Алы адæймаг дæр хæсджын у, цы нацийы минæвар у, уымæн æндæр нациты ‘хсæн уæлдæр кад æмæ аргъ кæна. Æрмæст йæ ном æмæ мыккаг нæ, фæлæ зона йæ нацийы истори, йæ райрæзты уидæгты, культурæ æмæ æндæр ахæмтæ.
Нæ республикæйы Паддзахадон университеты ирон филологийы факультетмæ фæстаг азты, хъыгагæн, кæд цъус абитуриенттæ бацæуы, уæддæр уыцы дæсныйад йæхицæн чи равзары, уыцы студенттæй рухс кæны зæрдæ. Уыдонимæ ныхас кæнгæйæ ис бамбарæн, нæ фæсивæд кæй цымыдис кæнынц сæ ирон æвзаг бахъахъхъæнынмæ, сæ рæзгæ удты арфы кæй хæссынц сæ мадæлон æвзагмæ уарзондзинад. Абон мæ уацы хъайтар, ирон филологийы факультеты æртыккаг къурсы студенткæ Къуылыхты Аннæйы ныхæстæм гæсгæ, ирон æзаг удисæг æвзæгтæм чи бахæссы, уыдон раст не сты. «Æз, куыд ирон æвзаджы филологийы факультеты студенткæ, афтæ мæ фидарæй зæгъын фæнды, ирон æзагæн фесæфæн кæй никуы ис. Уый рæздзæн, æндæр æвзæгты ‘хсæн хиздзæн бæрзонддæр æмвæзад-мæ. Уымæн æмæ, кæд ныртæккæ фæсивæдæй бирæтæ хуымæтæг ахаст дарынц се ‘взагмæ, уæддæр се ‘хсæн ис ахæмтæ, кæцытæ æппæт дæр аразынц ирон æвзаджы рæзты хæрзиуæгæн»,- зæгъы æрыгон чызг.
Аннæ райгуырд æмæ схъомыл Знауыры районы. Астæуккаг скъола дæр каст фæцис ам. Хæрз чысыл ма куы уыд, уæдæй рахатыд ирон музыкæйы зæлтæм уарзондзинад. Райдиан кълæсты ахуыр кæнгæйæ-иу хайад иста скъолайы уагъд цæуæг ирон æвзагимæ баст мадзæлтты. Уарзта ирон кафт æмæ зарды номыртæ æххæст кæнын. Ахуыры фадыджы дæр фылдæр уарзта ирон æвзаджы предмет. Астæуккаг скъола каст фæуыны фæст Аннæ йæ дарддæры фæндагæн равзæрста Цхинвалы Паддзахадон Университеты экономикæйы хайад æмæ бацыд уырдæм. Фæлæ йæ миддунейы йæхи ирон æвзагимæ кæй баста, уый тыххæй ма фæсаууонмæ хайады та бацыд ирон филологийы факультетмæ. Иу азы фæстæ Аннæ банкъардта, йæ зæрдæ йæ фылдæр мадæлон æвзаджы ‘рдæм кæй хæссы, кæд дыууæ факультеты дæр тынг хорз нысæнттыл ахуыр кодта, уæддæр экономикæйы хайадæй рахызт ирон филологийы боны хайадмæ æмæ ныр ахуыр кæны ам.
Аннæ, цымыдис кæны йæ мадæ-лон æвзаджы истори æмæ æвза-джы рæзт арфдæр базонынмæ. «Мæнмæ гæсгæ, мадæлон æвза-гæй сæйрагдæр ницы ис адæй-магæн. Скъолайы ахуыр кæнгæйæ мæм фæзынд уыцы хъуыды æмæ абоны онг дæр мæхицæн æппæты ахсджиагдæрыл нымайын ма-дæлон æвзаджы истори, культурæ æмæ уыимæ баст æппæт зонæнтæ дæр арфдæр сахуыр кæнын»,- зæгъы Аннæ.
Аннæ кæд йæ зæрдæйы арф æнкъардта мадæлон æзагмæ уарзондзинад, уæд ма йын уыцы артыл цæхæр бакалдта йе скъолайы ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæг Томайты Сæлимæт дæр. Уый руаджы æрыгон чызг скъолайы къæсæрæй рахизгæйæ, йемæ рахаста куыд астæуккаг ахуырады æмвæзадыл æмбæлон зонæнтæ, афтæ йæ дарддæры цард мадæлон æвзаджы райрæзтæн снывонд кæныны фæндон дæр. Ныртæккæ ирон факультеты кæй ахуыр кæны, уый нымайы йæ царды сæйрагдæр бæллицтæй иуы сæххæстыл. «Мæ сæйраг бæллицтæй сæ иуыл ма-дæлон æвзаг бæстондæр сахуыр кæнын кæй нымадтон, уый мын чысылбæрцæй сæххæст ис, æмæ ныр та мæ фæнд у, цы фæндагыл слæууыдтæн, уый кæронмæ бакæ-нын. Бæллицтæ æххæст кæныны фæндаг æнцон никуы вæййы, фæлæ мæ ныфс ис, уыйбæрц фæндвидардзинад æмæ тых мæм кæй разындзæн, цæмæй мæ уарзон ирон æвзаджы рæзтæн аккаг лæггад бакæнон», – загъта Аннæ.
Аннæ ахуыр кæны тынг хорз нысæнттыл. Уый тыххæй йын ивгъуыд аз нысангонд æрцыд Президентон стипенди. Активон хайад исы университеты æхсæнадон царды дæр. Университеты профессор Плиты Гацыры къухдариуæгадæй архайæг клуб «Къоста»йы дæр Аннæ исы активон хайад. Ацы клубы фæлгæтты университеты студенттæ ахуыр кæнынц ирон æмдзæвгæтæ аив кæсын, нæ рагфыдæлты истори æмæ æвзагимæ баст æппæт æргъæдтæ дæр ахуыр кæнынц бындуронæй. Афтæ ма равдисынц спектакльтæ дæр. Æрæджы Аннæ сæххæст кодта Хетæгкаты Къостайы поэмæ «Фатимæ»-мæ гæсгæ æвæрд спектаклы Фатимæйы роль æмæ йын рауад тынг хорз.
Аннæ ма астæуккаг скъолайы куы ахуыр кодта, уæд хайад иста республикæйы уагъдцæуæг мадзæлтты, хайад райста проект «Стъалыты ферттывд»-ы æмæ ссис финалисткæ. Ныр дæр æрыгон чызг кæддæриддæр хайад райсы республикæйы æмæ уымæн æдде уагъдцæуæг ирон æвзагимæ баст мадзæлтты. Ацы аз, сæрды хайад райста Хъырымы уагъдцæуæг форум «Таврида»-йы. Форумы нысан уыд аивады фадыджы фæсивæды зонындзинæдтæ фæ-уæрæхдæр кæнын. Аннæ куыд загъта, афтæмæй уым базонгæ ис тынг бирæ ногдзинæдтимæ театралон фадыджы. Ацы аз ма Аннæ хайад райста Цæгат Ирыстоны уагъдцæуæг проект этнолагер «Аланты фæд»-ы. Aцы проекты фæлгæтты та Аннæ йæхи цæстæй федта нæ рагфыдæлты раздæры æмæ ныры цæрæн бынæттæ, базонгæ ис ирон адæмы истори æмæ цыртдзæвæнтимæ. «Проекты хайад райгæйæ æз райстон тынг бирæ хъæугæ зонындзи-нæдтæ, куыд аланты истори, афтæ сæ царды уавæрты тыххæй дæр. Фæндит мæ, цæмæй ахæм ма-дзæлттæ арæхдæр цæуой нæ фæ-сивæды хайадистæй. Уымæн æмæ уыдон стыр ахъаз сты практикон зонындзинæдтæ бафидар кæнынæн», – зæгъы æрыгон чызг.
Сентябры мæйы горæт Алуштайы уагъд цыд Социалон уа-вæртæ проект кæныны фæдыл фæсивæдон семинар-практикум, цыран хайад райстой Уæрæсе, Абхаз, Донецк, Луганск, Хуссар Ирыстон æмæ æндæр республикæты студентон организациты активон хайадисджытæ. Аннæ ам дæр райста хайад æмæ баззад райгондæй.
Æрыгон чызджы рæстæг кæд уысмгай дихгонд у, уæддæр ма уый ссары рæстæг, аивадон литературæ кæсынæн дæр. Уарзы фæсарæйнаг æмæ æндæр æвзæгтыл литературæ кæсын. Арæх фæкæсы англисаг фысджыты, фæлæ уæддæр йæ зæрдæ ирон аив литературæ йыл нæ ивы. «Мæ уарзон дæр уацмыстæй сæ иу у Джусойты Нафийы – «Фыдæлты туг». Фæнд кæнын ацы уацмысыл зонадон куыст ныффыссын дæр» – загъта Аннæ.
Аннæ ныридæгæн фидарæй зоны, йæ фидæны цард баст кæй уыдзæн мадæлон æвзагимæ. «Алы адæймаг дæр хъуамæ бæлвырдæй зона йæ адæмы истори, рæхса йæ мадæлон æвзагыл аивдæр хуызы ныхас кæнынмæ. Уымæ гæсгæ мæ бæллиц у, ацы хъуыддагæн мæ цард снывонд кæнын æмæ йыл бæстондæрæй бакусын нæ интеллигенцийы хистæр кары минæвæрттимæ, – зæгъы Аннæ. Ис ахæм дзурджытæ, зæгъгæ, ирон æвзаг, гæнæн ис, æмæ фесæфа. Уыцы хъуыдыимæ æз разы никуы уыдтæн. Уырны мæ фидарæй, нæ ирон фæсивæд никуы бауадздзысты се ‘взаг, нæ кадджын æмæ куырыхон рагфыдæлты æвзаг фесафын», – загъта Аннæ.
ХУЫГАТЫ Миленæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.