21-æм январы æхсæвы Сухумы, Абхазы Национ нывты галерейы, æрцыд стыр зынгсирвæзт. Уæрæсейы æмæ Абхазы ацы цау схуыдтой «уæззау трагеди». Республикæйы мидхъуыддæгты министрад бæрæг кæны зынгсивæрзты аххосæгтæ дæр.
Ведомствойы бæрæггæнæнтæм гæсгæ, бæстыхайы дыккаг уæладзыджы зынгсирвæзты тыххæй сигнал радгæсы пультмæ бацыд 03:38 сахатыл. Зынгсирвæзт хуыссын кодтой Сухум, Гудаут, Гулрыпшы æмæ Очамчиры 11 зынгхуыссынгæнæн расчеты. Æртæ сахаты фæтох кодтой артимæ. Æввахс бæстыхæйттæм зынг парахт кæнын нæ бауагътой, уыцы нымæцы Абхазаг æмæ Уырыссаг театрты бæстыхæйттæм.
Нывты национ галерейы директор Сурам Сакания банысан кодта, зæгъгæ, зынгсирвæзт райдыдта уæлхæдзары, æмæ уайтагъд апарахат бæстыхайыл. «Æз кæуын. Уый тынг æвирхъау хабар у… Нывтæ иууылдæр басыгъдысты. Уый махæн у æнæбаххæстгæнгæ зиан», – хъусын кæны «Апсныпресс».
Æнхъæлмæ кæсынц
уæрæсейаг реставратортæм
Сухумы бизнес-центр «Эверест»-ы 23-æм январы уыд, 21-æм январы Национ нывты галерейы зынгсирвæзтимæ баст пресс-конференци. Журналистты фарстатæн дзуапп кодтой галерейы директор Сурам Сакания, Абхазы Нывгæнджыты цæдисы сæрдар Витали Джения, Абхазы паддзахадон университеты аивæдты факультеты декан Нугзар Логуа, нывгæнæг, ахуыргæнæг Леонид Еник.
«Мах стæм ахæм уавæры, кæцы домы æппæт нæ тыхтæ æрбаиу кæнын. Æрцæугæ цауы аххосæгтæ нæма рабæрæг сты. Мах æнхъæлмæ кæсæм æппæтдæр кæй сбæлвырд уыдзæн, уымæ. Кæй зæгъын æй хъæуы, уый у стыр трагеди. Зынгсирвæзты цы куыстытæ басыгъдысты, уыдонæн, хъыгагæн, раздахæн нал ис. Нæй гæнæн Нывгæнджыты цæдисы архайд æруромын. Хъæуы нæ ахъуыды кæнын, сфæлдыстадон цæдисы архайд сæндидзын кæныныл», – загъта Виталий Джения.
Аивæдты факультеты декан Нугзар Логуа æрцæугæ цауы схуыдта национ масштабы трагеди. «Басыгъд, 20-æм æнусы дæргъы цы æрæмбырд кодтам, уыцы Национ галереяйы фонд. Æппæт куыстытæ дæр рæстæгмæ уыдысты Абхазы Нывгæнджыты цæдисы бæстыхайы. Уый æфснайæндон нæ уыд, нæ дзы уыд æмбæлон уавæртæ. Нывтæ бафснайынæн ис галерейон параметртæ. Кæй зæгъын æй хъæуы, галерейы кусджытæ куырдиæттæ æрвыстой уæлдæрлæууæг органтæм. Дзырд цыд бæстыхайы галерейæ сцалцæг кæныныл. Кæройнаг хатдзæджы æрцыд, цы æрцыд, уый. Мах нал сæндидзын кæндзыстæм, æнæхъæн фæлтæртæ кæй фæцарæзтой, æппæт уыцы фондтæ, уыцы нывты», – загъта уый.
Нугзар Логуа фехъусын кодта йæ хъуыдытæ, фыццаг рады цы саразын хъæуы, уый тыххæй. «Сыгъд бæстыхай хъæуы лæмбынæг басгарын. Мæ хъуыдымæ гæсгæ, хъæуы паддзахады æмвæзадыл кусæгон къорд æмæ къамис саразын. Галерейы фонды хъахъхъæд цыдысты æрмæст Александр Чачба-Шервашидзейы нæ, фæлæ Валерий Гамгия – нæ паддзахады нысаниуæгджын символты авторы куыстытæ дæр. Уыдон уыдысты абхазаг аивады шедевртæ. Уым ма уыдысты Сергей Габелия, Тариел Ампар, Виталий Лакрба æмæ бирæ æн-дæрты куыстытæ», – радзырдта Нугзар Логуа.
Национ нывты галерейы директор Сурам Сакания банысан кодта, зæгъгæ, чи басыгъд, уыцы нывтæ уыдысты Абхазы культурæйы коллекци, кæцыйæн саргъгæнæн нæ уыд. «Мæнæн тынг зын у ацы цауы тыххæй дзурын. Хæсты рæстæджы гуырдзиаг æфсæдтæ басыгътой Абхазы институты архив æмæ паддзахадон архив. Фæлæ ам та нæ сыгъзæрин фонд фесæфт нæхи аххосæй. Сæфт аивадон хæзнатæн сæ суммарон аргъ цалдæр хатты фылдæр у Абхазы бюджетæй. Куыд зонут, афтæмæй галерейæн бæстыхай рахицæн æрцыд Пушкины уынджы 8-æм хæдзары. Хъыгдард баййæфта агъуыст хæсты рæстæджы. Бантыст нын бæстыхайы æмбæрзт сæндидзын кæнын. Фæлæ уый фæстæ æвзæрын райдыдтой алыгъуызон уавæртæ, æгæрыстæмæй, фæнд кодтой бæстыхай байсын дæр», – загъта уый.
Сакания банысан кодта, зæгъгæ, нын къæвдайы бын нывтæ зынгæй рахæссынæн æххуыс кодтой адæм. «Махæн куыддæрты бантыст нывты кæцыдæр хай аирвæзын кæнын: 200 нывы бæрц рахастам. Ныр тагъдыл агурæм, зынгæй чи аирвæзт, уыцы нывтæн бынат ссарын. Æрцæудзысты нæм реставратортæ æмæ сын хъæуы тыгъдад радтын бакусынæн».
Нывгæнджыты цæдисы централон равдыстыты зал арæзт æрцыд 20-æм æнусы райдианы, ома йыл 100 азæй фылдæр цыдис. Куыстытæй нын аирвæзын кæнын кæцыты бантыст, уыдон рахастам Национ библиотекæйы бæстыхаймæ. Иннæ куыстытæ хъуамæ иу чысыл басур уой бынаты æмæ сæ уый фæстæ рахæсдзыстæм. Нывты ‘хсæн ис, тынг чи басыгъд, ахæмтæ, уыдоны, æвæццæгæн, сæндидзæн нал ис», – банысан кодта Сакания.
УФ-йы Культурæйы министрад Абхазмæ арвитдзæн уæрæсейаг специалисттæ-реставраторты нывтæ æмæ документты реставрацийæн баххуыс кæнынæн, – фехъусын кодта ведомствойы сæргълæууæг Ольга Любимова.
Уæрæсейаг специалисттæ бынаты фендзысты нывты æмæ документты уавæр.
Командæйы сконды уыдзысты Æппæтуæрæсейон аивадон зонадон-реставрацион центры, Реставрацийы паддзахадон зонад-иртасæн институты, Третьяковы галерея æмæ Уырыссаг музейы минæвæрттæ.
