Ирыстон фыдæлтæй фæстæмæ курдиаттæй цух никуы уыд. Ирон фæсивæдæн æнтыстытæ уыд æмæ абон дæр ис царды алы фадгуыты дæр – зонады къабазæй райдайгæйæ æмæ спорты къабазæй фæугæйæ. Уыдон, куыд сæ Райгуырæн Ирыстоны, афтæ Стыр Уæрæсейы алы горæтты ахуыр кæнгæйæ, сæ радтæг ирон адæмы, иумиагæй сæ Ирыстоны кад сисынц бæрзонд, цæстæвæрæн фæвæййынц сæ хорз ахуыр æмæ уагахастæй.
Уæдæ ма цы уа, уымæй æхсызгондæр æмæ дæ кæстæр уæлдæр ахуырад райсынмæ дард балцы фæцæуа æмæ йын уырдыгæй дæр йæ хорзы кой, йе ‘нтыстыты тыххæй куы хъусай. Ахæм амондджын ныййарджытæ сты нæ горæты цæрджытæ Уалыты Солтан æмæ Мæргъиты Фатимæ.
Уыдон сæ хъæбул Заринæйы ахуыр кæнынмæ Мæскуымæ дард балцы куы æрвыстой, уæд ын цы зæрдæбын арфæтæ фæкодтой, уыдон ыл æрцыдысты æмæ дзы сты сæрыстыр. Сæ чызг у хæрзæгъдау æмæ царды æппæт хæрзиуджытæй æххæст, ахуырмæ та фæци фырæвзыгъд. Хæрзчысылæй фæстæмæ фæбæрæг сты чызджы æвзыгъддзинæдтæ ахуыры хъуыддагмæ. Ацы бонты нæм Мæскуыйæ æрæхъуыст æхсызгон хабар. Нæхи, цхинвайлаг æвзонг сылгоймаг Уалыты Заринæ Солтаны чызг бахъахъхъæдта докторон диссертаци æмæ йын лæвæрд æрцыд медицинон зонæдты докторы кадджын ном.
Заринæ райгуырд горæт Цхинвалы. Ахуыр кодта Колыты Аксойы номыл Аивæдты паддзахадон лицейы. Ацы ахуыргæнæн уагдоны къæсæрæй фыццаг хатт æфсæрмгæнгæ куы бакъахдзæф кодта, уæдæй фæстæмæ уыд цæвиттойнаг йæ алы хъуыддагæй дæр æмæ йæ ахуыргæнджытæн уарзон ахуыргæнинаг. Ахуыр кодта æрмæстдæр тынг хорз нысæнттыл, йæ ныййарджытæ дзы уыдысты райгонд, йæ ахуыргæнджытæ дзы цæвиттон хастой æндæртæн. Заринæ аивæдты лицейы æрмæст хорз нæ ахуыр кодта, фæлæ ма активон хайад иста скъолайы æхсæнадон царды дæр. Цы мадзал хъуамæ æрцыдаид уагъд æмæ дзы Заринæ хайад ма райстаид. Ам æрæвæрдта бындур, цы бирæ зонындзинæдтæ райста, уыдонæн.
Лицейы 9-æм кълас каст куы фæцис, уæд 10-æм къласмæ бацыд гимнази «Рухс»-мæ. Ам дæр ахуыр кодта иттæг хорз æмæ йæ каст фæцис сыгъзæрин майданыл. Куыд аивæдты лицейы, афтæ гимназы дæр æппынæдзух йæ къам конд уыд Кады фæйнæгыл.
Уый фæстæ ацыд Мæскуымæ æмæ йæ документæ радта И. Сеченовы номыл Мæскуыйы фыццаг паддзахадон медицинон академимæ. Уыцы рæстæджы лимиттæн сæ кой дæр нæма уыд. Фыццаг фæлварæн сын уыд химийæ æмæ дзы райста фондз. Куыд сыгъзæрин майданы хицау, афтæ иннæ фæлварæнтæй сæрибар æрцыд æмæ æмгъуыдæй раздæр ссис академийы студенткæ. Ам дæр ирон чызг уайтагъд йæхимæ æркæсын кодта йæ лекторты, куыд йæ хорз ахуырæй, афтæ йæ уагахастæй дæр. Активон хайад иста уагдоны æхсæнадон царды дæр. Лектортæ-иу æй куы афарстой, зæгъгæ, кæцон чызг дæ, уæд-иу сын уый дæр сæрыстырæй дзуапп радта, зæгъгæ, æз дæн Хуссар Ирыстонæй.
2008 азы медицинон академи каст фæцис æнтыстджынæй. Уыцы аз ахуыр кæнын райдыдта ординатурæйы Мясниковы номыл клиникон кардиологон институты. 2015 азы æнтыстджынæй бахъахъхъæдта кандидатон диссертаци ахæм темæйыл: «Особенности структурного и функционального состояния артериальной стенки у больных артериальной гипертонией при различных формах гиперальдостеронизма» æмæ ссис медицинон зонæдты кандидат. Йæ къухдариуæггæнджытæ уыдысты профессортæ Чихладзе Новелла æмæ Балахонова Татьяна.
2018 азæй абоны онг Заринæ кусы Чазовы номыл кардиологон клиникæйы хистæр зонадон кусæгæй. Уыцы иурæстæджы кусгæ дæр кæны æмæ зонадон куыст дæр. Афтæ ма 2019 азæй фæстæмæ у кардиологийы кафедрæйы хистæр ахуыргæнæг дæр. Регулярон æгъдауæй ординатортæ æмæ аспиранттæн уадзы лекциты курсытæ, семинартæ. Активонæй хайад исы квалификаци бæрзонддæргæнæн циклты – «Легочная гипертензия: диагностика и тактика ведения пациентов». У æхсæнадæмон бирæцентрон клиникон иртасæнты æмиртасæг, афтæ ма у зонад-иртасæн куыстыты темæты бæрнон æххæстгæнæг дæр.
Йæ зонадон архайды рæстæджы Уалыты Заринæ ныммыхуыр кодта 60 зонадон куыстæй фылдæр. Уый у кардиологийы фæдыл æмæ дыууæ ахуырадон-методикон чингуыты æмавтор. Активон хайад исы кардиологийы актуалон проблемæты фæдыл конференциты, съездты æмæ конгрессты. Ралæууы, æрмæст куыд докладгæнæг афтæ нæ, фæлæ ма симпозиумты сæрдарæй дæр. Уалыты чызг у ЛГ-йы, уыцы нымæцы хроникон тромбоэмбологион рæуджыты гипертензийы диагностикæ æмæ хос кæныны фæдыл Уæрæсейаг æмæ Евразийаг клиникон рекомендацитæ бакусыны æмæ ногæй æркæсыны фæдыл кусæгон къорды уæнг.
Докладтимæ ралæууы фæсарæнты дæр. Ирон æмæ уырыссаг æвзæгтæ куыд хорз зоны, афтæ иттæг хорз зоны æмæ дзуры англисаг æвзагыл дæр. Англисаг æвзаг афтæ хорз сахуыр кæнынæн ын стыр ахъаз фæцис Цхинвалы аивæдты лицейы англисаг æвзаджы ахуыргæнæг Лалыты Маринæ. Æвзонг ахуыргонд дзы у тынг райгонд.
Фæлæ Заринæ, йæ къухты цы æнтыстытæ бафтыдысты, уыдоныл не ‘рлæууыд, æдзухæй куыста зонады ноджы бæрзонддæр къæпхæнмæ схизыныл.
2024 азы 20-æм июны Уалыты Заринæ бахъахъхъæдта докторон диссертаци ахæм темæйыл: «Оптимизация диагностических подходов и разработка новых алгоритмов лекарственной терапии у пациентов с неоперабельной формой хронической тромбоэмболической легочной гипертензии», зæгъгæ. Йæ къухдариуæггæнæг уыд медицинон зонæдты доктор Мартынюк Тамила.
Йæ докторон куысты уый лæмбынæг бакуыста хроникон тромбоэмбологон гипертензиимæ пациентты спецификон терапи равзарыны алгоритмыл. Бакуыст æмæ биноныг æрцыд дохтырты практикæйы зæрдæйы ахæм низимæ пациенттæн спецификон терапи снысан кæныны алгоритм. Заринæйæн ныридæгæн тынг бирæ бантыст йæ царды саразын æмæ афтæ æвзонгæй медицинон зондæты доктор чи ссис, йæ радтæг ирон адæмæн чи скад кодта, уый у амондджын сылгоймаг.
Цалдæр азы размæ Заринæ йæ цард баиу кодта Цхуырбаты Маратимæ. Уый та райста аразæджы дæсныйад æмæ кусы йæ профилыл.
Ныр та уæ базонгæ кæндзынæн ахæм хорз хъæбул чи схъомыл кодта, уыцы ныййарджытимæ. Йæ фыд Уалыты Солтан у инженер, бирæ азты дæргъы фæкуыста Цхинвалы нырма Æхсыры заводы æмæ уый фæстæ та дзидзагуыстгæнæн комбинаты. Йæ мад Мæргъиты Фатимæ каст фæцис ХИПИ-йы хими-биологийы факультет. Куыста бигæдзаумæтты фабрикæйы цехы хистæрæй. Уыцы иурæстæджы ма фæсаууонмæ каст фæцис Ивановойы технологон хъуымацуафæн институт. 1990 азæй фæстæмæ та кусы уазæгдон «Алан»-ы директорæй. Кæй зæгъын æй хъæуы, уарзæгой ныййарджытæ райгонд сты сæ хъæбулæй, тайынц æмæ йын райынц йе ‘нтыстытыл.
Мæнæ цы дзуры Заринæйæ йæ раздæры ахуыргæнинаджы тыххæй гимназы йæ ахуыргæнæг Гаглойты Иринæ: «Заринæйæ иууылдæр ахуыргæнджытæ уыдысты райгонд. Тынг æвзыгъд у ахуырмæ. Никуы хъуыды кæнын æмæ йæ урок ма зыдтаид. Курдиатджын чызг алы предмет дæр ахуыр кодта тынг хорз. Докторон диссертаци кæй бахъахъхъæдта, ууыл тынг фæцин кодтам иууылдæр. Сæрыстыр дзы стæм».
«Тынг хорз ахуыргæнинаг, зæгъæн дæр ын нæй. Цы – æгъдауæй, цы – ахуырæй уыд цæвиттойнаг. Йæ разы-иу цы хæс æрæвæрдта, уый-иу æнæмæнгæй сæххæст кодта. Йæ ахуыргæнджытæ йæ иууылдæр зыдтой, тынг хорз фидæн ын кæй уыдзæн, уый. Тынг ын цин кæнæм йе ‘нтыстытыл. Афтæ æвзонгæй медицинон зонæдты доктор суай, уый чысыл хъуыддаг нæу. Буц дзы стæм», – загъта аивæдты лицейы йæ ахуыргæнæг æмæ къласгæс Хъæцмæзты Маринæ.
Уалыты Заринæйы стыр æнтыстытыл фæцин кодтам мах дæр. Бафæнддзæн нæ уымæн ноджы стырдæр æнтыстытæ æмæ амондджын цард. Уадз, Ирыстоны адæм дзы алыхатт дæр сæрыстыр уæд!
ДЖИОТЫ Екатеринæ
