Раздæримæ абаргæйæ ивгъуыд аз сæ архайд ноджы æнтыстджындæр уыд Цхинвалы районы культурæйы управленийы дæлбар уагдæттæн.
Сфæлдыстадон коллективтæн сæ материалон-техникон базæ кæй хуыздæр кодта æмæ сæ хайадисджыты профессионалон æмвæзад кæй бæрзонддæр кодта, уый зынгæ фæахъаз цæрджыты сæрибар рæстæг хуыздæр организаци кæнынæн, фæсивæд хуыздæр зонгæ кодтой национ культурæимæ. Районы культурæйы управленийы сæргълæууæг Гаглойты Ростик куыд зæгъы, афтæмæй районы сфæлдыстадон коллективтæ – адæмон ансамбль “Амонд”, фольклорон къорд, адæмон театр æмæ вокалон къорд ”Ирон фæндыр”-æн сæ профессионалон дæсныйад азæй азмæ кæны хуыздæр. Зæгъæн ис æмæ уыдон хæдархайгæ коллективты æмвæзадæй бæрзонддæр кæй лæууынц æмæ сæ арæхстдзинадæй æхцондзинад кæй хæссынц æппæт республикæйы сценæмæкæсджытæн. Уыдонæй дарддæр ма районы архайынц сывæллæтты ансамбль “Малусæг”, вокалон-инструменталон ансамбль “Арвырон”, Къостайыхъæуы, Хелцуайы, Тъбеты æмæ Дменисы хъæууон культурæйы хæдзæртты та сывæллæтты хореографион ансамблтæ, афтæ ма хæдархайгæ аивады алыгъуызон кружоктæ. Уыдоны чи архайы, уыцы сывæллæтты нымæц у сæдæйæ фылдæр. Æппæт коллективтæ дæр активон хайад райсынц районон æмæ республикон мадзæлтты.
Аивгъуыйгæ азы мадзæлттæ райдыдтой ногазон бæрæгбонтæй. Уыцы бæрæгбонты сывæл-лæттæн бакодтой ногазон лæвæрттæ, ауагътой изæртæ, сывæллæтты утренниктæ, концерттæ. Дменисы хъæууон культурæйы хæдзары районы сывæллæттæн ауагътой ногазон карнавал. Афтæ иннæ хъæууон культурæйы хæдзæртты дæр уагъд æрцыдысты ногазон мадзæлттæ.
Традицимæ гæсгæ хæрзаудæн акци ауагътой пансионат “Аудындзинад”-ы дæр.
“Ам чи цæрынц, уыдонæн адæмон ансамбль “Амонд” æмæ адæмон театры артисттæ равдыстой концерт, бакодтой сын ногазон лæвæрттæ æмæ сын æрывæрдтой бæрæгбонон фынг,”- загъта Гаглойты Ростик.
Культурæйы управленийы сæйрагдæр здæхтытæй сæ иу уыд, рæзгæ фæлтæры æфсæддон-патриотон хъомыладыл цайдагъ кæнын. Уымæ гæсгæ афæдзы дæргъы ахæм темæйы фæдыл уагъд цыдысты цымыдисон мадзæлттæ. Хъæууон клубтæ æмæ библиотекæтæ организаци кодтой 1990, 2004 æмæ 2008 азты хæстон архайдтыты хайадисджытимæ фембæлдтытæ, куыд районы, афтæ республикæйы цæрджытæн дæр æвдыстой концерттæ. Мысæн мадзæлттæ ауагъдæуыд Зары æмæ Ереды трагедиты фæдыл. Фыдыбæстæ хъахъхъæнæджы бонмæ сорганизаци кодтой фембæлдтытæ æфсæддон службæгæнджытимæ. Вокалон къорд “Ирон фæндыр” æмæ ансамбль “Арвырон” та концерттæ равдыстой арæнхъахъхъæнджытæн.
Стыр Уæлахизы бæрæгбоны цытæн цæрæнуатон-коммуналон хæдзарады, культурæ æмæ ахуырады управленитæ, хъæууон администрацитæ цалцæггæнæн куыстытæ бакодтой æмæ сабатбонтæ ауагътой Стыр Фыдыбæстæйон хæсты фæмардуæвджыты цыртдзæвæнты территориты. Уыцы цыртдзæвæнты раз уагътой митингтæ, фембæлдтытæ, сæвæрдтой сыл веноктæ.
Ацы бæрæгбонмæ культурæйы объекттæ фæлыст æрцыдысты цæстуынгæ æрмæджытæй. Æмбæлдысты фæсчъылдымы ветерантимæ. Дменисы хъæууон культурæйы хæдзары æфсæддон-патриотикон темæйыл ауагътой конкурс аив кæсын æмæ зарынæй.
Сылгоймæгты дунеон бонмæ бæрæгбонон мадзæлттæ ауагътой Тъбеты хъæууон культурæйы хæдзары, Сатихъары хъæууон библиотекæйы æмæ Хелцуайы хъæууон культурæйы хæдзары. Дменисы хъæуы та бæрæгбонон мадзалмæ хуынд æрцыдысты бирæсывæллонджын ныййарджытæ æмæ сын бакодтой зæрдылдарæн лæвæрттæ.
Дменисы хъæуы ма майы мæйы уагъд æрцыд районы хъæууон культурæйы хæдзæртты æх-сæн хæдархайгæ аивадон коллективты фæндзæм æрвылазон æркаст. Призон бынæттæ чи бацахстой, уыдон хорзæхджын æрцыдысты лæвæрттæй, афтæ ма разæнгардгæнæн призтæ æмæ грамотæтæй. Тъбеты хъæууон культурæйы хæдзар “Барс” хайад райста 5-æм дунеон хореографион конкурс “Танцы плюс”-ы, кæцы уагъд цыдис ивгъуыд аз марты мæйы горæт Железноводскы. Ацы конкурсы уый фæуæлахиз “Симд” æмæ “Хæххон” кæфтытæ сæххæст кæныны тыххæй æмæ райста Гран-при.
Ноябры мæйы районы сфæлдыстадон коллективтæ активон хайад райстой хæдархайгæ аивадон коллективты республикон æркасты. Уыдонæн сæ ралæудтытæ уыдысты бæрзонд æм-вæзадыл æмæ уый банысан кодта культурæйы министрад дæр.
Хъæууон библиотекæтæ та районы ис 14. Уыдонæн методикон æххуыс кæнынц централон библиотекæйы кусджытæ. Сæ чингуыты фонд у 34020 чиныджы, сæ чиныгкæсджыты нымæц та хæццæ кæны 1200 адæймагмæ. Культурæйы министрады руаджы æрвылаз дæр сæ фонд баххæст вæййы ног чингуытæй.
Библиотекæйы бон нысан æрцыд районы централон æмæ Дменисы хъæууон библиотекæты. Мадзæлттæ ауагътой ирон æвзаг æмæ литературæйы боны тыххæй дæр. Банысан кодтой фысджытæ Плиты Илья, Хъазиты Мелитон æмæ Джиоты Дауыты юбилейтæ. Къостайыхъæуы æмæ Дменисы хъæуы хъæууон культурæйы хæ-дзæртты та ауагъд æрцыд Сывæллæтты хъахъхъæныны боны цытæн мадзæлттæ.
Адæмон ансамбль “Амонд” паддзахадон драмон театры равдыста хæрзаудæн концерт Украинæйы сæрмагонд æфсæддон операцийы хайадисджытæн баххуыс кæныны тыххæй.
Сæрды мæйты районы культурæйы управленийы сфæлдыстадон коллективтæ куыд Цхинвалы районы, афтæ республикæйы цæрджытæн дæр равдыстой 18 концерты æмæ 12 спектаклы. Зæрдылдарæнбонты уагъд цыдысты хæрзаудæн концерттæ. Ансамбль “Амонд” гастролты уыд Цæгат Ирыстон-Аланийы æмæ йæ аивадимæ зонгæ кодта Æрыдон, Алагир, Беслæн, Эльхот æмæ Мызуры цæрджыты. Афтæ ма хайад иста горæт Махачкалайы, Расул Гамзатовы райгуырды 100 азы цытæн дунеон фестиваль “Горцы”-йы.
Районы культурæйы уагдæттæ активон хайад райстой республикæ расидыны боны цытæн мадзæлтты дæр.
Цæмæй рæзгæ фæлтæр ирон традицитимæ хуыздæр зонгæ кæной, уый тыххæй сентябры мæйы Джеры дзуары територийыл уагъд æрцыд мадзал “Табуйаг сты нæ рухс кувæндæттæ,” зæгъгæ. Ам дзуармæ цæуджытæ кастысты нæ фыдæлтæ бæрæгбон куыд нысан кодтой, уыцы рæсугъд архайдтытæм.
Бирæ алыгъуызон мадзæлттæ уагъд æрцыдысты Хетæгкаты Къостайы райгуырдыл 164 азы сæххæсты цытæн дæр. Æппæт хъæууон библиотекæты организаци æрцыдысты чингуыты равдыстытæ, чиныгкæсджытимæ фембæлдтытæ, кæцытæ дзурæг уыдысты Къостайы цард æмæ сфæлдыстадыл. Районы сфæлдыстадон коллективтæ ралæууыдысты æмæ сæ арæхстдзинад равдыстой, Къостайыхъæуы Къостайæн цы хæдзар-музей ис, уый территорийыл бæрæгбонон мадзæлтты.
Ивгъуыд аз ма ансамбль “Амонд”-ы фæхуыдтой алыгъуызон конкурсты хайад райсынмæ, фæлæ финансон фæрæзты хъуагдзинады аххосæй никуыдæм ацыдысты.
Районы культурæйы уагдæттæн аивгъуыйгæ аз кæд хорз æнтыстытæ уыд, уæддæр нырма сæ разы лæууы къорд аскъуыддзаг кæнинаг фарстатæ. Цæвиттон, сæ материалон техникон базæ у фæхуыздæр кæнинаг. Тъбеты хъæууон культурæйы хæдзары хъæрмадон системæ у цалцæгкæнинаг. Кусæн хатæнтæ нæ фаг кæнынц районы культурæйы хæдзар æмæ централон библиотекæйæн. Уæлдай банысанкæнинаг у, бирæ азты дæргъы скъуыддзаг кæй нæ цæуы ансамбль “Амонд”-æн штатон иуæгтæ рахицæн кæнын. Раздæрау йæ артистты `мбис кусынц æрдæг ставкæйыл. Ацы ансамбль у республикæйы сæйрагдæр сфæлдыстадон коллективтæй сæ иу. Уый у бирæ æппæтуæрæсейаг æмæ дунеон фестивалты лауреат æмæ призер. У ма паддзахадон ансамбль “Симд”-æн кадртæ чи цæттæ кæны, ахæм коллектив.
БЕСТАУТЫ Валя
