Мадæлон æвзаг нæ фидар бæтты, абон сæрыстыр кæмæй стæм, уыцы историимæ. Нæ ирон фарн, нæ удыхъæды ис, нæ адæймагуарзондзинады æмæ нæ рæстдзинады. Ирон æгъдау нæ бæтты кæрæдзийыл, фæлæ уæддæр сæйраг у æвзаг. Мадæлон æвзаг у адæмы фарн æмæ æгъдау иу фæлтæрæй иннæмæ адæттыны фæрæз.
Мадæлон æвзаг у адæймаджы удыхъæды дидинæг, йæ хъаруйы цæджындз, фæлтæрæй фæлтæры ‘хсæн фидар хид. Хъыгагæн, азæй-азмæ кæй къаддæр кæны, иронау рæсугъд аив дзурын чи зоны, уыдоны нымæц. Арæх фенæн вæййы ахæм ныв дæр, æмæ сæхи фæхонынц аив дзырды дæснытæ, фæлæ сæ хæдзæртты сæ сывæллæттимæ, сæ бинонтимæ фæдзурынц æндæр æвзагыл. Махæн ирд цæвиттон æрхæссæн ис, уартæ Туркмæ цы ирон адæм фæлыгъд, уыдонæй. Уым ирон скъолаты нæ ахуыр кæнынц, нæдæр сæм иронау газет цæуы, фæлæ абон дæр нæ рох кæнынц сæ мадæлон æвзаг. Уæд цæмæн? Уымæн æмæ бинонты хистæр йæ кæстæртæн хæдзары æндæр æвзагыл дзурыны бар нæ дæтты. Уыцы хъуыддаг та махæн у фæзминаг. Не ‘взаг куы фесæфа, уæд фесæфдзысты, нæ куырыхон хистæртæ нын цы диссаджы кадджытæ, зарджытæ, аргъæуттæ, æмбисæндтæ, цы рæсугъд æгъдæуттæ нын ныууагътой, уыдон иууылдæр. Не ‘взаг диссаджы æвзаг кæй у, уымæн ма ирд æвдисæн у, нæ мадæлон æвзаг сахуыр кæнынмæ нæм æндæр æмæ æндæр бæстæтæй цы ахуыргæндтæ æрцыдысты йæ рæстæджы, уыдон. Не ‘взаг хъæздыг кæй у, уымæн ма æвдисæн сты, цы Нарты кадджытæ нын ныууагътой, уыдон. Бæлвырд ма у иу хъуыддаг дæр. Зæххы къорийыл ис 7 мин æвзаджы бæрц æмæ уыдонæй æрмæстдæр 5 ис историон-этимологон дзырдуат. Уыцы фондзæй сæ иу у не ‘взаг æмæ йæм лæмбынæг куы æркæсай, уæд дзы нæхи дзырдтæ сты 90 проценты бæрц.
Цæмæй нæ мадæлон æвзагыл дзурæм, уарзæм æй, уый тыххæй бирæ алыгъуызон мадзæлттæ ист цæуы, куыд нæхимæ, афтæ Цæгаты дæр. Сæрмагондæй, 15 май та дыууæ Ирыстоны дæр расидт æрцыд æмæ ныр цалдæр азы нысан цæуы ирон æвзаджы бонæй.
«Не ‘взагыл мах хъуамæ дзурæм æрвылбон дæр, хъуамæ йæ уарзæм æмæ йын кад кæнæм æрвыл уысм дæр», – дзырдта 5-æм астæуккаг скъолайы ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæг Тедеты Батыр, 8-æм, 9-æм кълæсты ахуыргæнинæгтæн цы викторинæ ауагътой, уым.
Ацы мадзалмæ скъолайы ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнджытæ Джиоты Земæ æмæ Сиукъаты Иннæ сæхи бацæттæ кодтой развæлгъау. Цæвиттон, уагъд кæм цыд, уыцы фоейы къултыл конд уыдысты мадæлон æвзаджы тыххæй егъау дамгъæтæй фыст æмдзæвгæтæ, афтæ ма ирон æвзаджы тыххæй стыр ахуыргæндты ныхæстæ.
Мадзалы адарддæр кодта Джиоты Земæ æмæ æрдзырдта мадæлон æвзагæн аргъ кæныны ахсджиагдзинадыл. Уый лæмбынæг бацамыдта, бирæ кæй хъуамæ кусæм йæ сыгъдæгдзинадыл дæр. «Бирæ хатт мах фæпайда кæнæм ахæм дзырдтæй, кæцытæн зæгъæн вæййы нæ мадæлон æвзагыл дæр. Стæй дæр сабитæ мадæлон æвзаджы ад хъуамæ æнкъарой хæдзары дæр, бинонты ‘хсæн», – дзырдта Джиоты Земæ.
Ахуыргæнинæгтæ мадзалы цы æмдзæвгæтæ бакастысты, уыдон иууылдæр дзурæг уыдысты мадæлон æвзагмæ уарзондзинадыл, йæ сыгъдæгдзинадыл.
Викторинæ уагъд цыдис 8 æмæ 9-æм кълæсты ахуырдзаутæн. Уыдон дих уыдысты къордтыл. Цы фарстытæ сæм лæвæрдтой, уыдон баст уыдысты æвзаджы растфыссынадимæ, фольклоримæ, литературон æвзаджы сыгъдæгдзинадимæ, диалекты æндæвдад не ‘взагыл, Нарты æмæ Даредзанты хъайтарты архайдтытыл.
Цымыдисон рауад, мадзалы хайадисæг ахуыргæнинæгты ‘хсæн ахæм хæдхуыз конкурс кæй ауагътой, уый. Уыдонæн хæсгонд уыд, цæмæй сæ хъуыдытæ уайтагъд дзырдтаиккой æмæ сæ æмбарын кодтаиккой мадзалмæ æрбацæуджытæн. Уый тыххæй уыдонæн аргъ кодта сæрмагонд жюри. Фæуæлахизуæвджытæ та уыдысты 8 а, 8 б æмæ 9 а кълæсты ахуырдзаутæ. Уыдонæй фыццаг бынæттæ лæвæрд æрцыдысты 8 б æмæ 9 а кълæсты ахуырдзаутæн. Иннæтæн лæвæрд æрцыдис 3-аг бынæттæ.
Мадзал бацæттæгæнæг ахуыргæнджытæн Тедеты Батыр, Джиоты Земæ æмæ Сиукъаты Иннæйæн раарфæ кодта скъолайы директор Туаты Мадинæ. Йæ раныхасы уый банысан кодта, мадзал цымыдисон кæй уыд канд ахуырдзаутæн нæ, фæлæ ахуыргæнджытæн æмæ мадзалмæ æрбацæуджытæн иууылдæр. Фæзæгъынц, зæгъгæ, бæлас, дам, акæлы, йæ уидæгтæ йын зæххæй куы стонай, уæд. Æвзаг та амæлы, куынæ йыл дзурай, уæд. Уымæ гæсгæ, мах, чысылæй, стырæй хæсджын стæй, цæмæй ахуыр кæнæм нæ мадæлон æвзаг. Йæ сыгъдæгдзинад, йæ рæсугъддзинад та нæхицæй аразгæ у, – загъта йæ ныхасы кæрон скъолайы директор.
Бестауты Валя
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.