«Хурзæрин»-ы ивгъуыд азты номыртæй сæ иуы мысгæйæ
Абоны бæрæгбонæн дæр ис йæхи бындур, йæхи ратæдзæнтæ. Афтæ уыд газет «Хурзæрин»-ы райгуырд дæр æмæ 1924 азы 1-æм январы рухс федта фыццаг номыр. Уæд хуры зæрин тынтау æрзылд Ирыстоны алы къуымты дæр, алы хæдзары къуымтæ дæр ныррухс кодта йæ хъарм æмæ узæлгæ тынтæй.
Уæдæ куыд уыд йæ фæндаг нæ уарзон газет «Хурзæрин»-æн, цахæм уыдысты райдианы йæ зындзинæдтæ æмæ ныхдуртæ, фæлæ уыимæ иумæ йæ кадджын цаутæ! Мæ разы ис, бирæ азты дæргъы зынаргъ хæзнайау кæй дарын, газет «Советон Ирыстон»-ы («Хурзæрин») 1968 азы 11 сентябры уыцы номыр. Уæд газет нысан кодта йæ 10 000 номыры рауагъды бæрæгбон. Йæ фыццаг фарсыл мыхуыргонд уыд уац «Дæс мин номыры» æмæ дзы дзырдæуы, газетæн бонæй-бонмæ куыд фылдæр кодтой йæ кæсджытæ, стæй йæ уацхæсджытæ дæр. Ирон газеты уæды редактортæ Тыбылты Алыксандр, Плиты Арон, Беджызаты Чермен æмæ иннæтæ стыр тых хардз кодтой «Хурзæрин»-ы кадджын хъуыддæгтæн æмæ уымæ гæсгæ газет Ирыстоны алы цæрæгæн дæр уарзон сси. Фыццаг фарсыл ма бакæсæн ис поэт Козаты Исидоры æмдзæвгæ «Советон Ирыстон»-æн. Дыккаг фарсыл та бакæсæн ис Гуырдзыстоны ССР-ы культурæйы сгуыхт кусæг Дзуццаты Димитры уац «Газеты фæндаг» æмæ дзы дзырдæуы, зæгъгæ, дамгъæвзарæн цехы уæды хистæр Козаты Никъо газеты шрифт хаста йе ‘ккойы Тбилисæй. Типографы кусæгæн йæ хуыздæр кусæнгарз та уыд туас. Æгæрыстæмæй, редакци æмæ типограф дæр цалдæр азы дæргъы уыдысты къуындæг, æххуырсгæ бæстыхæйтты.
«Хурзæрин» райдианы къуыри цыдис иу хатт. 1930 азæй сси æртæбонон. 1932 азæй фæстæмæ цыди къуыри фондз хатты. 1924 азы газеты тираж уыд 200 экземпляры. 1928 азы – 1000, 1930 азы – 1500, 1932 азы – 3000 æмæ 1933 азы та – 3400 экземпляры. 1924 азы йæ уацхæсджытæ уыдысты 20, 1927-50, 1929 азы 120, 1932 азы – 240 æмæ 1933 азы та уыдысты 310 хъæууон уацхæссæджы.
Газетæн рæстæджы цыдимæ уæрæхдæр кодтой йæ авналæнтæ, уарзон сси раздæры Цæдисы æввахс æмæ дард горæтты кæсджытæн дæр. Областы æппæт хъæуты цæрджытæй дарддæр фæндаг уыд Цæгат Ирыстонмæ. Истой æмæ йæ кастысты нæ бæстæйы сæйраг сахар Мæскуыйы, Цæдисон республикæты сæйраг горæтты, æгæрыстæмæй Горький, Архангельск, Волгоград, Курган, æмæ Норильскы дæр.
Юбилейы цытæн ма дзы мыхуыргонд уыдысты фысджытæ Гафез æмæ Мæргъиты Къостайы уацтæ “Газет æмæ фыссæг» æмæ «Разæнгардгæнæг» æмæ æндæр ахæм цымыдисон æрмæджытæ. Йæ юбилейы цытæн «Советон Ирыстон»-æн арфæйы ныхæстæ ныффыстой профессор, философон зонæдты доктор Гæбæраты Сослан, фысджытæ Джиоты Дауыт, Гаглойты Владимир æмæ æндæртæ.
ХУЫБИАТЫ Никъала
