Нымад бонтæ ма æмæ та æрбалæудзæн ног 2024-2025 ахуыры аз, скъолатæй та райхъуысдзæн нæ рæзгæ фæлтæры хъæлдзæг хъæлæба. Фæлæ цæмæй бинонтæ ног ахуыры аз скъоламæ барвитой сæ сывæллæтты, уый тыххæй сæ рагацау фæхъæуы сæхи бацæттæ кæнын.
Алы ныййарæджы дæр фæфæнды, цæмæй йæ сывæллоны скъоламæ афæндараст кæна цæттæйæ, цæмæй сын хорз ахуыр кæна, уа цæвиттойнаг æмæ коммæгæс.
Августы мæй куы рбалæууы, уæд ныййарджыты сæйраг проблемæ свæййы сæ сывæллæтты скъоламæ куыд бацæттæ кæндзысты, уый. Нæ горæты дуканиты уæййаг фæзыны скъолайон уæлæдарæс æмæ адæмы бахъæуы æппæт уыдоныл æрзилын, цæмæй балхæной се лхæнинæгтæ. Уæд уæлдай тыхстдæр вæййынц, фыццаг хатт скъолайы къæсæрæй чи бакæсдзæн, уыцы сывæллæтты ныййарджытæ. Алкæйдæр фæфæнды, цæмæй йæ сывæллон скæна хуыздæр, рæсугъддæр æмæ гъæдджындæр скъолайон уæлæдарæс æмæ æхцайыл дæр нæ фæхъуыды кæнынц. Фæлæ ма ам æвзæры ахæм фарст дæр – алкæцы бинонтæн дæр ахæм скъолайон дзаума балхæнын сæ къух амоны? Кæй зæгъын æй хъæуы, алкæмæн ахæм фадæттæ нæй, фæлæ уæддæр амæлттæ фæкæнынц.
Уæдæ нæ республикæйы цавæр æргътæ ис æмæ ныййарджытæн цас лæууынц се ‘лхæнинаг скъолайон дзаума, уый тыххæй бафарстам ныййарджыты æмæ бабæрæг кодтам цалдæр дуканийы. Æргътæй, кæй зæгъын æй хъæуы, бынтон райгонд нæ баззадыстæм, уæйгæнджытæн сæ дзуапп вæййы, зæгъгæ, сæ кæцæй ласынц, уым дæр сæ зынаргъæй балхæнынц.
Цæмæй фыццагкъласон лæппуйы сцæттæ кæнай скъоламæ, уый тыххæй йæ æнæмæнг хъæуы костюмтæ æмæ сæ æргътæ сты 6-13 мин сомы бæрц. Урс хæдæттæ дыууæ æнæмæнг хъуамæ уа лæппуйæн æмæ уымæн та балхæнæн ис 1500-2500 мин сомы æргътæй. Портфелтæн дæр ис алыхуызон æргътæ сæ гъæдмæ гæсгæ, фæлæ хуыздæртæ сты 4 мин сомæй уæлæмæ. Дзабыртæ куыд лæппуйæн, афтæ чызгæн дæр балхæнæн ис 2500-3500 мин сомы аргъæй. Уымæй дарддæр сывæллоны æнæмæнг хъæуы иу фæлыст физкультурæйы урокмæ спортивон уæлæдарæс. Уыдон кедтимæ лæууынц астæуккаг аргъæй иу фондз мины бæрц. Чызгæн алы хатт дæр лæппуйы уæлдай фæхъæуы фылдæр дзаума – бантиктæ, рæсугъд урс хæдæттæ, колготкæтæ æмæ афтæ дарддæр.
Абон кæд нæ республикæйы ахуыргæнинæгтæ сæ ахуыргæнæн чингуыты фылдæр хай скъолаты библиотекæтæй райсынц, уæддæр ма сæ бахъæуы кæцыдæр предметтæй ног чингуытæ балхæнын. Фæлæ фылдæр æхцатæ ныййарджытæ бахардз кæнынц канцелярон дзаумæттыл. Фыццагкъласонтæн æнæмæнг хъæуынц куыд æндæр æмæ æндæр хуыз тетрæдтæ, афтæ кърандастæ, ручкæтæ, пенал, линейкæ, тетрады цъæрттæ æмæ æндæр ахæмтæ. Уыдон иууыл иумæ ам, нæхимæ, лæууынц 6 мин сомы бæрц. Уæдæ сæ иууыл иумæ куы æрнымайай, уæд цæуынц дзæвгар æмæ бирæ бинонтæн уый цæуы зынаргъ. Фæлæ нæ горæт чысыл кæй у, адæм кæрæдзи кæй зонынц, уымæ гæсгæ, бирæтæ иннæ мæймæ хæсæй дæр райсынц, цы ма сын нæ фæфаг кæны скъоламæ, уыдон.
Ацы аз йæ сывæллоны фыццаг къласмæ барвитын кæй хъæуы, ахæм ныййарджытæй цалдæры бафарстам скъолайон дзаумæттæы æргъты, æмæ куыд цæттæ кæнынц сæхи ног ахуыры азмæ, уый тыххæй.
Гæззаты Заринæ нын куыд радзырдта, афтæмæй скъоламæ цæттæ кæны йæ лæппуйы æмæ ныридæгæн азылд горæты дуканитыл æмæ йæм зынаргъ кæсынц æргътæ. «Æз æрæджы мæ лæппуимæ азылдтæн цалдæр дуканийыл æмæ куыд бакастæн, афтæмæй мæ бахъæудзæн ацы бонты Цæгат Ирыстонмæ ацæуыны сæр. Уымæн æмæ ам, бынаты, цы скъолайон уæлæдарæс ис, уыдон сæ гъæдмæ гæсгæ хуыздæрхъуаг сты, афтæмæй та сты зынаргъ. Иу ран бамбæлдтæн, иу мин кæй кодтой, ахæм хæлæфтыл, фæлæ дзы нæ райстон йæ гъæды тыххæй. Иу хатт æй ныхсдзынæ æмæ кæнынæн нал сбæздзæн. Фæлæ цæмæй мæ лæппуйы зæрдæ ма фæриссын кодтаин, уый тыххæй уал ын 2500 сомæй балхæдтон хæлаф. Урс хæдæттæй хуыздæр чи сты, уыдонæн сæ аргъ у 2000-2500 бæрц. Фæлæ мæ ныфс ис, Дзæуджыхъæуы ахæмтæ асламдæрыл кæй ссардзынæн. Стæй ма йын уым алхæндзынæн канцелярон дзаумæттæ дæр æмæ спортивон уæ-лæдарæс. Интернетæй бирæтæ заказ кæнынц, фæлæ, цæмæдæр гæсгæ, æз тæрсын куы фæрæдион размертæй æмæ сæ гъæд дæр æвзæр куы разына, уымæй. Ныййарджытæй-иу хъуыстон, зæгъгæ, БТК-4-йы фарон уыд хорз скъолайон уæлæдарæс уæййаг æмæ уыдысты, дуканиты æргътæм абаргæйæ, асламдæр. Фæлæ ацы аз уым ахæмтæй ницы – ма ис уæййаг. Уымæ гæсгæ нæ фæндаг акæндзыстæм Дзæуджыхъæумæ.
Цхуырбаты Заринæ дæр фыццаг хатт ацы аз йæ лæппуйы бакæндзæн фыццаг къласмæ, гимнази «Альбион»-мæ, æмæ бинонтæ ныридæгæн сæхи бæрæгбонмæ – зонындзинæдты бонмæ райдыдтой цæттæ кæнын. Заринæ дæр азылд горæты дуканитыл, фæлæ йæ бафæндыд Дзæуджыхъæумæ ацæуын æмæ уым йæ сывæллонæн алцы дæр балхæнын. «Мæн фæнды, цæмæй мæ сывæллоны скъоламæ барвитон рæсугъдæй æмæ рагацау сфæнд кодтам Дзæуджыхъæумæ ацæуын. Азылдтæн нæхи дуканитыл дæр, лыстæг цыдæртæ алхæдтон, фæлæ цæгаты фылдæр цыдæртæ балхæндзынæн, уымæн æмæ уым алы аргъыл дæр алыгъуызон скъолайон уæлæдарæсæн ссарæн ис, стæй ма йын йæхи дæр кæнæм æмæ йæхæдæг равзардзæн портфель æмæ æндæр ахæмтæ. Мах «Альбион»-ы бафæдзæхстой, зæгъгæ, физкультурæйы урокмæ дæр кæй хъуамæ цæуой урс уæллаг æмæ сау хæлæфтимæ æмæ йын уыдон дæр цалдæр фæлыст балхæндзынæн. Мæ лæппу ныридæгæн зоны дамгъуат, нымайын, кæсын æмæ фыссын æмæ бæллы, фыццаг къласы ахуыргæнинаг кæд суыдзæн, уымæ. Скъоламæ цæттæгæнæн ахуыртæ дæр рацыдыстæм «Альбион»-ы æмæ мæ зæрдæ райы, мæ сывæллон ахуырмæ зæрдæргъæвд кæй у, уымæй. Сæйраг у, цæмæй сывæллон тынг хорз ахуыр кæна æмæ ныййарджытæн та скъолайон уæлæдарæс самал кæнын никуы уыдзæн проблемæ.
ЦХУЫРБАТЫ Ларисæ
