уæрæсейаг зонæдты академийы немыцæгтæ фыстой Ирыстоны тыххæй. Махæн ахсджиаг у Всеволод Миллер дæр, уымæн æмæ уый уыд сылгоймæгты педагогон институты ахуыргæнæг. Уыцы институты бындурыл сырæзт нæ университет дæр», – дзырдта экскурсиуадзæг.
Уый фæстæ нæ бæстæйы сæргълæууæг фембæлд университеты лектортæ æмæ студенттимæ æмæ сын лекци бакаст Ирыстоны историйы, Уæрæсеимæ Ирыстон-Аланийы ахастыты, Санкт-Петербурджы Фыццаг ирон минæварады тыххæй.
Президент зæрдыл æрлæууынæн банысан кодта, зæгъгæ, «Рагон Уæрæсейы ирон адæмы зыдтой ястæ кæнæ алантæй. Алани уыд стыр паддзахад. Уымæн æмцæдисон ахастытæ уыд Уæрæсейы княжествотимæ, рагон азфыссынады та хъахъхъæд æрцыдысты алантæ æмæ уырыссæгты хæстон æмхæларад æмæ хæстон экспедицитæ. Радзырдта ма сын династион бастдзинæдты тыххæй дæр, ома, Стыр князь Всеволод Большое Гнездойы цардæмбал уыд алайнаг князы чызг Мария Ясыня, йæ хъæбулы хъæбул та уыд Александр Невский. Бибылты Анатоли банысан кодта 1774 азы Ирыстон Уæрæсеимæ кæй баиу, уый ахсджиагдзинады дæр æмæ радзырдта 2008 азы августы хæсты тыххæй дæр. Студентты бафæдзæхста, цæмæй сæ разылæууæг проблемæты ма уыной трагеди.
Лекцийы фæстæ Хуссар Ирыстоны сæргълæууæг банысан кодта ахæм фæндиаг, цæмæй диссаджы истори æмæ традицитимæ уæлдæр ахуыргæнæндоны ахуыр кæной хуссарирыстойнаг студенттæ дæр.
Уый фæстæ Бибылты Анатоли фембæлд университеты ректор Сергей Богдановимæ, кæцы йын радзырдта уæлдæр ахуыргæнæндоны здæхтытæ æмæ фадæтты тыххæй. Банысан кодта раздæры Советон Цæдисы регионтимæ, Хæдбар Паддзахадты Æмхæларады бæстæтимæ, Хуссар Ирыстонимæ контактты ахсджиагдзинад, афтæ ма банысан кодта, университетмæ Президенты бацыд æмæ лектортæн æмæ студенттæн лекци кæй бакаст, уый ахсджиагдзинад.
Йæ балцы фæлгæтты Бибылты Анатоли фембæлд Санкт-Петербурджы губернаторы бынаты ногæй снысангонд Александр Бегловимæ дæр. Ног бынаты йæ кæй снысан кодтой, уый тыххæй йын раарфæ кæнгæйæ, банысан кодта йæ бæрзонд профессионализм æмæ куысты фæлтæрддзинад. Загъта йын бузныджы ныхæстæ, Уæрæсейы Фыццаг ирон минæварад бакæныныл 270 азы сæххæсты цытæн мадзал бацæттæ кæнынмæ йæ хъус кæй дардта æмæ йын кæй æххуыс кодта, уый сæраппонд.
«Мадзал тынг хорз ацыд. Ацы 270 азы тынг бирæ ис куыд трагикон, афтæ позитивон цаутæ дæр: 2008 азы хæст дæр, Уæрæсейы Федерацийы æрдыгæй Республикæ Хуссар Ирыстоны паддзахадон хæдбардзинады банымад дæр æмæ дыууæфарсон ахастыты æнтыстджын рæзт дæр. Нæ адæмты æмахастыты истори йæ уидæгтæ ауагъта æнусты æрфæны. Абон мах æхсызгонæй дарддæр кæнæм, нæ фыдæлтæ нын цы бастдзинæдтæ ныууагътой, уыдон. Мах æппæт дæр хъуамæ саразæм, цæмæй уыцы хæлардзинад адæттæм нæ фæстагæттæм æмæ йæ фидарæй фидардæр кæнæм», – банысан кодта Президент.
Ирыстон дыууæ дихы кæй у, уый тыххæй историон документтыл æнцойгæнгæйæ, Бибылты Анатоли, загъта, зæгъгæ, Хуссар Ирыстон Уæрæсейы империйы скондæй никуы рахызт æмæ ныфсимæ банысан кодта, Ирыстон иууон æмæ æнæдихтæй Уæрæсейы сконды хъуамæ уа. Ра-дзырдта Республикæ Хуссар Ирыстоны социалон-экономикон рæзтæн ахъазгæнæг Инвестицион программæйы фæлгæтты арæзтæрцæуæг объектты тыххæй дæр.
Йæ рады Александр Беглов банысан кодта дыууæ паддзахады ‘хсæн фидар бастдзинæдты ахсджиагдзинад æмæ фашистон блокадæйæ Ленинград ссæрибар кæныны цытæн майданæй схорзæхджын кодта Бибылты Анатолийы.
Президент Бибылты Анатоли ма фембæлд Паддзахадон Эрмитажы генералон директор Михаил Пиотровскиимæ дæр.
Хуссарирыстойнаг паддзахады сæргълæууæг бузныг загъта гендиректорæн, Эрмитажы Хуссар Ирыстоны бонтæ бæрзонд æмвæзадыл уагъд кæй æрцыдысты, уый сæраппонд.
Бибылты Анатолийы ныхæстæм гæсгæ, Ирыстоны истори æмæ культурæ уый аккаг сты, цæмæй сæ зона дунейы зонадон æхсæнад. Уыцы здæхты Эрмитаж стыр куыст бакодта.
Йæ рады Михаил Пиотровский цæттæдзинад равдыста нæ республикæимæ æмгуыст кæнынмæ.
Уый фæстæ РХИ-йы Президент æмæ делегацийы уæнгтæн Эрмитажы залты сарæзтæуыд экскурси. Хуссарирыстойнаг делегацийæн цымыдисон уыд скифаг сыгъзæрин коллекци.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.