«ÆГАС ДУНЕ – ТЕАТР»

10-æм декабры РХИ-йы Культурæйы министрады цур Адæмон сфæлдыстады республикон центры хъæппæрисæй Профцæдисты бæстыхайы залы уагъд æрцыд II республикон фестиваль-конкурс «Æгас дуне – театр». Конкурсы  нысан уыд: хæдархайгæ театралон аивад рæзын кæнын, кæрæдзийы сфæлдыстадон фæлтæрддзинадыл ахуыр кæнынæн уавæртæ аразын, Нарты эпос пропагандæ кæнын æмæ бахъахъхъæнын; РХИ-йы цæрджыты фыдыбæстæйон культурæйы æргъадтимæ зонгæ кæнын.

Раздæр та ацы центры хъæппæрисæй уагъд æрцыдысты дыууæ фестивалы – эстрадон зарæг  «Ирыстоны хъæлæстæ» æмæ бинонты ансамбль «Бинонтæ – курдиæтты стъалыбардз»-ы конкурстæ, афтæ ма «Хонгæ кафт»-ы 2-æм республикон фестиваль-конкурс. Куыд уыцы конкурстæ, афтæ та ацы фестиваль-конкурс дæр уагъд æрцыд бæрзонд æмвæзадыл. Ныр та сценæйыл цыдысты карз ерыстæ хуыздæр спектакль равдисынæй. Конкурсы номинацитæ уыдысты – «Хуыздæр спектакль», «Хуыздæр режиссерон куыст», «Сылгоймаджы хуыздæр роль» æмæ «Нæлгоймаджы хуыздæр роль».

Залы хъуыстысты ирон му-зыкæйы æхцон зæлтæ. Уæдмæ сценæмæ рахызтысты мадзаламонджытæ Мæргъиты Ингæ æмæ Цоциты Николай  æмæ æрæмбырдуæвджыты базонгæ кодтой фестиваль-конкурсы жюрийы уæнгтимæ. Уыдон та уыдысты Гуыцмæзты Эльзæ – Адæмон сфæлдыстады республикон центры директор, РХИ-йы культурæйы сгуыхт архайæг, (жюрийы сæрдар), Дзеранты Джульеттæ – РХИ-йы Культурæйы сгуыхт кусæг, Культурæйы министры хæдивæг, Гуыцмæзты Георги- РХИ-йы адæмон артист, республикон сфæлдыстадон центры методист, Тадтаты Фатимæ – РХИ-йы адæмон артисткæ. Афтæ ма æрдзырдтой  ирон театры рæзтмæ курдиатджын фыссæг Брытъиаты Елбыздыхъойы стыр хайбавæрдты тыххæй. Фестиваль-конкурсы хайад райстой куыд горæт Цхинвалы, афтæ нæ республикæйы районты минæвæрттæ дæр, æдæппæтæй 10 хæдархайгæ театралон коллективы.

Мадзаламонджытæ сценæмæ фæхуыдтой сфæлдыстадон центры директор Гуыцмæзты Эльзæйы. Уый центры номæй раарфæ кодта конкурсы хайадисджытæн æмæ цыбыртæй радзырдта сæ бакæнгæ куысты тыххæй.

Сценæйыл фыццаг сæ арæхстдзинад равдыстой Дзауы районы минæвæрттæ – Дзауы поселочы, Хуыцъейы æмæ Кировы хъæуы хæдархайгæ коллективтæ Цхуырбаты Галинæ,      Цхуырбаты Анжелæ,  Тыбылты Залихан, Гæззаты Фатимæ æмæ Танделаты Луизæйы къухдариуæгадæй. Уæлдай тынгдæр сценмæкæсджыты зæрдæмæ фæцыд Кировы коллективы сценкæ «Гацыры хабæрттæ», Джиоты Къоста æмæ Æлборты Лаурæйы хайадистæй. Джиоты лæппу сценæйыл йæхи равдыста куыд æцæг профессионалон артист, афтæ. Цымыдисон пьесæтæ равдыстой Дзауы районы иннæ дыууæ коллективы дæр

Уый фæстæ та сценæмæ рахызтысты Тъбеты хъæуы коллектив. Уыдон равдыстой пьесæ «Ладимхан» Мæлдзыгаты Фатимæйы сæргълæудæй. Дменисы хъæуы хæдархайгæ коллектив Икъаты Анусийы сæргълæудæй равдыста Кочысаты Розæйы пьесæ «Гæды лæг æви нæ пырыстъыф сырра». Сывæллæттæ архайдтой хорз, уæлдайдæр та Мызылоны ролы хъазæг Джиголаты Моникæ. Цхинвалы 9-æм астæуккаг скъолайы коллектив равдыстой пьесæ «Уастырджи Сатанайы куыд фервæзын кодта» Битеты Миленæйы къухдариуæгадæй. Спектакль сценæмæкæсджыты зæрдæмæ тынг кæй фæцыд, уый зынд, тыхджын къухæмдзæгъд сын кæй кодтой, уымæй дæр. Ахуыргæнинæгтæ иууылдæр сæ ролтæ сæххæст кодтой тынг хорз, уæлдайдæр та хæйрæджыты ролы хъазæг цыппар чысыл чызджы. Ирдæй зынд къухдариуæггæнæг тынг хорз кæй бакуыста сывæллæттимæ. Жюрийы уæнгтæ дæр банысан кодтой, уый хуыздæр спектакль кæй уыд.

Нæ горæты 3-æм астæуккаг скъолайы коллектив равдыстой пьесæ «Уæзæджы кад» Бекъойты Майя æмæ Чугуты Иринæйы къухдариуæгадæй. Сывæллæттæ сæ ролтæ сæххæст кодтой хорз. Хорз равдыстой Нарты кадджыты хъайтартæ Уырызмæг, Сатана æмæ Суайы фæлгæндзтæ. Уырызмæджы ролы хъазыд Цхуырбаты Валери æмæ Суайы ролы та – Бекъойты Филипп.

Уыдоны фæстæ та сценæмæ рахызт гимназ «Альбион»-ы коллектив Чохели Натияйы сæргълæудæй. Равдыстой пьесæ «Сослан Сатанæйы зындоны цадæй куыд фервæзын кодта». Спектакль рауад тынг хорз. Сывæллæттæ афтæ хорз хъазыдысты раст цыма сценæмкæсджыты раз профессионалон артисттæ уыдысты, уыйау. Сатанайы ролы хъазæг чызг Дзеранты Кристинæ афтæ зæрдæмæхъаргæ сæххæст кодта Сатанайы роль æмæ, æгæрыстæмæй, йæ цæссыгтæ дæр æркалдысты. Сослан Сатанайы кæй фервæзын кодта, уый сæраппонд  коллектив акафыд «Симд» æмæ Сослан æмæ Сатанайы ролтæ æххæстгæнджытæ та сæххæст кодтой «Хонгæ кафт». Ацы спектаклмæ кæсгæйæ сценæмкæсджытæ райстой стыр æхцондзинад. Сывæллæтты хъазтмæ гæсгæ адæймаг йæхи фенхъæлдта Нарты дунейы. Чохели Натияйæн  жюрийы уæнг Дзеранты Джульеттæ загъта бузнджы ныхæстæ æмæ банысан кодта, зæгъгæ, дам, Натияйы зыдтон куыд курдиатджын артисткæ афтæ, фæлæ зæгъ, ахæм хорз режиссер у, уый нæ зыдтон. Уый, зæгъ, уыд æнæхъæн спектакль.

Фæстæ нæ фæлæууыдысты Цхинвалы скъола-интернаты драмон кружокы уæнгтæ дæр. Уыдон равдыстой инсценировкæ «Азау æмæ Таймуразæй» Хъотайты Сæрмæт æмæ Тасойты Азæмæты сæргълæудæй. Азауы роль сæххæст кодта Гæбæраты Аринæ æмæ Таймуразы роль та – Ткаченко Денис. Уыдон афтæ тынг бацыдысты ролы, раст цыма Азау æмæ Таймураз сæхæдæг  æвдыстой кæрæдзийæн сæ уарзондзинад.

Сывæллæтты сфæлдыстады галуаны драмон къорд та равдыста инсценировкæ «Рагон ирон æгъдау» Дзигойты Маринæ æмæ Мамиты Григорийы сæргълæудæй. Уыдонæн сæ къухты бафтыд рагон ирон æгъдау – ног чындзы-иу æфсин сыхаг устытимæ суадонмæ куыд скодтой, уыцы ныв равдисын.

Фестиваль-конкурсы кæрон центры директор Гуыцмæзты Эльзæ банысан кодта, хæдархайгæ драмон кружокты хайадисджытæ сæхи хорз кæй ба-цæттæ кодтой конкурсмæ, уый. «Кæй зæгъын æй хъæуы, уыд дзы цухдзинæдтæ дæр, кæм сценæйæ залмæ сæ ныхас рæстмæ нæ хъуыст, кæм та хуыздæр бакусын хъуыд, фæлæ иумиагæй сисгæйæ, сæхи бацæттæ кодтой хорз. Банысан кæнын мæ фæнды уый дæр æмæ кæд фестиваль-конкурсы темæ Нарты эпос уыд, уæддæр хайадисæг театралон коллективтæй иуæй-иутæ сæххæст кодтой æндæр темæтыл фыст спектаклтæ. Зæгъын мæ фæнды уый дæр æмæ азæй азмæ хуыздæр кæй кæны сывæллæтты архайд», – загъта уый.

Жюрийы уынаффæмæ гæс-гæ «Хуыздæр спектакль»-ы номинацийы уæлахиздзау ссис гимназ «Альбион»-ы хæдархайгæ театралон коллектив,  «Хуыздæр режиссерон куыст» саккаг кодтой горæт Цхинвалы 9-æм астæуккаг коллективæн, «Сылгоймаджы хуыздæр роль» сæххæст кодта Дзеранты Кристинæ (гимназ «Альбион») æмæ «Нæлгоймаджы хуыздæр ролы» номинацийы та фæуæлахиз Джиоты Къоста (Кировы хъæу). Номинациты фæуæлахизуæвджытæ хорзæхджын æрцыдысты дипломтæ æмæ зæрдылдарæн лæвæрттæй. Гуыцмæзты Элъзæ конкурсы хайадисджыты се ‘ппæты дæр схорзæх-джын кодта фестивалы хайадисæджы дипломтæй.

Адæмон сфæлдыстады директор ма куыд банысан кодта, уымæ гæсгæ фестивалты уæлахиздзаутæ хуынд æрцæудзысты гала-концертмæ. Банысан кæнын мæ фæнды уый дæр, æмæ спектаклты ‘хсæн дзыхы фæндыры æмæ уадындзы цагъдæй сценæмæкæсджыты зæрдæтæ кæй барухс кодта адæмон фольклор æмбырдгæнæг Хуыбиаты Никъала.

Бузныджы ныхæстæ зæгъын хъæуы Адæмон сфæлдыстады республикон центры кусджытæн сæ директор Гуыцмæзты Эльзæйы сæргълæудæй. Уымæн æмæ фæд-фæдыл ахæм фестиваль-конкурстæ ауадзын æнцон куыст нæу. Иу чысыл мадзал ауадзыныл дæр цас фыдæбон бахъæуы, уый алчидæр æмбары. Иннæ ахæм та, ахæм конкурсты руаджы фæсивæдæн рæзы сæ национ хиæмбарынад.

Джиоты Екатеринæ