Абон Хуссар Ирыстоны адæм нысан кæнынц республикæ расидыны бон. Ацы ахсджиаг политикон къахдзæфы руаджы ныртæккæ нæ хъысмæт ис нæхи къухы, стæм хæдбар, нымад паддзахад. Ацы боны нысаниуæджы тыххæй сæ хъуыдытæ зæгъынц:
Тыджыты Мария, пенсиисæг: 90-æм азы æз куыстон хуыйæн фабрикæйы, фæлæ иунæг нысаниуæгджын цау дæр нæ уагътон, алыранмæ дæр цыдтæн. Мæхæдæг æвдисæн уыдтæн бирæ хъуыддæгтæн. Облсоветы адæмон депутаттæ сесси куы уагътой, уæд цы зындзинæдтæ æвзæрстой, уый дæр зонын. Кæй зæгъын æй хъæуы, уыцы цауты ахсджиаг нысаниуæг уыд «Адæмон Ныхасæн», ацы хъуыддæгты инициатортæ уыдон уыдысты æмæ сæ нæ хъæуы рох кæнын. Уыдон куынæ уыдаиккой, уæд абон мах хæдбар, сæрибар паддзахады нæ цæриккам. Уыдон кæд рæстдзинадыл тох кодтой, уæддæр нæ адæмæй бæрнон бынæтты чи куыста, уыдонæй бирæтæ уыдысты сæ ныхмæ, æниу, кæд уыдон дæр сæ мидзæрдæйы разы уыдысты адæмы фæндонимæ, уæддæр дзурын нæ уæндыдысты. Фæлæ фæуæлахиз рæстдзинад. Уымæй рабæрæг, чи уыд раст æмæ зылын. Абон мах хæдбар, нымад паддзахады цæрæм æмæ хъуамæ кусæм уæхскуæзæй йæ хæрзæбонæн. Ныхæстæй нæ, фæлæ не ‘рвылбонон куыстæй хъуамæ фидар кæнæм нæ паддзахаддзинад. Уымæй цыт кæндзыстæм, нæ хæдбардзинады сæрыл чи тох кодта, нæ абоны сæрибар царды тыххæй йæ цард нывондæн чи æрхаста, уыдонæн æмæ, сом мах дæр æнæрхъуыдыйæ нæ ныууадздзысты нæ фидæны фæлтæртæ.
Тедеты Сæрмæт, аразæг: 1990 азы нæ æхсæнад уыд дардмæуынæг, раст æмæ фидар зондыл хæст, уымæн æмæ уыцы уæззау æмæ катайаг рæстæджы уыдон фидар фæлæууыдысты æмæ республикæ кæй расидтысты, уымæй бахъахъхъæдтой ирон æвзаг дæр æмæ Хуссар Ирыстоны паддзахаддзинад дæр. Уыцы къахдзæф кæй сарæзтой, уый уыд иууыл раст-дæр. Уымæй бындур æвæрд æрцыд нæ абоны паддзахадæн. Мах хъуамæ кад кæнæм, уыцы уæззау дуджы ахæм хъуыддæгтæ чи скъуыддзаг кодта, уыдонæн, Хуссар Ирыстоны амондджын фидæн развæлгъау чи уыдта, йæ сæрибардзинад æмæ хæдбардзинады сæраппонд йæ тых, йæ зонд æмæ, æгæрыстæмæй, йæ цард дæр чи нæ бавгъау кодта, уыдонæн. Уырны мæ, нæ фидæны фæлтæртæ дæр кад æмæ цыт кæндзысты æмæ нæ ферох кæндзысты, ирон адæмы интерестæ, ныхасæй дæр æмæ хæцæнгарзæй дæр чи хъахъхъæдта, уыдоны.
Плиты Наирæ, хъæууон ахуыргæнæг: Стыр хъизæмæрттæ бавзæрстой нæ адæм, сæ барты сæрыл кæй сдзырдтой, уый тыххæй, фæлæ нæ басастысты, сæ равзаргæ фæндагыл цæугæйæ кæд бирæ туг ныккалд бирæ удтæ бабын сты, уæддæр ыл цыдысты æнæфæцудгæйæ æмæ сæ бæллиц сæ къухты бафтыд. Уыцы рæстæджы, куыд депутаттæ, афтæ æхсæнады активисттæ дæр, стыр хъæбатырдзинад, удуæлдайдзинад равдыстой, уыимæ ма уыдысты æнгом, кæрæдзийы фарсмæ æмæ сын хъысмæтскъуыддзаггæнæн къахдзæфтæ аразын дæр уымæн æнтыст. Уыдон 1990 азы 20 сентябры хæдбар республикæ куынæ расидтаиккой, уæд абон сæрибар бæстæйы нæ цæриккам. Уый тыххæй мах нæ хъæуы рох кæнын, 90-æм азты нæ сæрибардзинады сæрыл чи сдзырдта, чи тох кодта, æппæт уыдоны. Хъыгагæн, уыдонæй бирæтæ абон сæрæгас нал сты, æмæ сæ нæмттæ рох макуы хъуамæ уой, нæ кæстæртæ хъуамæ зоной, ацы сæрибардзинад æмæ сын хæдбардзинад чи æрхаста, уыдон нæмттæ. Сæрæгас чи у, уыдонæн та арфæ кæнын бæрæгбоны цытæн, мæ зæрдæ сын зæгъы æнæниздзинад, æмæ дидинæфтаугæ Ирыстоны бирæ азты амондджынæй цæрын.
Джиоты Замирæ, Цхинвалы районы цæрæг: Уыцы дуг кæд æндыгъд уыд, уæддæр æй æхцондзинадимæ æрымысын, уымæн æмæ уæд не ‘хсæнад тынг æнгом æмæ æмзонд уыдысты, сæ равзаргæ фæндагыл дæр æнæ дызæрдыгæй цыдысты размæ. Ахæм æнгом æмæ æмвæнд кæй уыдысты, 1990 азы 20 сентябры дæр республикæ расидыны тыххæй уымæн æрцыдысты иу хъуыдымæ. Уыдон кæрæдзийы фарсмæ ба-лæугæйæ, аскъуыддзаг кодтой, фашистон Гуырдзыстонимæ сын цæрæн кæй нал ис. Уымæн æмæ йæ уыдтой Советон Цæдис пырх кæнын кæй райдыдта. Иууыл фыццаг Цæдисæй рахицæны тыххæй гуырдзиæгтæ загътой сæ фæндон. Æнæ Уæрæсейæ та ирæттæн гуырдзиæгтимæ цæрæн нæ уыд. Гуырдзиæгтæ уæд равдыстой се ‘цæг цæсгом. Æрхъавыдысты ирæтты, куыд этнос, афтæ скуынæг кæнынмæ, фæлæ сæ фæндтæ сæ хъуыры фæбадтысты. Нæ йæ зыдтой, ирон адæм тыхст рæстæджы æнгомдæр, тыхджындæр æмæ ныфсджындæр кæй вæййынц. 1990 азы 20 сентябры республикæ кæй расидтысты, уый стыр ныфсхастдзинад уыд, уымæн æхсар æмæ хъару хъуыд æмæ нæ адæмы активисттæн уый саразын бантыст. Уымæй бындур æвæрд æрцыд нæ паддзахаддзинадæн. Уæд Хуссар Ирыстоны автономон областы адæмон депутаттæ райстой Деклараци Хуссар Ирыстоны Советон демократон республикæ ССР Цæдисы сконды.
Декларацийы нысан æрцыд, зæгъгæ, Хуссар Ирыстоны дарддæры рæзтæн æнæмæнг-хъæуæг у æппæт политикон, социалон-эконо-микон фарстатæ хæдбарæй скъуыддзаг кæнын. Уый та у стыр бæрндзинад æмæ йæ махæй алчи дæр хъуамæ æнкъара æмæ æппæт дæр араза нæ хæдбар паддзахады размæцыды тыххæй.
20 сентябрь стыр бæрæгбон у махæй алкæмæн дæр æмæ йыл алы аз дæр хъуамæ æмбæлæм стыр æнтыстытимæ, хъæлдзæг зæрдæйы уагимæ.
Уавæрæй спайда кæнгæйæ мæ арфæйы ныхæстæ зæгъын фæнды Мады Майрæмы бæрæгбоны цытæн дæр, алкæмæн дæр нæ æххуысгæнæг уæт.
Тедеты Индира
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.