Карл Маркс фыста, зæгъгæ, зонадмæ нæй лæгъз æмæ æнцон фæндæгтæ. Æмæ зонады бæрзæндтæм схизы æрмæстдæр уый, кæцы нæ фæтæрсы зындзинæдтæй æмæ æдзухдæр вæййы сфæлдыстадон гуылфæнты. Марксы ацы ныхæстæ хауынц не ‘мзæххон Джиоты Феликсмæ дæр. Уымæн дæр зонады бæрзæндтæм цæугæйæ, йæ фæндаг нæ уыдис лæгъз, фæлæ уымæ нæ кæсгæйæ алцыдæр сарæзта, цæмæй сном кодтаид йæхицæн дæр æмæ йæ радтæг Ирыстонæн дæр.
Ацы аз сентябры мæйы 80 азы сæххæст медицинон зонæдты доктор, профессор, Цæгат Ирыстон-Аланийы зонæдты сгуыхт архайæг, æрдззонынады Уæрæсейы академийы академик Джиоты Феликсыл. Уый райгуырд 1937 азы сентябры мæйы Знауыры районы Иончайы хъæуы интеллигентон бинонты ‘хсæн. Йæ фыд Къостайы ном хорз зындгонд у ирон адæмæн. Стыр Фыдыбæстæйон хæсты рæстæджы йæ хъæбатырдзинæдты тыххæй уый хорзæхджын æрцыд алыгъуызон хорзæхтæй, уыцы нымæцы дыууæ хатты Сырх Стъалыйы орденæй. Рæнхъон салдатæй схызт инæлары онг.
1944 азы Джиоты Феликс фыццæгæм къласмæ кæд Цхинвалы бацыд, уæддæр æй ахуыр кæныны сæр бахъуыд бæстæйы ахæм горæтты куыд Тбилис, Мæскуы, Бакуйы. Йæ фыд кадрон æфсæддон кæй уыд, уымæ гæсгæ йæ кодтой иу цæрæн бынатæй иннæмæ. Бакуйы астæуккаг скъола каст фæуыны фæстæ Феликс йæ ахуыр адарддæр кодта Ленинграды И.П.Павловы номыл 1-æм медицинон институты æмæ йæ 1962 азы æнтыстджынæй каст фæци. Уыцы аз уый ссис Советон Цæдисы Æнæниздзинад хъахъхъæныны министрады горæт Ленинграды Н.Н.Петровы номыл онкологон зонад-иртасæн институты хосгæнæн профилактикæйы æмæ ракы терапийы лабораторийы аспирант. Аспирантурæйы æртæ азы сахуыр кæнын фæстæ 1966 азы æнтыстджынæй бахъахъхъæдта кандидатон диссертаци ахæм темæйыл: «О влиянии адаптогенов на химический канцерогенез», – зæгъгæ. Æвзонг ахуыргонды зонадон къухдариуæггæнæг уыд зынгæ уæрæсейаг фармаколог æмæ токсиколог, профессор Н.В.Лазарев.
1965 азы Джиоты Феликс нысан æрцыд Ленинграды онкологон зонад-иртасæн институты химион канцерогенон агентты лабораторийы кæстæр зонадон кусæгæй, æмæ 1975 азы та хистæр зонадон кусæгæй. Ракы химион профилактикæйы къабазы иртасæнтæ Феликс райдыдта 60-æм азты кæрон профессор Н. Лазаревы лабораторийы. Уыцы рæстæджы ацы здæхты фыццаг хатт райдыдтой иртасæнтæ æмæ абоны онг дарддæр кæнынц. Ацы проблемæйыл кусджыты фыццæгтæй сæ иу уæвгæйæ, Джиойы фырт фыццаг хатт сфидар кодта адаптогентты химион канцерогенезыл уромæн æндæвдад алы æмæ алы буарадтæй.
1984 азы Джиойы фырт бахъахъхъæдта докторон диссертаци ахæм темæйыл: «Исследование факторов, влияющих на канцерогенез и поиски антиканцерогенных соединений». Ахуыргондæн йæ кандидатон æмæ йæ докторон диссертацитæ дæр баст уыдысты онкологийы ног здæхтимæ – ракы профилактикæйы фæрæзтæ агурынмæ. Феликсы диссертацитæ хауынц Советон Цæдисы диссертацион куыстыты фыццæгтæм, кæцытæ баст уыдысты ракы профилактикæйы нысанæн канцерогенезы фармакологон коррекциты сахуыр кæнынимæ. Уыцы рæстæджы зындгонд онколог, профессор Б.Рубенчик Джиоты Феликсы докторон диссертацийы тыххæй афтæ фыста: «Ацы куыстæн банымайæн ис, куыд ракы профилактикæйы нысанæн химион канцерогенезы процесстыл фармакологон æндæвдадимæ баст ног зонадон здæхты рæзты бындур». Æмæ, кæй зæгъын æй хъæуы, диссертацийы авторы та, гæнæн ис схонæн, ацы зонадон здæхты бындурæвæрæгыл. Докторон диссертаци ба-хъахъхъæныны фæстæ Джиоты Феликс профессор М.Лидакимæ архайдта комплексон антиканцерогенон фæрæзтæ бакусыныл, кæцыты сконды уыдысты къорд витаминтæ æмæ микроэлементтæ.
Æнæхъæн дунейы ахуыргæндтæ архайынц 20-21 æнусты ацы тæссаг низы профилакти-кæйы къабазы иртасæнтыл. 1967-1968 азты Феликс уыд зонадон командировкæйы Англисы рак сахуыр кæныны фæдыл дунеон агентады стипендимæ гæсгæ. Куыста горæт Лидсы университеты цур эксперименталон хайады канцерогенезы лабораторийы. Цалдæр хатты (1975, 1977, 1979 азты) эксперты хуызы хайад райста рак сахуыр кæныны фæдыл Францы Лионы дунеон агентады кусæгон къорды куысты химион канцерогенезы æмæ профессионалон ракы къабазы, адæймагæн химион буарадтæ æмæ алфæмбылайы дунейы факторты канцерогенон тæсссагдзинадæн саргъ кæныны фæдыл. 1975 азы хайад иста тамако дымыны ныхмæ æмæ ракы фæдыл Нью-Йоркы 3-аг дунеон конгрессы куысты, цыран ралæууыд докладимæ. Йæ доклады равдыста рæуджыты ракы профилактикæйы ног методтæ, кæцытæ стыр цымыдис сæвзæрын кодтой æмæ йын стыр аргъ скодтой конференцийы хайадисджытæ.
Джиоты Феликс хайад иста бæстæйы уагъдцæуæг бирæ зонадон конференциты куысты. Бæрæг нæу, Ленинграды куы баззадаид, уæд йæ зонадон фæндаг куыд уыдаид, уый. Фæлæ райдыдта рацарæзты, хаосы рæстæг æмæ Феликсы коллегæтæй бирæтæ баззадысты æгуыстæй. Уый хынцгæйæ, Джиойы фырт 1987 азы сразы æмæ кусын райдыдта Цæгат Ирыстоны медицинон институты. Уыцы аз декабры мæйы æвзæрст æрцыд Цæгат Ирыстоны медицинон институты (ныртæккæ академи) клиникон фармакологийы курсимæ фармакологийы кафедрæйы сæргълæууæгæй, цыран ахуыргонд йæ иртасæнтæ адарддæр кодта. Фыццаг хатт кафедрæйы кусын райдыдта фармакологийы фæдыл аспирантурæ. Йæ къухдариуæгады бын ацы кафедрæйы æнтыстджынæй бахъахъхъæд æрцыдысты дæсгай диссертацитæ фармакологи æмæ онкологийы фæдыл. Уый уыд кафедрæйы ассистент, цхинвайлаг чызг Цоциты Аллæйы докторон диссертаци «Возможности химио-профилактики рака молочной железы в эксперименте»-йы зонадон консультант.
Феликсы къухариуæгады бын æмæ йæ хайадистæй кафедрæйы аспиранттæ æмæ кусджытæ сфидар кодтой химион канцерогенезы алыгъуызон моделты бета-каротины, æрдæгвитамионон комплексон препараттæ «Каскатол» æмæ «Каскорутолы» антиканцерогенон активондзинад. Бирæ азты дæргъы Феликсы къухдариуæгады бын уагъдцæуæг иртасæнты ахсджиаг здæхт у цæрæгойтыл экспериментты здыйы ацетаты токсикон æндæвдады фармакологон гæнæнтæ сахуыр кæныны фæдыл.
Профессор у 120 зонадон куыстæй фылдæры, дыууæ монографийы автор. Уый æрмæст медицинæмæ нæ цымыдис кæны, кæцыйæн лæггад кæнынæн радта йæ царды азтæй 60 бæрц. Уый алыхатт дæр цымыдис кодта ирæтты фыдæлты истори, Ирыстоны культурон æмæ æхсæнадон цардмæ. Англисы увæгæйæ, уый дисы баппæрстой ирæттимæ йæ зонгæ англисæгты æнгæсдзинад, кæцытæ цардысты ацы бæстæйы цæгаты. Æвæц-цæгæн, хъуыддаг уый мидæг ис, æмæ ирæтты фыдæлтæ сæрмæттæ нæ эрæйы 2-æм æнусы службæ кодтой Англисы цæгаты римаг гарнизонты æмæ-иу уым æрбынат кодтой. Уый ма сбæрæг кодта рагон уэльсаг аргъау «Дева озера черных гор»-ы сюжеты æнгæсдзинад Нарты кадджыты донбеттырты паддзахы чызг Дзерас-сæйы Æхсар йæхицæн цардæмбалæн кæй æркодта, уыцы кадæгимæ. Анлисаг æвзаг бæстон сахуыр кæнгæйæ, уый иттæг хорз ратæлмац кодта ацы аргъау уырыссаг æвзаг-мæ, кæцы уац «О сходстве английской народной сказки с нартским сказанием»-имæ иумæ 1997 азы мыхуыр æрцыд газет «Южная Осетия»-йы.
Джиоты Феликс кæд арæх не ‘рцæуы Хуссар Ирыстонмæ, уæддæр йæ иу æрцыдæй дæр стыр æхцондзинад æрхæссы йæ хиуæттæн. Ныр иу азы бæрц цæры Санкт-Перербурджы æмæ та уым дæр иу ран нæ бады, лекцитæ кæсынмæ йæ фæхуыдтой уæлдæр ахуырадон уагдæттæй сæ иумæ.
Джиоты Феликс йæ цардæмбалимæ схъомыл кодтой дыууæ чызджы, уыдонæй иу рав-зæрста йæ фыды дæсныйад, у терапевт.
Ахуыргондæн йæ юбилейы цытæн нæ зæрдæ зæгъы бирæ азты цæрæнбон æмæ бинонты амонд.
Джиоты Екатеринæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.