Алы адæймагæн дæр йæ мадæлон æвзаг мады ад хъуамæ кæна. Алы адæймаг дæр мадæлон æвзагмæ уарзты æнкъарæнтæ хъуамæ мады æхсыримæ рахæсса. Алкæцы ныййарæг дæр хæрзчысылæй хъуамæ бауарзын кæна йæ сывæллонæн мадæлон æвзаг, фæлæ алы хатт афтæ нæ вæййы.
Æмхуызонæй нæ мадæлон ирон æвзагæн куы аргъ кæниккам, уæд абон йæ уавæр бынтон æндæргъуызон уаид. Ирон æвзаджы рæзты тыххæй 15 май расидт æрцыд ирон æвзаджы бонæй æмæ нысан цæуы 2003 азæй фæстæмæ РЦИ-Аланийы раздæры Сæргълæууæг Дзассохты Александры барамындмæ гæсгæ. 15-æм май ирон æвзаг æмæ литературæйы бонæй уымæн расидт æрцыд, æмæ уæд 1899 азы мыхуыры рацыд ирон адæмы фæтæг Хетæгкаты Къостайы «Ирон фæндыр». Уыцы бонты мадæлон æвзагæн уæлдай тынгдæр фæкад кæнынц, уагъд æрцæуынц алыгъуызон мадзæлттæ.
Иу ахæм цымыдисон литературон-музыкалон изæр «Ирон æвзаг – нæ иугæнæг, нæ хотых», зæгъгæ, уагъд æрцыд горæт Цхинвалы Анахарсисы номыл республикон национ библиотекæйы. Мадæлон æвзаджы боны цытæн мадзал бацæттæ кодтой ацы библиотекæйы ирон хайады æмæ бæстæзонæн хайады кусджытæ Сланты Заирæ æмæ Тъехты Ингæйы сæргълæудæй. Мадзалмæ æрбацыдысты РХИ-йы Парламенты Национ политикæ, культурæ, ахуырад, зонад, дин æмæ дзыллон информацийы фæрæзты фæдыл парламентон комитеты сæрдар Гæбæраты Юри, Ирыстоны Фысджыты цæдисы æмсæрдар Хъазиты Мелитон, РХИ-йы Культурæйы министрады минæвæрттæ, ХИПУ-йы ирон литераурæйы сæргълæууæг, профессор Плиты Гацыр, ХИПУ-йы ахуыргæнæг Плиты Серго, нæ горæты библиотекæты кусджытæ, 6-æм астæуккаг скъолайы æмæ Колыты Аксойы номыл Аивæдты лицейы ирон æвзаджы ахуыргæнджытæ Дыгъуызты Лианæ, Гæбæраты Фатимæ æмæ æндæртæ. Мадзалы активон хайад райстой Цхинвалы 2-æм астуæккаг скъолайы ахуыргæнинæгтæ сæ ахуыргæнæг Тыджыты Заирæйы сæргълæудæй.
Мадзал амыдтой библиотекæйы кусджытæ Къæбысты Зæринæ æмæ Тъехты Ингæ. Уыдон раарфæ кодтой мадзалмæ æрбацæуджытæн æмæ банысан кодтой, зæгъгæ, æрмæст 15-æм майы нæ, фæлæ алы ирон адæймагæн æрвылбон дæр хъуамæ уа мадæлон æвзаджы бæрæгбон. «Махæй алчи дæр хъуамæ тырна йæ мадæлон æвзагыл йæ хъуыдытæ, йæ зæрдæйы фæндиæгтæ дзурынмæ. Уæд куыд æмбæлы, афтæ зондзыстæм не ‘взаг, æмæ йын кад кæндзыстæм. Алы æвзагæн дæр ис йæхи ратæдзæнтæ, йæхи сæрмагонд истори. Йæхи истори ис ирон æвзагæн дæр, йæ фæзындæй фæстæмæ», – загъта Тъехты Ингæ. Ирон æвзаджы фæдыл доклад бакаст библиотекæйы кусæг Икъаты Аринæ.
«Ирон æвзагыл фыст æрцыдысты ирон литературæйы бындурæвæрæг, ирон адæмы сæрхъызой Хетæгкаты Къостайы æнæмæлгæ «Ирон фæндыр», ирон адæмы ахъаззагдæр хæзнатæй сæ иу – «Нарты эпос», ирон классикты уацмыстæ æмæ æндæртæ. Ирон æвзаджы тыххæй Абайты Васо афтæ зæгъы: «Ирон æвзаг у, хъуыдыйы æмæ æнкъарæнты тæккæ лыстæгдæр æмæ уæздандæр фæзилæнтæ равдисынмæ чи арæхсы, ахæм æнаипп, рæвдз æмæ коммæгæс хотых». Ирон æвзагмæ сæ æгæрон уарзондзинад се ‘мдзæвгæты равдыстой ирон поэттæй бирæтæ. Мадæлон æвзаг у удварны хæзнадон æмæ зонды куырдадз», – дзырдта мадзаламонæг Къæбысты Зæринæ.
Бæрæгбонон изæры раныхас кодтой æрхонгæ уаздджытæ дæр. «Нæ мадæлон æвзаджы фидæн нæхицæй аразгæ у. Мах хæсджын стæм, цæмæй ахуыр кæнæм ирон æвзаг æмæ йæ дæттæм фæлтæрæй фæлтæрмæ. Мах хъуамæ æппæт дæр аразæм, цæмæй нæ фидæны фæлтæртæ сæ мадæлон æвзаг ма ферох кæной. Сывæллон хæдзары ирон ныхас куынæ хъуса, уæд уый цæй ирон хæдзар у», – банысан кодта профессор Плиты Гацыр.
«Хуссар Ирыстоны паддзахадон университеты архайы клуб «Къоста» Плиты Гацыры къухдариуæгадæй. Уым алыгъуызон мадзæлттæ уагъд фæцæуынц къуырисæр бонты. Ацы клубы руаджы скъоладзаутæ, ахуыргæнджытæ, студенттæ æмæ кæй фæнды, уыдонæн се ‘пптæн дæр фадат ис æмæ зонгæ кæной нæ фыдæлты æгъдæуттæ æмæ традицитимæ, зонгæ кæной ирон фысджыты сфæлдыстадимæ æмæ, сæйраджыдæр та, кæрæдзиимæ фылдæр ныхас кæной мадæлон æвзагыл», – загъта Плиты Серго.
«Алы ирон адæймаг дæр хæсджын у, цæмæй уарза æмæ кад кæна йæ мадæлон æвзагæн. Афтæ куынæ уа, уæд нæ хъуыддæгтæ нæхи фæндиаг никуы уыдзысты. Сывæллон, æнæмæнгæй бинонты ‘хсæн хъуамæ хъуса ирон дзырд, ирон ныхас», – загъта Гæбæраты Юри. Уый ма банысан кодта, зæгъгæ, «æрæджы Стыр Уæлахизы цытæн нæ горæты цы парад уагъд æрцыд, уым нæ райхъуыст ирон ныхас, нæ дзы райхъуыст ирон ирон зард дæр».
Мадзалы раныхс кодта Ирыстоны Фысджыты цæдисы æмсæрдар Хъазиты Мелитон: «Стыр бузныг ацы мадзалы организатортæн. Мадæлон æвзаджы тыххæй мадзæлттæ арæхдæр уадзын хъæуы. Ахæм мадзæлтты æнæмæнгæй хъуамæ хайад исой ахуыргæнинæгтæ, Ирыстоны фидæны фæлтæр. Ахæм мадзæлтты руаджы фæсивæд хъуа-мæ ахуыр кæной мадæлон æвзагæн кад кæнын. Худинаг у уый дæр, æмæ ирон адæймаг йе ‘мтуг иронимæ æндæр æвзагыл куы ныхас кæна. Фылдæр хъæуы ирон чингуытæ мыхуыр кæнын».
Æмдзæвгæтæ бакастысты Дзæгъиаты Ланæ, Цхуырбаты Вадим, Тасойты Фатимæ æмæ æндæртæ, афтæ ма библиотекæйы кусæг Харебаты Тинæ. Литреатурон-музыкалон изæры æрæмбырдуæвджытæн сæ арæхстдзинад равдыстой Цхинвалы 2-æм астæуккаг скъолайы хореографион ансамбль «Кафт» РХИ-йы сгуыхт артисткæ Четион Маяйы къухдариуæгадæй. Æрæмбырдуæвджытæ зæрдæрайæ сæмбæлдысты Дзауы районы Хуыцъейы хъæуы Культурæйы хæдзары вокалон ансамбль «Нартæ»-йыл. Ансамблы къухдариуæггæнæг у Хуыгаты Герасим. Уыдон тынг аив сæххæст кодтой цалдæр зарæджы æмæ сын мадзалмæ æрбацæуджытæ кодтой дæргъвæтин къухæмдзæгъд.
Бæрæгбонон мадзалы раныхас кодта æмæ æрæмбырдуæвджытæн арфæйы ныхæстæ загъта Анахарсисы номыл республикон национ библиотекæйы директор Кокойты Валерия.
Нæ уацх.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.