Ирыстон йæ равзæрдæй фæстæмæ цъус æнтыстытæ æмæ зындзинæдты сæрты нæ рахызт æмæ-иу æрвылхатт дæр Стыр Уæрæсе, йæ адæм уыдысты йнæ фарсмæ…
Къорд азты дæргъы фæцардтæн æмæ куыстон Уæрæсейы адæмы ‘хсæн. Советон Æфсады рæнхъыты мæ хæс цы æфсæддон хайы æххæст кодтон, уыдон иууылдæр уыдысты Красноярскæй, сæ фылдæр уырыссæгтæ. Тынг хорз, æгъдауджын лæппутæ уыдысты, никуы рахатыдтон æмæ мæ искуы истæмæй фæхицæн кодтой.
Тынг хорз ахаст мæм дардтой мæ ротæйы командир, хистæр лейтенант Батов Андрей æмæ йæ хæдивæг лейтенант Набатов Виктор, сæ дыууæ дæр уырыссæгтæ. Сæрибар рæстæджы-иу мæм арæх фæдзырдтой сæхимæ æмæ-иу фæныхас кодтам. Ме службæйы фæстæ дæр ма къорд азты кæрæдзимæ фыстам фыстæджытæ.
Советон Æфсады рæнхъыты мæ хæс бафидыны фæстæ, хæдзармæ нæ ратагъд кодтон. Кусынмæ бацыдтæн уæды Ленинграды наутæаразæн заводмæ. Тынг хорз мæ айстой уым дæр, радтой мын, кæм цардаин, ахæм хатæн æмæ иурæстæгон æххуысы хуызы та – æхцайы фæрæзтæ. Кæд мæм дæсныйад нæма уыд, уæддæр мæ сæвæрдтой, хорз мызд кæм уыд, ахæм бынаты. Куыстуаты разамонджытæ мæ иттæг хорз айстой. Ам та алкæмæй фылдæр лæггад æмæ æххуыс æнкъардтон хайады разамонæг Марков Вячеславæй. Уый, раст цыма мæ хистæр æфсымæр уыдис, уыйау, цалынмæ куыстыл нæ фæцайдагъ дæн, уæдмæ æппынæдзух уыд мæ фарсмæ. Æгæрыстæмæй-иу мæ фæскуыст æмæ улæфт бонты дæр арæх абæрæг кодта, цымыдис кодта, цы аразын æмæ куыд цæуы мæ куыст, уымæ. Бæргæ сæ фæндыд райсон уæлдæр ахуырад æмæ кусон се ‘хсæн, фæлæ, хъыгагæн, афтæ нæ рауад.
Адæймаджы йæ хъысмæт кæдæм нæ ахæссы… 16 азы та цардтæн Сыбыры цæгаттагдæр горæт Норильскы. Ам дæр ирæттæй дарддæр æппынæдзух мæ алыварс уыдысты уырыссæгтæ. «Норильский никель»-мæ куыстмæ бацæуыны тыххæй куырдиат куы фыстон, æмæ йæ разамонджытæ куы базыдтой ирон дæн, Ирыстонæй, уæд уынаффæ кодтой, кæцы разряд мын радтой, ууыл. Кæд мæм æртыккаг разряд дæр не ‘мбæлд, уæддæр мын радтой фæндзæм. Ам та буц, сæрыстыр æмæ райгонд уыдтæн заводы директор Олег Елисеев, цехы хистæр Сидоров Валери, хайады хистæр Геннади Федосенко, йæ хæдивæг Валери Рубцов æмæ æндæрты хорз ахастæй.
Уыцы азты «Норильский никель»-ы куыста 120 мин кусæджы. Цы цехы куыстон, уым нымад уыдтæн хуыздæр кусæгыл. Дæс азы бæрц мæ къам конд уыдис цехы хуыздæр кусджыты къамты ‘хсæн. Арæх истон хорзæхтæ æмæ æхцайы премитæ.
Цы радзырдтон, уыдон дæр куыннæ, фæлæ Уæрæсе æмæ уырыссаг адæм сабырцардуарзаг кæй сты, кæй сæ фæнды, цæмæй адæмтæ иууылдæр цæрой æмæ рæзой æмхуызон, уый дæр банкъардтон Уæрæсейы горæт Норильскы.
2004 азы мæхъæлон фыдгæнджытæ Беслæны фыццæгæм скъолайы ахæм фыдра-кæнд куы сарæзтой, уæд мæ алыварс адæмæн æрмæст сæ цæсгæмттыл дæр бæрæг уыд, ацы æвирхъау трагеди æввахс сæ зæрдæтæм кæй айстой.
Советон Цæдисы фехæлдæй фæстæмæ йæ адæмтæй æнцон цард никæмæнуал уы-дис, фæлæ уæззаудæр уавæрты чи бахаудта, уыцы адæмтæй иутæ уыдысты ирон адæм. Цæгаты æмæ Хуссары дæр фæбæрæг, нæ сыхæгтæ нæм цæрæнбонты цахæм цæстæй кастысты, уый. Уыцы азты Уæрæсе Ирыстонмæ цы ахаст равдыста æмæ абон дæр фидар лæудæй нæ фарсмæ кæй лæууы, уый æнæдзургæйæ дæр у æмбæрстгонд. 2008-æм азы августы хæсты хæдфæстæ Норильскы цæрджытæ нæ адæммæ равдыстой сæ адæймагдзинады æмæ æфсымæрон ахастытæ. Къуырийæ фылдæр горæты Культурæйы хæдзары æмбырд кодтой æхцайы фæрæзтæ æххуысæн. Спортивон комплекс «Арктикæ»-йы та æрæмбырд кодтой алыгъуызон дзаумæттæ.
Уæрæсе æмæ уырыссаг адæмы тыххæй ис бирæ æндæр хорз цæвиттонтæ æрхæссæн, фæлæ цы фактты кой ракодтон, уыдонæй дæр бæрæг у, кæй уарзынц рæстдзинад, сабыр æмæ сæрибар цард, æмæ сæ кæй парахат кæнынц æндæр адæмты æхсæн дæр.
Абон Уæрæсе ис уæззау уавæры, тох кæны цардхалæг фашизмы ныхмæ æмæ ам сæ фарсмæ сты ирон хæстонтæ дæр. Мах уырны, фашизм тагъд дæрæн кæй æрцæудзæнис æмæ рæстдзинад кæй фæуæлахиз уыдзæнис.
ГÆЗЗАТЫ Иван
