Зæронд Ног азы цытæн

Ног азы бæрæгбон уæлдай уарзондæр у алкæмæндæр, уæлдайдæр та сывæллæттæн. Иууылдæр фæтырнынц, цæмæй сæ Ног азыл сæмбæлой аккагæй.  Сывæллæттæ та æнæрхъæцæй фенхъæлмæ кæсынц Митын Дадамæ, цæмæй та сын ногазон лæвæрттæ æрбахæсса. Ног азы цытæн уагъд фæцæуынц алыгъуызон мадзæлттæ. Кæд  нæ республикæйы уагдæттæн сæ фылдæр ногазон мадзæлттæ декабры мæйы кæрон ауадзынц, уæд горæт Цхинвалы Æвзæнгты республикон библиотекæйы кусджытæн сæ директор Тототы Ленæйы сæргълæудæй традицион ссис Зæронд Ног азы бæрæгбон цытджын æгъдауæй нысан кæнын, уымæн æмæ нæ фыдæлтæ дæр уæлдай тынгдæр аргъ кодтой Зæронд Ног азæн.

Ныр дæр та уыд афтæ. 10-æм январы Æвзæнгты республикон библиотекæйы уагъд æрцыд бæрæгбонон мадзал Зæронд Ног азы цытæн. Мадзал сорганизаци кодтой Æвзæнгты республикон библиотекæйы кусджытæ сæ директор Тототы Ленæйы сæргълæудæй æмæ Цхинвалы 9-æм астæуккаг скъолайы 4 æмæ 5-æм кълæсты  ахуыргæнинæгтæ ахуырадон уагдоны ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæг Æлборты Оксанайы къухдариуæгадæй. Семæ ма уыдысты  ацы скъолайы директор Зассеты Зарæ, ахуыры хайы сæргълæууæг Дзигойты Ритæ, ирон æвзаджы ахуыргæнæг Лохты Жаннæ  æмæ ахуырадон уадоны организатор Танделаты Галинæ.

Мадзалмæ фæуазæг сты РХИ-йы Культурæйы министрады минæвæрттæ ацы министрады библиотекæты куысты фæдыл сæйраг специалист Дриаты Нателæйы сæргълæудæй. Афтæ ма бæрæгбонон мадзалмæ æрбацыдысты нæ горæты Колыты Аксойы номыл аивæдты паддзахадон лицейы æмæ 6-æм астæуккаг скъолайы ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнджытæ Гæбæраты Фатимæ æмæ Дыгъуызты Лианæ, ХИПУ-йы минæвар Хуыгаты Заирæ æмæ профцæдисты хистæр Джергаты Жаннæ, афтæ ма сывæллæтты  ныййарджытæ дæр.

Библиотекæйы стыр зал уыд бæрæгбонвæлыст. Залы хъуыстысты музыкæйы æхцон зæлтæ. Æрæмбырдуæвджыты цæстæнгас йæхимæ здæхта залы æвæрд рæсугъдвæлыст Назбæлас. Ногазон мадзал байгом кодта уагдоны сæргълæууæг Тототы Ленæ. Уый зæрдæбын арфæтæ ракодта æрæмбырдуæвджытæн, бафæндыд æй уыдонæн царды иууыл хуыздæр фæндиæгтæ. Сымах, зæгъ, стут æвзæнгты библиотекæйы уагъдцæуæг мадзæлтты активон хайадисджытæ æмæ уын æнтыстытæ уæд уæ ахуыры æмæ уый фæстæ та уæ дарддæры царды. Загъта, зæгъгæ, сымахæй сомбоны бирæтæ хъуамæ суой ахуыргонд адæм æмæ уый тыххæй та хъæуы ахуыр кæнын, чингуытæ кæсын. Нарты хуызæн тыхджын æмæ зондджын ут!

Уæдмæ æрæмбырдуæвджыты размæ рахызт Митын чызг (Санахъоты Алинæ 5-æм кълас) æмæ фæсидт Митын Дадамæ (Куыдзеты Сослан 9-æм къласы ахуырдзау). Уыдон ногазон арфæтæ ракодтой æрæмбырдуæвджытæн. Уый фæстæ сывæллæттæ равдыстой инсценировкæ, цыран архайд цыд ирон хæдзары. Æфсин архайы пецы уæлхъус, кæны чъиритæ. Йæ алыварс рауай-бауай кæны чысыл лæппу. Уый йæ мады фæрсы, зæгъгæ, цы архайыс. «Мæнæ бæрæгбонмæ æртæ чъири кæнын, мæ хъæбул». Уæд та йæ лæппу бафарста, зæгъгæ цавæр бæрæгбон у, гыцци? «Ногбон æхсæв, мæ гыццыл хур. Иу аз иннæйы ивынмæ цы æхсæв æрбацæуы, уый бæрæг æхсæв вæййы, хонынц æй ногбон æхсæв. Чъиритæй дарддæр ма скæнынц адджын гуылтæ дæр». Лæппу бахатыд йæ мадмæ, цæмæй йын скæна гуылтæ. Уæдмæ уынгæй æрбайхъуыст хæдзаронты зарæг, фæндыры цагъд. Хæдзары хицау  æмæ хæдзары æфсин (5-æм къласы ахуырдзаутæ Гæбæ-раты Владислав æмæ Кокойты Альминæ) сæ размæ рауадысты.  Уазджытæ базарыдысты: Хæдзаронтæ, хæдзаронтæ! Уæ алы аз уыл хорзæй цæуа. уæ сæдæ фидæн хорзæй фенат, Уæ лæг саг амара, Уæ ус тыр ныййара. Хæдзаронтæ хæдзаронтæ! Фарн ацы хæдзары!, – дзуры уазджытæй сæ иу. Æфсин  сын дзуры: «Фарны къах æрбавæрат, фарны къах! Мидæмæ рахизут»!

Уазджыты раз авæрдтой фынг æртæ уæливыхимæ. Хæдзары хицау: Уæллæй нæ уазджытæ, уе ‘мбæлттæй иу рынычын куы у (уазæг ахауы астæрдыл). Æфсин рахаста мыдæй конд адджын гуылтæ æмæ дзы «рынчынæн» хæдзары хицау куы ацаходын кодта, уæд рабадт. Уазджытæ æмæ хæдзары хицау ногазон нæртон куывдтытæ фæкодтой. Хæдзары хицау лæг дзуры йе фсинмæ, зæгъгæ, мæнæ Æртхурон Донскъæфæнтæм бафснай. Митын Чызг фæрсы: Сывæллæттæ, зæгъут-ма цы зонут Æртхуроны тыххæй?  Уыдон сдзуапп кодтой, зæгъгæ, Æртхуронæй ракувынц, нæ йæм бавналынц, афтæмæй йæ ныууадзынц Донскъæфæнтæм. Йæ мидæг ын бавæрынц æхца æмæ къуымбилы бындзыг. 19-æм январы йæ адихтæ кæнынц, æхца кæмæ æрхауа, уый уыдзæн æхцаджын, къуымбил кæмæ бахауа, уый та – фосджын.  Кæстæртæ хъазт сарæзтой, ракафын кодтой хæдзары хицауы дæр. Чызджытæ сæххæст кодтой зарæг Елбакидзе Бэлæйы сæгълæудæй.. Чысыл лæппу Гæбæраты Сæрмæт ацагъта гуымсæгыл. Уый фæстæ сывæллæттæ залы уæвджыты суазæг кодтой сæхи фых адджын гуылтæй.

Куыд æрвылхатт, афтæ та ныр дæр мадзалы уагъд æрцыд лоторея. Библиотекæйы кусджытæ гæххæттыл фыстæй номыртæ байуæрстой сывæллæттыл æмæ уыдонæй призон номыртæ кæмæ æрхаудысты, уыцы сывæллæттæ райстой ногазон лæвæрттæ. Æмткæй залы уæвæг ахуыргæнинæгтæй алкæцыйы дæр уагдоны кусджытæ суазæг кодтой адджинæгтæй. Сывæллæттæн Ирыстоны Фысджыты цæдисы æмсæр-дар Хъазиты Мелитон æрбарвыста йæхи фыст чингуытæ æмæ сын сæ уагдоны кусджытæ балæвар кодтой, афтæ ма сын радтой уырыссаг фысджыты чингуытæ дæр.

 Мадзалы раныхас кодта Дриаты Нателæ. Уый бæрæгбонты цытæн арфæ ракодта æрæмбырдуæвджытæн æмæ æрсидт сывæллæттæм, цæмæй цæуой библиотекæтæм æмæ кæсой чингуытæ. Банысан кодта, зæгъгæ, сын ацы аз дæр планы ис бирæ мадзæдттæ ауадзын, уыцы нымæцы скъоладзауты хайадистæй. Уагдоны бирæнымæц мадзæлттæ уагъд кæй æрцæуы, уый тыххæй бузныджы ныхæстæ загъта Æвзæнгты библиотекæйы кусджытæн сæ директор Тототы Ленæйы сæргълæудæй.

Ногазон мадзалы ма раныхас кодтой Зассеты Зарæ, Гæбæраты Фатимæ, Дыгъуызты Лианæ. Уыдон куыд банысан кодтой, уымæ гæсгæ мадзалæн уыд хъомыладон нысаниуæг. Абон, зæгъ, нын 9-æм скъолайы ахуырдзаутæ нæ размæ рахастой нæ фыдæлтæ Ног азыл куыд æмбæлдысты æмæ йæ куыд арæзтой, уыцы æгъдæуттæ. Ногазон арфæтæ ма ракодтой Хуыгаты Заирæ æмæ Джергаты Жаннæ дæр.

Мадзал рауад цымыдисон. Ахæм мадзæлттæ ахъаз сты сывæллæтты монон хъомыладæн.

ДЖИОТЫ Екатеринæ