Бакæнгæ куыст æмæ фидæны плæнттæ

10-æм марты Республикæ Хуссар Ирыстоны Æнæниздзинад хъахъхъæнын æмæ социалон рæзты министрад йæ бакæнгæ куысты тыххæй хыгъд сарæзта, министрады бæстыхайы. Ардæм æрæмбырд сты куыд горæты, афтæ районты медицинон уагдæтты дохтыртæ дæр.

Мадзалы 2020-æм азæн хыгъдон доклад сарæзта министры хæстæ æххæстгæнæг Тотчиты Георги. Уый фыццаджыдæр, банысан кодта йæ дæлбаруæвæг министрады куыст æмæ архайды сæйрагдæр приоритетон фæдыздæхт кæй у рынчынтæн гъæдджын медицинон æххуыс кæнын.

«Ивгъуыд аз Æнæниздзинад хъахъхъæнын æмæ социалон рæзты министрады архайды сæйрагдæр здæхтытæ уыдысты коронавирусы ныхмæ тох кæнын, тугдæттыны службæ эксплуатацимæ радтын, афтæ ма æнæниздзинад хъахъхъæныны къабазæн æмæ иумиагæй сисгæйæ закъонфæлдисæн архайдæн разамынд кæныны оптимизацийы фæдыл нормативон-барадон базæ бакусын», – загъта Тотчиты Георги.

Министры ныхæстæм гæсгæ 2020-æм азы арæзт æрцыдис наркологи æмæ психиатрийы стационарон центр. Цхинвалы районы амбулаторон æххуысы центр. Уый ма йæ ныхасмæ бафтыдта, зæгъгæ, республикæйы разамынады æххуысæй арæзт æрцыдысты Цъинагары хосгæнæн амбулаторийы ног корпус æмæ Знауыры районы ног фельдшерон-акушерон пункт. Йæ ныхæстæм гæсгæ республикæйы дæрддаг районты фельдшерон-акушерон пункттæ ифтонг æрцыдысты хъæуæг ифтонггæрзтæй. Æввахс рæстæджы скъуыддзаг æрцæудзæнис республикон бирæпрофилон медицинон центры ифтонггæрзтæй сифтонг кæныны фарст, цæмæй туаггуырæй йедзаг цæуой балонтæ. Фæлæ дзырд нæ цæуы комкоммæ центры туаггуырæй ифтонг кæнынæн коммуникацитæ саразыныл. Уымæн æмæ, министр куыд банысан кодта, афтæмæй финанстæ нæма ис.

Тотчиты Георгийы ныхæстæм гæсгæ бæрзонд технологион медицинон æххуыс бакæныны тыххæй Уæрæсейы Федерацимæ æндæр æмæ æндæр медицинон центртæм æрвыст æрцыдысты 541 адæймаджы (2019 азы – 691).

Кадртæй ифтонг кæныны хъуыддаг медицинон къабазы у иууыл ахсджиагдæр. Тотчиты Георги æрæмбырдуæвджыты базонгæ кодта кадртæ цæттæ кæныны фæдыл программæимæ. Йæ ныхæстæм гæсгæ аивгъуыйгæ азы скъуыддзаг цыдис кадрты карз дефициты фарст. Æнæниздзинад хъахъ­хъæныны министрад ординатурæмæ уæрæсейаг медицинон уагдæттæм арвыста дыууæ специалисты анестезиолог-реанимотологы дæсныйады фæдыл, æмæ иу та акушер-гинекологийы фæдыл. Сæ квалификаци фæбæрзонддæр кæ­нынмæ æрвыст æрцыдысты авд дохтыры, дистанцион æгъдауæй та курсытæ рацыдысты 15 дохтыры. Сæ зонындзинæдтæ ма дистанцион æгъдауæй фæфылдæр кодтой 18 медикы.

Министры ныхæстæм гæсгæ хуссарирыстойнаг дохтырты куыстмызды астæуккаг æмвæзад у 38 мин сомы бæрц, астæуккаг æмæ кæстæр медперсоналы – 20 æмæ 15 мин сомы, æндæр кусджытæн та 17 мин сомæй фылдæр. Уый мыздтæ радон хатт куы фæфылдæр сты, уый фæстæ. Уый ма куыд банысан кодта, афтæмæй ацы аз районон рынчындæтты уагъд цæудзысты мадзæлттæ медицинон æххуыс кæныны гъæд бæрзонддæр кæныны фæдыл.

Министры ныхæстæм гæсгæ сæм 2020 азы цы плæнттæ уыдис, уыдонæй бирæтæ пандемийы аххосæй реализацигонд не ‘рцыдысты. Уый хауы адæмы диспансеризацийы   хъуыддагмæ дæр æмæ министрад фæнд кæны ацы куыст 2021 азы адарддæр кæнын.

Хыгъдон доклады ма министр æрдзырдта Хуссар Ирыстоны сывæллæтты гуырынады тыххæй дæр. «2020 азы нæ республикæйы райгуырд 418 сывæллоны, ома, 2019 æм азæй фæфылдæр сты 87 сывæллоны. Ацы хорз хъуыддаг, кæй зæгъын æй хъæуы, фыццаджыдæр баст у нæ республикæйы 2019-æм азы эксплуатацимæ лæвæрд кæй æрцыд ног гуырæн хæдзар, кæцы дзуапп дæтты нырыккон домæнтæн æмæ стандарттæн», – зæгъы уый. Куыд ма банысанчындæуыд, уымæ гæсгæ мæлындзинад та къаддæр фæцис 2019-æм азимæ абаргæйæ.

Министры хæстæ æххæстгæнæг ма хыгъдон доклады æрдзырдта нæ республикæйы цæрæг адæмы фыццаг рады иууыл тынгдæр цавæр низтæ тыхсын кæнынц, уыдоныл. Фыццаг бынаты сты тугæрзылды, зæрдæ-дадзинты, доныхуыпп-æрдоны системæйы низтæ, афтæ ма хæлцтайынгæнæн æмæ улæфæн органты низтæ дæр. Тотчиты Георгийы ныхæстæм гæсгæ катайдзинад æвзæрын кæнынц онкологион низтæй фæрынчынуæвыны бæрæггæнæнтæ дæр. Уый тыххæй, зæгъгæ, адæмæн хъæуы уадзын диспансеризаци æмæ профилактикон басгæрстытæ, цæмæй рагацау бæлвырд цæуа низ æмæ йын рæстæгыл хос кæной. Фæлæ бæрæг куыд у, уымæ гæсгæ ахæм мадзæлтты эффективондзинад у мæгуырау, уæлдайдæр та уый хауы нæ республикæйы дæрдтаг хъæутæм. Уымæ гæсгæ министрады къухдариуæгад сæ разы æвæ­рынц ахæм фарст, цæмæй æркæсой ацы хъуыддагмæ æмæ дæрдтаг хъæуты цæрджытæн бынаты рагацау бæрæг кæной сæ низтæ. Куы бахъæуа, уæд та сæм хъæуæг квалификацион специалисттæ, сфидаргонд графикмæ гæсгæ, цæуой бынатмæ. Уый ма æрдзырдта, нæ медиктæ коронавирусимæ куыд тох кодтой æмæ дзы цавæр фарстытæ æвзæрд, уый фæдыл дæр æмæ дарддæр кæй хъæуы мадзæлттæ исын, цæмæй коронавирусæй рынчынтæн медицинон æххуыс цæуа хуыздæр æмвæзадыл.

Министры хæстæ æххæстгæнæг Тотчиты Георги ма йæ доклады æрдзырдта йæ дæлбаруæвæг министрады къорд æндæр ахсджиаг фарстытыл дæр. Кæронбæттæны ма йæм медиктæ радтой сæ фарстытæ æмæ сын райстой лæмбынæг дзуаппытæ.

ЦХУЫРБАТЫ Ларисæ