Ахсджиаг чиныг – экономикæйы рæзтыл архайджытæн

Медиа-центр «Ир»-ы презентаци уыд ХИПУ-йы экономикæйы кафедрæйы доцент Тыбылты Азæйы чиныг «Концепция территориального развития РЮО. Знаурский район»-æн.

Мадзалы хайад райстой Парламенты депутаттæ,  горæты интеллигенци æмæ æхсæнады минæвæрттæ.

Авторы иртасæнты объект у Знауыры район. Йæ зонадон куысты  нысан у   паддзахады экономикон рæзты ахсджиаг аспекттæм æмбæлон хъусдард аздахын, бæстондæрæй та  Знауыры районы социалон-экономикон рæзты æууæлтæ раиртасын, йæ рæзты перспективæтæ æмæ фæндæгтæ сбæрæг кæнын, демографийы фарстатæ æмæ экономикæйы реалон секторы уавæр раиртасын.

Тыбылты Азæйы практикон иртасæнты нысаниуæг у, цæмæй цы фæстиуджытæ æмæ хатдзæгтæ банысан кодта йæ чиныджы, уыдонæй практикон æгъдауæй спайда кæной паддзахадон æмæ бынæттон хицауиуæгады органтæ сæ куысты, спайдагæнæн сæ ис ахуырадон уагдæтты программæты, ахуырадон процессы, зонадон-иртасæн куысты. Чиныджы ис  реализацимæ цæттæ программæтæ.

Мæнмæ гæсгæ, чиныг хъуамæ уаид, амалиуæггæнæг суæвын чи фæнд кæны, уыдонæй алкæмæ дæр. Фæлæ, хъыгагæн, нæ амалиуæггæнджытæ дæр æмæ инвестортæ дæр ахæм чингуытæ нæ кæсгæйæ, сæ бизнес-пълæнттæ кæй саразынц, уый аххосæй бирæтæн сæ хъуыддаг нæ фæрæстмæ вæййы.

Бафиппайын хъæуы уый дæр, æмæ æхцайы фæрæзты хъуагдзинады аххосæй чиныг у æрмæстдæр 150 экземпляры.  Цæмæй йæ «мисси» сæххæст кæна, уый тыххæй 150 экземпляры фаг нæу.

Медиа-центр «Ир»-ы президент Гаглойты Иринæ чиныг рахуыдта цымыдисон, ахсджиаг, хъæуæг, уыимæ иумæ у национ ориентир дæр», – бахахх кодта Гаглойты Иринæ.

Йæ фыццаг чиныг «Концепция территориального развития Республики Южная Осетия»-йы нысаниуæджы тыххæй автор загъта:

«Цæмæй рахизæм, 2008 азы хæсты фæстæ дæр æмæ ныр дæр цы уæззау экономикон уавæры бахаудыстæм, уымæй, уый тыххæй хъæуы зонадæй пайда кæнын, хъæуы экономикон анализ. Уымæн æмæ паддзахадон рæзтæн ахсджиаг у дырыс экономикон анализ. Уыцы анализæн та хъæуы экономикон зонындзинæдтæ. Экономикæйы фадыгмæ цы фæндæттæ æрбацæуы, уыдон хъуамæ  документалонæй фидаргонд уой. Ахæм документтæ æмбæлон æгъдауæй арæзт æрцæуынæн чиныг пайда у. Ис дзы программæтæ, кæцытæ реализацимæ цæттæ сты. Цæмæй дунейы раз нæхи æмбæлонæй равдисæм, уый тыххæй нæ республикæйы хъæуы рауадзын экологионæй сыгъдæг продукци. Нæдæр сæн, нæдæр фæткъуытæ, нæдæр бæгæны æддаг бæстæтæй никæй бацымыдис кæндзæн, фæлæ сыгъдæг продукци алкæйы дæр хъæуы.  Уымæн æмæ ахæм продукци стæм у æмæ йæ аргъ та æндæр продукцитæй бирæ фылдæр у. Ахæм продукцийы уадзын тынг ахъаз уаит нæ экономикæйы рæзтæн», – банысан кодта автор.

Дарддæр Тыбылты Азæ банысан кодта Знауыры районы хицæндзинæдтæ:

Ис дзы сæудæджерад, хъæууон хæдзарад, энергетикæйы фадгуыты райрæзын кæнынæн хорз фадæттæ. Æгæрыстæмæй дзы раздæр æнтыстджынæй куыстой миниэлектростанцтæ дæр, фæлæ сæ Гуырдзыстон скуынæг кодта. Уыдис дзы «Югостальк»-ы куыстуат. Районы ис æрдзон хъæздыгдзинæдты тынг стыр гуырахст, фæлæ  демографион уавæр та у катайаг».

«1989 азимæ абаргæйæ,  Знауыры районы цæрджыты нымæц фæкъаддæр 2,3 хатты. Дæргъвæтин рæстæджы Гуырдзыстонимæ хæст районы экономикæйæн дæр æмæ цæрджытæн дæр стыр зиан ракодта», – зæгъы автор.

Ахуыргонд йæ чиныджы зæгъы, зæгъгæ, ныртæккæ цæрджыты царды æмвæзад тынг ныллæг у.

«Хуссар Ирыстоны цыфæнды проекттæ дæр хъуамæ здæхт уой хауссарирыстойнаг  адæмы бахъахъхъæнынмæ, сæ цардуагон уавæртæ сын фæхуыздæр кæнынмæ», – нысан ис чиныджы.

Чиныджы ма дзырд цæуы районы истори, цæрджыты цардифтонгады системæйы тыххæй, мыхуыргонд дзы ис районы зындгонд адæймæгты цыбыр историтæ.

Азæйы куысты тыххæй сæ хъуыдытæ загътой мадзалы хайадисджытæ:

Парламенты депутат Санахъоты Давид куыд банысан кодта, афтæмæй чиныджы нысан æрцыдысты æдасдзинады фарстатæ, районмæ адæм куыд хъуамæ аздæхой æмæ æхцайы фæрæзтæй дæр раст куыд спайда чындæуа, æппæт уыдæттæ».

Йæ ныхæстæм гæсгæ, цæмæй экономикæ размæ рацæуа, уый тыххæй хъæуы адæм.

«Нæ хъус куы нæ æрдарæм нæ республикæйы экономикæмæ, йæ ресурстæм, нæ адæммæ, уæд республикæ цæрдзæн, цалынмæ æддейæ иса æххуыс, уæдмæ», – загъта Санахъойы фырт æмæ ма банысан кодта, зæгъгæ, зонадон куыст чи кæны, уыдонмæ дæр æмбæлон ахаст дарын хъæуы.

«Ног Президент æмæ мæ ныры Хицауадæй ныфс ис, лæмбынæг кæй æркæсдзысты ацы фарстатæм. Афтæ куы уа, уæд нæ экономикæ йæ къахыл слæудзæн æмæ нæ республикæ дæр эффективонæй размæ цæудзæн», – йæ ныхасы кæрон банысан кодта Санахъоты Давид.

Тедеты Валя та радзырдта чингуыты рауагъды проблемæты тыххæй. Куыд бафиппайдта, афтæмæй Тыбылты Азæ йæ чиныг рауагъта йæхи фæрæзтæй.

Тыбылты Азæйы чиныджы тыххæй ма сæ хъуыдытæ загътой профессор Битарты Зоя, Дзауы районы администрацийы сæргълæууæг Тыбылты Вандæ, депутат Хъотайты Димитр, Цхуырбаты Тимур, Остъаты Алан æмæ Цæбиты Валентинæ.

ОСИАТЫ Индирæ