Цард зынаргъ æмæ рæсугъд уæд вæййы, кæд æмæ йæм кæсай уарзон цæстæй, йæ сæрыл тох кæнын фæразай, цыфæнды зындзинæдтæй рахизынмæ дæр тырнай, цы бирæ хорздзинæдтæ дзы ис, уыдон уынай æмæ æнкъарай. Цард дæм æнæмæнг йæ мидбылты худдзæн, хорзæх фæллойы куы арай, дæ къуымты бæркад азæй-азмæ фылдæр куы кæна.
Сæ цардæн ахæм уаг раджы равзæрстой Цхинвалы районы Ходы хъæуы цæрджытæ – Бекъойты æфсымæртæ Игорь æмæ Леуан. Дыууæ æфсымæры дæр сæ хо Ирæимæ царды уадтымыгътæ хостой, уæлдайдæр та цард куы схæццæ, адæм кæрæдзийы ныхмæ куы систы, гуырдзы ныл куы рахæтыдысты, уæд. Æмæ кæд стыр хъизæмæрттæ баййæфтой, сæ зæрдæтæм сæ æввахс истой, уæддæр сын сæ аудаг фæлмæн зæрдæмæ ницы бар бадардтой. Уый нæ, фæлæ сæ адæймагон бæллиццаг миниуджытæ ноджы ирддæрæй разындысты
Советон дуджы Гуры цардысты Игорь æмæ Леуан сæ ныййарджытимæ. Гуыргæ æмæ хъомыл дæр уым кодтой. Æвзæр нæ цардысты. Аразджытæ сты æмæ æдзух куысты сæр лæуд уыдысты. Фæлæ æрбалæууыдысты 90-æм азтæ æмæ уæд райдыдтой сæ хъизæмæрттæ. Хæдзармæ сæм цæуын райдыдтой гуырдзиаг æнæформалтæ, æртхъирæн сæм кодтой, зæгъгæ, сымах Цхинвалмæ æхца æрвитут, цæмæй дзы уыдон та æхсæнгарз æлхæной мах ныхмæ. Уавæр карзæй карздæр кодта, ирæтты хæдзæрттæм лæбурдтой, сæ фæллæйтты сын ластой, мардтой сæ. Игорь куыд зæгъы, афтæмæй-иу уыдис ахæм цаутæ æмæ-иу сæ хæдзæрттæй ракодтой, амардтой æмæ сæ Ткуары цæугæдоны баппæрстой.Тынг тæссаг уыд дарддæр се `хсæн цæрын. Фæндæгтæ дæр Цхинвалмæ æрыхгæдтой. Æфсымæрты ныййарджыты уый сагъæсты, катайы ныппæрста. Загътой сæхицæн, цæмæй сыстой æмæ исты хуызты ацæуой Цхинвалмæ. Уæд Ирæйыл 20 азы йеддæмæ нæма цыд æмæ тарстысты, мыййаг ын исты фыдбылыз куы скæной, уæд цы сæ бон уыд. Игорь æмæ Ирæ ныццыдысты Тбилисмæ, уырдыгæй та ацыдысты Бакумæ. Поездыл сбадтысты æмæ Беслæны æрхызтысты. Уым сæ æввахс хиуæттæм рæстæгмæ æрбынат кодтой. Игорæн æрæнцой нæ уыд, æдзух куысты сæр лæуд уыд, афæнд-иу кодта, йæ цард Цæгат Ирыстоны æрбæстон кæныныл, фæлæ йæ зæрдæ æхсайдта йæ фыдæлты уæзæгмæ æмæ бацагуырдта, кæддæр сæ фыд Гурмæ цæрынмæ кæцæй алыгъдис, уыцы фыдæлты уæзæг – Ходы хъæуы. Афæ æрбынат кодтой уыдон сæ райгуырæн хъæуы. Бæргæ раирвæзтысты хо æмæ æфсымæр, уыцы зындонæй, фæлæ сæ зæрдæ æхсайдта сæ ныййарджытæм, се `фсымæрмæ. “Тынг уæззау уавæры бахаудтой. Уавæр сабырдæр нæ, фæлæ æндыгъддæр, кодта. Ам-иу гуырдзиæгтæй исчи куы фæмард, уæд-иу уыдон йæ ныхмæ хъуамæ ироны амардтаиккой. Уыдис ахæм цау дæр æмæ нæ ныхмæ хæцгæйæ ТЭК-ы цыппар гуырдзиаджы фæмард сты. Æмæ сын уыдон дæр сæ ныхмæ æрцахстой æртæ ироны, цæмæй сæ амарой æмæ сын сæ туг райсой. Хъуыд сæ цыппæрæм ирон дæр æмæ мын мæ фыды дæр æнæнхъæлæджы рацахстой. Фæлæ æрцыд стыр диссаг. Разæй цы машинæ цыд, уый фæурæдта æмæ иннæ машинæйы шофырмæ бадзырдта, зæгъгæ, фæстагмæ кæй сæвæрдтай дæ машинæйыл, уый аппар. Раппæрстой йæ æмæ ма тыхамæлттæй ссардта йæ хæдзар, фæлæ йын йæ ныхмæ æрцахстой нæ сыхаг ироны æмæ сæ, гуырдзиæгтæй чи фæмард, уыдоны ингæнтыл сæ амардтой. Абон дæр хъуыдыты ацæуын, мæ фыд куыд раирвæзт, уый тыххæй. Никæйы сæ зыдта, фæлæ, куыд фæзæгъынц, æвæццæгæн, алкæмæн дæр йæ амонд йæ ныхыл фыст у. Мæ фыд уæд тынг фæтарст. Бамбæрста æвыдæй кæй нæ баззайдзысты æмæ стыр фыдæбæттимæ æрбаирвæзтысты уыдон дæр Ходмæ. Фæлæ нал ссæрæн, фæрынчын æмæ амард. Баззадысты Гуры не стыр фыдæбонæй ссаргæ хæдзар æмæ фæллæйттæ. Фæлæ цы гæнæн уыд,”- дзырдта æнкъардæй Игорь.
Адæймаг йæхæдæг у йæ цардаразæг. Зын уыд ногæй цард аразын. Фæлæ хъæууон цард ноджы цымыдисондæр у, дæхицæн дзы уавæртæ куы аразай, уæд. Сарæзтой дыууæуæладзыгон хæдзар. Цæрынæн дзы ис алы уавæртæ дæр. “Сарæзтам дзы хъæрмад. Ис нæм хъарм æмæ уазал дон. Ницæуыл батыхсдзынæ. Алцы дæр сарæзтам нæхи къухтæй,”- загъта уый.
Æмæ канд сæхицæн нæ аразынц уавæртæ, фæлæ се `ххуысы къух фæдаргъ кæнынц сыхбæстæм дæр æмæ сæ райгонд сты. Сæ сыхаг Кокойты Яша куыд зæгъы, афтæмæй сæхи хъуыддаг дæр ныууадздзысты æмæ се `ххуысы къух фæдаргъ кæндзысты кæмæфæндыдæр. Куыд фæзæгъынц, сæ цæхх, сæ кæрдзын та сæ армы дарынц. Гъе, ахæм хъармдзинад цæуы ацы бинонтæй.
Хъæзныг у йæ зæхх Ходæн. Хорз дзы зайы алцы дæр, уымæ гæсгæ æгуыстæй нæ ныууадзынц сæ зæххы фадгуытæй иу гæппæл дæр. Бекъойты бинонтæ алыгъуызон халсæрттæ сæхи цæхæрадоны æркæнынц. Цæхх æмæ ссадæй дарддæр сæ æлхæнын ницы хъæуы.
Дарынц лыстæг æмæ ставд фос, 80 бæрц та сæм мæргътæ ис. Кæнынц мыддарды куыст дæр. “Хъæуы куы цæрай, уæд хъуамæ фос дæр дарай æмæ зæххы куыст дæр кæнай, уæдæ, цы. Фæлæ уæддæр бирæтæ сæ хъæутæй лидзынц, уадзынц сæ уæзгуытæ æмæ мæнмæ уый раст нæ кæсы. Фыдæлты уæзæгæн æм-бал нæй, мыдау адджын у зæрдæйæн,”- зæгъы Игорь. Ныр сæ цуры, Коцты бинонтæ хæдзар аразынывæнд кæнынц æмæ Игоры цинæн кæрон нæй. Хорз сыхаг, дам, хионæй æввахсдæр у. Æмæ раст зæгъы Игорь, цалынмæ дæм дæ хион хæццæ кæна, уæдмæ дæ сыхаг дæ фарсмæ æрбалæудзæн.
Бирæ зындзинæдты сæрты рахызтысты Игорь, Леуан æмæ Ирæ, фæлæ сфæрæзтой æмæ та ногæй ныфсимæ кæсынц сæ фидæнмæ. Æгуыст нæу Ирæ дæр. Цхинвалы хуыйæн фабрикæйы йæ бакондæй фæстæмæ фæллой кæны. Кусы бригадирæй. Æмæ дзы райгонд сты куыд йе `мкусджытæ, афтæ куыстуаты разамынад дæр.
О, сфæрæзтой царды зындзинæдтæн Бекъойты бинонтæ, фæлæ, уæддæр, æвæццæгæн сæйраг уый нæу. Сæйраг у, сæ зæрдæйæ адæммæ цы хъармдзинад цæуы, уый. Æмæ сын, сæ цард рæсугъдгæнæг дæр, сæйраджыдæр уый у.
БЕСТАУТЫ Валя
