Цавæр аргъ нын скæндзæнис хуссарирыстойнаг киномæкæсæг?

Махæй алкæмæндæр æхсызгон вæййы, не ‘мтуг адæмæй Райгуырæн бæстæйæн æддейæ искæмæн хорз æнтыстытæ куы вæййы, уæд. Ахæм цаутæ та арæх фехъусæм.

Хуссар Ирыстоны адæм æмæ киноуарзджытæ радон хатт зæрдиагæй бацин кодтой ирон æвзонг лæппутæ – режиссер Дыгъуызты Алан æмæ оператор Кæсойты Аланы ист нывæфтыд фильм «Соврешь – умрешь»-ы æнтыстыл. Ацы киноныв у IX Æппæтуæрæсейаг кинофестиваль «Золотой Феникс»-ы дипломы хицау, кæцы уагъд цыдис Смоленскы. Кинонывы режиссер Дыгъуызты Аланæн лæвæрд æрцыдысты меценат Мария Тенишевайы номыл сæр-магонд приз, IX Æппæтуæрæсейаг кинофестивал «Золотой Феникс»-ы диплом æмæ «Золотой Феникс»-ы статуэткæ, кæцы арæзт у сыгъзæрин, æвзист æмæ хæххон хрусталæй. Дунеон фестиваль «Созвездие»-йы Дыгъуызты Алан йæхæдæг ацы кинофильмы сауджыны роль кæй сæххæст кодта, уымæ гæсгæ хуыздæр режиссерон дебюты тыххæй æрцыд хорзæхджын, иннæ актертæй сæ иу – Алексей Анищенко та киномæкæсджыты хъæлæсæппæрстмæ гæсгæ райста приз нæлгоймаджы роль хуыздæр сæххæст кæныны тыххæй.

Банысан кæнын ма хъæуы уый æмæ киноныв «Соврешь-умрешь» кæй ссис бирæ конкурсты призер. Афтæ ма Санкт-Петербурджы уагъдцæуæг кинофестиваль «Литература и кино» байгом ис кино «Соврешь-умрешь»-æй. Берлины та уæрæсейаг кинойы аз расидт куы æрцыдис, уæд йæ фæлгæтты «Соврешь-умрешь» – æвдыст цыдис Уæрæсейы номæй. Кинофестиваль «Вместе»-йы та райста: «Дебют»-ы приз æмæ киноныв йæхæдæг та «Правда, о правда»-йы диплом. Ацы уалдзæджы иу кинофестивалы версимæ гæсгæ 103 кинонывы ‘хсæн нæ киноныв нымад æрцыд фондз хъуыздæр драмæйæ сæ иуыл. Уыцы фестивалы хайад истой 89 бæстæйы.

Кинофильм «Соврешь-умрешь» арæзт у Юри Поляковы пьесæ «Одноклассники»-мæ гæсгæ. Уый у вазыгджын социалон-психологон драмæ. Кинонывы æвдыст цæуы æхсæнады алы фæлтæрты адæймæгты цард: нозтуарзаг поэт, сауджын, олигарх, австралиаг эмигрант, скъолайы ахуыргæнæг æмæ æндæртæ.

Кинофильм «Соврешь-умрешь»-мæ нæ республикæйы цæрджытæй нырма бирæтæ нæ бакастысты. Уымæ гæсгæ сын ацы киноныв 15 ноябры æвдыст æрцыдис киноконцертон зал «Чермен»-ы. Кинойы равдысты размæ та йæ режиссер Дыгъуызты Алан, оператор Кæсойты Алан æмæ кинойы архайæг актертæ  Беройты Андрей, Артем Ткаченко æмæ Алеса Качер РХИ-йы Мыхуыр æмæ информацийы комитеты дунеон пресс-центры радтой бынæттон журналисттæн пресс-конференци.

Хуссарирыстойнаг журналисттæ сæ уарзон актертыл сæмбæлдысты цины æнкъарæнтимæ.

Мадзал бацæуæн ныхасæй байгом кодта нæ республикæйы Мыхуыр æмæ информацийы комитеты сæрдар Тыбылты Алан. Уый æхсызгонæй банысан кодта, зæгъгæ, ацы сфæлдыстадон къорд цы кинонывыл бакуыстой, уымæн зынгæ кинокритикæ скодтой аккаг аргъ. Тыбылты Алан ма журналисттæ æмæ уазджытæн радзырдта, кинофильм «Соврешь-умрешь»-мæ бакæсгæйæ йæм цавæр тæлмæнтæ сæвзæрдис, уыдон тыххæй: «Ацы хорз киномæ бакæсыны фæстæ адæймагыл  ныууадзы бæрæг фæд æмæ алыгъуызон тæлмæнтæ. Æз æм куы бакастæн, уæд дзæвгар рæстæджы мæ хæларимæ быцæу кодтам ацы кинонывы тыххæй æмæ нæ бон иу хъуыдымæ æрцæуын нæ уыдис ацы царды ахсджиагдæр цы у, зæгъгæ – адæмы удты сыгъдæгдзинад, рæстдзинад, æхцатæ, базарадон ахастытæ æмæ æндæртæ.

«Соврешь – умрешь»-ы режиссер Дыгъуызты Алан журналистты базонгæ кодта йемæ æрцæуæг сфæлдыстадон къордимæ. Æрдзырдта ма лæм-бынæг сæ кинонывыл куыд куыстой, уый тыххæй:

– Мæнæн тынг æхсызгон у æмæ нын Хуссар Ирыстоны дæр нæ куыстæн аккаг аргъ кæй кæнынц не сфæлдыстадон архайдæн æмæ ныл цины æнкъарæнтимæ кæй æмбæлынц. Æнæрхъæцæй æнхъæлмæ кæсæм нæ кинонывмæ бакæсыны фæстæ нын хуссарирыстойнаг киномæкæсæг æмæ профес-сионалон сфæлдыстадон адæймæгтæ цы аргъ скæндзысты, уымæ.

Ацы кинонывыл кусын махæн бынтон æнцон нæ уыдис, уымæн æмæ йæ жанр у вазыгджын æмæ йæ хъуыды та –  мидисджын. Архайдтам йæ мидис фæцыбырдæркæнгæйæ, йæ мидис хæлд ма æрцæуа.

Сфæлдыстадон къорды тыххæй та зæгъдзынæн уый æмæ иууылдæр сты стыр курдиаты хицау.

Кинойы режиссер Дыгъуызты Алан ма бæстон æрдзырдта, куыд базонгæ ис кинойы оператор Кæсойты Аланимæ æмæ куыд райдыдта сæ иумæйаг куыст æмæ сæм дарддæр ноджы цы плæнттæ ис, уыдон тыххæй. Уый куыд банысан кодта, уымæ гæсгæ базонгæ сты кинопроект «Улицы Героев»-ы сценарийыл кусыны рæстæджы. «Мæ фыццаг къахдзæфтæ режиссурæмæ æнæ Кæсойты Аланы æххуысæй зын саразæн уыдаид», – зæгъы Дыгъуызты Алан.

Кинофильм «Соврешь – умрешь»-ы режиссер ма æхсызгонæй банысан кодта, зæгъгæ, мах, Мæскуыйы уæвгæйæ, нæ кинонывы æрæмбырд кодтам дзæвгар ирæтты: нывгæнæг нын у Хуыбецты Станислав, хъазыдысты нæм ирон актертæ Беройты Андрей æмæ Цъæхилты Земфирæ, ис нæм ирон композитор, æвзонг чызг Тахъазты Аланæ, Хъуылымбегты Сослан æмæ ма йæ куыд зонут, афтæмæй оператор Кæсойты Алан.

Оператор-æвæрæг Кæсойты Алан дæр бæстон æрдзырдта, кинонывыл куыд куыстой, уый тыххæй. Уый ма журналисттæн ноджы бæстон æрдзырдта, кинопроект «Улицы Героев»-ы тыххæй. Йæ ныхæстæм гæсгæ «Улицы Героев»-ы бацæттæ кæныны тыххæй сын нæ республикæйы Президент кæй баххуыс кæндзæнис. Кæсойты Алан ма йæ раныхасы банысан кодта, зæгъгæ, йæ бæллиц у Хуссар Ирыстоны кинокомпани бакæнын.

Пресс-конференцийы иннæ хайадисæг актертæ дæр сæ тæлмæнтæ радзырдтой «Соврешь – умрешь»-ы сæххæстгонд ролтæ сын сæ зæрдæты цавæр тæлмæнтæ ныууагътой, уый тыххæй.

Уый фæстæ та дзуапп лæвæрдтой журналистты фарстатæн.

Туаты Ларисæ