Æвзонг, перспективон дохтыр Тъуриты Артур æнæнхъæлæджы адæймаг нæу медицинæйы. Уый æнтыстджынæй операцитæ аразы Мæскуыйаг областон онкологион диспансеры. Тъурийы фыртмæ ис фаг зонындзинæдтæ æмæ егъау практикæ – æрмæст йæ куысты фæстаг азты уый сарæзта 792 операцийы, 1500 операцийæн та уыд ассистент, ныммыхуыр кодта 46 зонадон куысты. Фæлæ иууыл сæйрагдæр та у йæ професси кæй уарзы, уый.
Йæ бинонты ‘хсæн ис бирæ медицинон хотæ, дохтыртæ, зонæдты кандидаттæ æмæ доктортæ. Мады ‘рдыгæй йæ дадайы фыд Дзодзыккаты Дауыт æмæ йæ дада Дзодзыккаты Гаппо уыдысты кæрдæджытæй хосгæнджытæ, йæ иннæ дада – Пагæты Гагуыдзæн та йæ рæстæджы Æрыдоны районы уыд уæрæх ветеринарон практикæ. Артурæн йæхи дада Дзодзыккаты Эльбрус хорз зыдта æнæниздзинад сæндидзын кæныны фæдыл æрдзон æмæ адæмон методтæ, арæх-иу йæ хъæбулы хъæбулты акодта хъæдмæ æмæ сын дзырдта кæрдæджыты хосгæнæн миниуджыты тыххæй. Йæ нана Пагæты Серафимæ бирæ азты дæргъы бакуыста медицинон хойæ. Йæ мад Дзодзыккаты Маргаритæ та райста ахуырад æртæ университеты, у биологон зонæдты доктор, ахуыр кæны медицинон проблемæтæ, 23 азы куыста Цæгат Ирыс тоны паддзахадон медицинон академийы. Уымæ гæсгæ, Артур йæхæдæг дæр хæрзчысылæй дохтыр суæвын кæй сфæнд кодта, уый дисы никæй бафтыдта.
«Мæ фыццаг «операци» сарæзтон скъолайы агъоммæ, – худгæйæ фæдзуры дохтыр. Нæ хæдзары къæсæрмæ æрбалыгъд иу къæбыла йæ раззаг къах саст, афтæмæй. Мæ мад мын бацамыдта, цы саразын хъуыд къæбылайæн, уый. Тынг тарстæн, фæлæ мæ фыццаг пациент афтæ тæригъæддаг ниуд кодта æмæ мæ тыхтæ æрбамбырд кодтон æмæ алцыдæр сарæзтон. Барсик махмæ цард 18 азы дæргъы».
Хистæр кълæсты ахуыр кæнгæйæ, Артур иухатт æрбацыд медицинон академийы централон зонад-иртасæн лабораторимæ. Бакъахдзæф кодта зонады диссаджы дунемæ æмæ йæ зæрдæ уым баззад. «Куысты кæрон медицинон академийы кæрты фембæлдыстæм тынг зæрдæхæлар, ацæргæ, интеллигентон адæймагыл. Уый дæр бафæстиат куысты, мæ къух мын райста æмæ мæ бафарста: «Дохтыр суæвын дæ фæнды?». Уый фæстæ мын мæ мад загъта, зæгъгæ, уый уыд Сæлбиты Хъазбег, медицинон зонæдты доктор, профессор, Цæгат Ирыстоны паддзахадон медицинон академийы ректор. Мæ къух мын кæй райста, уый мын кæронмæ сфидар кодта дохтыр суæвыны фæндон», – йæ зæрдыл æрлæууыд Тъуриты Артурæн.
Фидар уынаффæ
Чысылæй фæстæмæ Артур уыд курдиатджын лæппу, йæ алы хъуыддаджы дæр æнтыстджын. 1993 азы 5-аздзыдæй фæуæлахиз конкурсы æмæ йæ райстой Дзæуджыхъæуы аивæдты лицейы дыууæ къласмæ (музыкалон æмæ нывкæныны аивадмæ). Уый фæстæ уыцы иурæстæджы ахуыр кодта æртæ скъолайы – иумæйагхуырадон, музыкалон æмæ нывгæнæн скъолаты. Дохтыры дæсныйад райста Цæгат Ирыстоны паддзахадон медицинон академийы педиатрон факультеты. Фæстаг курсыты равзæрста æн-дæр специализаци – хирурги, æмæ нæ фæрæдыд.
Академийы ахуыры æмрæнхъ йæ хо Дианæимæ бацæттæ кодтой æмæ 3000 экземплярæй рауагътой адæмон аргъæутты чиныг «Зæронд бирæгъ», зæгъгæ. Куыста санитарæй республикон клиникон рынчындоны исæн хайады. 2008 азы августы Хуссар Ирыстоны тугуарæн хæст куы райдыдта, уæд æвæстиатæй бацыд республикон клиникон рынчындонмæ æмæ хос кодта цæф лæппутæн, сабыр цæрджытæн. Уыцы рæстæджы Артур райста саргъгæнæн кæмæн нæй ахæм фæлтæрддзинад. Йæ пациентты рынчындонмæ ластой Хуссар Ирыстонæй.
Медицинон академийы иумæйаг хирургийы кафедрæйы рацыд интернатурæ. Перспективон студентæн рекомендаци ныффыста медицинон зонæдты доктор, профессор, республикон клиникон рынчындоны хирургион хайады сæргълæууæг Милдзыхты Георги. Тъурийы фырт дзы абоны онг дæр у райгонд йе ‘ххуыс æмæ профессимæ балцæджы тыххæй.
Абон Артур кусы УФ-йы Æнæниздзинад хъахъхъæныны министрады Мæскуыйы областон онкологон диспансеры. Ома бæстæйы иууыл егъаудæр онкологон рынчындоны. Хайады сæргъ лæууы медицинон зонæдты кандидат, курдиатджын хирург Дзасохты Алексей. Йемæ кæй базонгæ, уый Артур нымайы хъысмæты лæварыл. «Амондджын цау мæ сæмбæлын кодта Дзасохты Алексейимæ, йемæ ныхас кодтон интернеты тыгъдады, уый фæстæ мын загъта, зæгъгæ, йæ хъæуы хирург æмæ мæ фæхуыдта Мæскуымæ. Каст фæдæн интернатурæ онкологийы фæдыл, рацыдтæн специализаци гинекологийы фæдыл дæр. Ныртæккæ кусын онкогинекологæй. Æнцон куыст нæу, фæлæ цымыдисон, хъæуæг, ис дзы профессионалон рæзты перспективæтæ», – дзуры Тъурийы фырт.
Йæ ныхæстæм гæсгæ, Алексеймæ ис егъау хирургион фæлтæрддзинад, æппынæдзух кусы куысты ног методтæ ссарыныл æмæ уымæй цæвиттон æвдисы йæ коллегæтæн. Йæ хъæппæрисæй æмæ йæ разамынадæй хайады биноныг æрцыд æмæ пайда кæнынц уникалон методæй. Ацы методы мидис ис уый мидæг, æмæ хуымæтæджы операцийы рæстæджы сисынц рæсыд, уый фæстæ снысан кæнынц химиотерапи æмæ радиотынтæй хос кæнын. «Нæ хайады пациентæн йæ рæсыд куы сисынц, уæд кæм сырæзт, уыцы бынатыл бакалæм химиопрепарат æмæ уый бирæбæрцæй хуыздæр кæны хоскæныны фæстиуджытæ. Фондз азмæ нæ хайады пациенттæй иу дæр цардæй нæ ахицæн! Ахæм операцитæ, æгæрыстæмæй, дунейы клиникæты дæр нæ аразынц. Нæ методмæ нын бацымыдис кодтой бирæ специалисттæ, фæхонынц нæ фæсарæнтæм операцитæ саразынмæ, план кодтой немæ æмгуыстад кæнын дæр, фæлæ пандеми æмæ уый фæстæ æрцæугæ цаутæ нæ плæнттæм бахастой сæхи ивындзинæдтæ.
Ацы метод у медицинон зонады атынд, райстæуыд патент, æххæст цæуынц диссер-тацион куыстытæ», – радзырдта Тъуриты Артур.
Артуры хо Тъуриты Дианæ дæр райгуырд Дзæуджыхъæуы 1990 азы. 8-æм къласы ахуыр кæнгæйæ, хайад райста зонадон конференцийы, доклад бакаст Санкт-Петербургы Аничковы галуаны. Скъолайы ахуыры рæстæджы хъуыды кодта филолог суæвыныл, фæлæ арæх хъуыста алыгъуызон низтæй адæм кæй хъизæмар кæнынц, уый тыххæй. Æмæ уæд аскъуыддзаг кодта дохтыр суæвын. Дзæуджыхъæуы 26-æм астæуккаг скъолайæ рацыд 29-æм астæуккаг скъоламæ æмæ уым медицинон институмæ бацæуыны тыххæй биологи ахуыр кодтой уæлдай арфдæрæй. Уроктæ сын уагътой медицинон институты кусджытæ.
2007 азы Дианæ бацыд Цæгат Ирыстоны паддзахадон медицинон академимæ педиатрон факультетмæ. Æнтыстджынæй йæ каст фæцис 2013 азы. Ахуыры азты активонæй архайдта академийы студентон зонадон æхсæнады.
Хайад иста медицинон терминты уырыссаг-немыцаг дзырдуат саразыны, ахуыр кодта англисаг æмæ япойнаг æвзæгтæ, бирæ каст. Ахуыры процессы Дианæ йæ хъусдард аздæхта низты фылдæр хайæн сæ бындур неврологон проблемæтæ кæй вæййынц, уыцы фарстмæ. Уымæ гæсгæ ординатурæ каст фæцис неврологийы дæсныйадыл (2013-2015 азты). Куыста неврологæй Дзæуджыхъæуы 1-æм поликлиникæйы, уыцы иурæстæджы фæлтæрддзинад иста республикон клиникон рынчындоны, уым æнæ мыздæй кусгæйæ.
Йæ професси хуыздæр базонынмæ æвзонг дохтыр куыд тырны, уый æнæрахатгæ нæ фæцис нейрохирург Дулаты Сослан æмæ 2015 азы Дианæйы фæхуыдта Цæгат Кавказы бирæпрофилон медицинон центрмæ (горæт Беслæн) нейрохирургион хайадмæ. Уый тыххæй дзы стыр бузныг у Тъуриты чызг. Уым Дианæ бакуыста 7 азы бæрц, райста дзы егъау профессионалон фæлтæрддзинад. Æвзонг чызг йæхи амондджыныл нымайы ахæм æнгом æмæ хорз коллективимæ кæй бакуыста, уымæй. Алыхатт дæр стыр æхсызгонæй æрæмысы йæ раздæры коллегæты. Хайадыл къухдариуæгад кодта, Уæрæсейы нейрохирургты ассоциацийы уæнг, домаг æмæ принципиалон разамонæг, хæларзæрдæ адæймаг Дедегкаты Виктор.
Фæлæ профессионалон рæзты домындзинадмæ гæсгæ Тъуриты Дианæ ацыд Мæскуымæ. Уæдмæ ацы горæты куыста йе ‘фсымæр Артур. Ныртæккæ Дианæ кусы Мæскуыйы æнæниздзинады Скандинаваг центры нейромиографийы фæдыл невролог æмæ специалистæй. Уыцы рæстæджы ма Дианæ райста уæлæмхас дæсныйадтæ: Сæры рыстытæ, аххосæгтæ, хос кæнын; Депресси æмæ нейрогенон рыстытæ; Нейромиографи; Нуæртты системæйы дегенеративон низтæ, Альцгеймеры, Паркинсоны низтæ, деменци æмæ а.д.
Тъуриты Дианæ у фыццаг квалификацион категорийы дохтыр-невролог. УФ-йы централон зонадон журналты ныммыхуыр кодта 28 зонадон куысты. Докладтимæ ралæууы дунеон конференциты æмæ конгрессты. Хо æмæ æфсымæр дыууæ дæр фæнд кæнынц фидæны кандидатон диссертацитæ бахъахъхъæнын. Афтæ ма фæнд кæнынц фæстæдæр сæ радтæг Ирыстонмæ æрæздæхын дæр.
ДЖИОТЫ Екатерина
