65 азы сæххæст нæ зынгæ æмзæххон, Уæрæсейы Федерацийы хъахъхъæнынады министры фыццаг хæдивæг Цæлыккаты Руслан Хадзысмелы фыртыл. Уый райгуырд 1956 азы горæт Дзæуджыхъæуы. Каст фæцис Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты экономикон факультет. Уыд Плехановы номыл адæмон хæдзарады Мæскуыйы институты аспирант, уый фæстæ та – Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты хистæр ахуыргæнæг, экономикон факультеты деканы хæдивæг, Цæгат Ирыстоны финансты министр.
1994 азæй куыста Уæрæсейы Уæлвæткон уавæрты министрады, цыран уый слæууыд Сæйраг финансон-экономикон управленийы сæргъ. Сергей Шойгуимæ стыр куыст бакодта уæрæсейаг ирвæзынгæнæн службæ саразыныл. Сæрмагондæй йæ ацы министрадмæ фæхуыдта Шойгу. Уыцы рæстæджы дæр тынг бирæ хæстæ уыд министрады раз: Æрдзон æмæ техногенон катастрофæтæ æмæ афтæ дарддæр. Куыд фæлтæрдджын финансист, экономист, афтæ Цæлыккаты Руслан уайтагъд уыдта ведомствойы здæхтытæ, кæцыты хъуыд приоритетонæй ифтонг кæнын. Цæлыккаты Русланы хонынц Сергей Шойгуйы æввахсдæр æххуысгæнæг, йæ командæйы уæнг, йæ рахиз цонг. Шойгу Подмосковьейы хицауады сæргъ куы слæууыд, уæд Руслан та уыд Мæскуыйы областы вице-губернатор. 2012 азы Сергей Шойгу Уæрæсейы хъахъхъæнынады министрæй нысан куы æрцыд, уæд Руслан та ссис йæ хæдивæг æмæ 2015 азæй фæстæмæ та у йæ фыццаг хæдивæг. Рæстæг тагъд лидзы, фидæнмæ дæс азы æххæст кæны, ацы здæхты куы кусы, уыцы боныл. Æнæрахатæн нæй, Хъахъхъæнынады министрады архайды уыцы рæстæджы цы масштабон, принципиалон ивындзинæдтæ æр-цыд, афтæ ма уæрæсейаг Гарзджын тыхты уавæры гъæдджын трансформациты тыххæй дæр. Традицимæ гæсгæ Цæлыккайы фыртæн бахæс кодтой уæлдай зындæр фадгуытæй сæ иу – социалон фадыг, уыцы нымæцы – æфсæддон медицинæ, кæцыйы æндидзынадмæ Уæрæсейы хъахъхъæнынады министр, армийы инæлар Сергей Шойгу аздæхта уæлдай хъусдард. Æрхæссæн ис ахæм цæвиттон: министры сæрмагонд бацамындмæ гæсгæ С. Кировы номыл Санкт-Петербурджы Æфсæддон-медицинон академийы арæзт æрцыд егъау медицинон кластер. Цыбыр рæстæгмæ арæзт æрцыд нырыккон арæзтадты комплекс, кæцытæ ифтонг сты нырыккон, инновацион ифтонггæрзтæй æмæ хъæздыг сты ногдæр технологитæй. Медицинæйы къабазы эксперттæ куыд банысан кодтой, уымæ гæсгæ ацы бирæпрофилон хосгæнæн-диагностикон клиникон центрæн аналогтæ æрмæст Уæрæсейы нæй, фæлæ дунейы дæр. Уыимæ æфсæддон ведомствойы къухдариуæгады ‘рдыгæй хъусдард здæхт цæуы æфсæддон æмæ флотон медицинæйы æндæр уагдæттæм дæр. Арæзт цæуынц ног арæзтæдтæ. Æппæт уыдонмæ егъау хайбавæрд бахаста Цæлыккайы фырт. Æфсæддон-медицинон академи сног кодта курсантты химæрайст. Æфсæддон уæлдæр ахуырадон уагдæттæй лекцийы курсы фæлгæтты сæ иуы, курсанттимæ фембæлды рæстæджы Цæлыккаты Руслан æрсидт лæппутæм, цæмæй сæрыстыр уой, Гарзджын тыхты, уæрæсейаг æхсæнады элитæйы кæй уæвынад кæнынц, уымæй. Зæгъын хъæуы уый дæр, æмæ уыцы иу рæстæджы Цæлыккаты мыггаджы цалдæр фæлтæры аккагæй кæй службæ кодтой Фыдыбæстæйæн. 1877-1878 азты уырыссаг-туркаг хæсты хæстон сгуыхтдзинæдтæ уыд Русланы фыдæл – Цæлыккаты Данилбегæн. Ирон хæстонтæ, уырыссаг æфсады сконды уæвгæйæ, æвдыстой лæгдзинады æмæ фæндвидардзинады диссæгтæ. Белгороды полчы, 12-æм эскадроны командир уæвгæйæ, Данилбег хайад иста Шипкийы хъахъхъæнынады тохты. Уый рацыд уырыссаг афицеры кадджын фæндагыл æмæ схызт инæлар-майоры цины онг. Императоры уынаффæмæ гæсгæ, Цæлыккаты Данилбегæн æвæрд æрцыд цырт, кæцы абон дæр лæууы Алагиры районы Ногхъæуы хъæууон уæлмæрды йæ мады ингæны цур. Инæлар ма ссис Русланы ноджы иу фыдæл – Цæлыккаты Хъантемыр дæр. Стыр Фыдыбæстæйон хæсты рæстæджы уый тох кодта алы æмæ алы фронтты. Хорзæхджын уыд алыгъуызон бæрзонд хорзæхтæй. 1944 азы июлы гвардийы инæлар-майор Цæлыккакты Хъантемыр фæмард. Ныгæд æрцыд Витебскы. Цæлыккаты мыггагæн ма уыд ноджы иу инæлар – Джабраил Хазбулаты фырт.
Цæлыккаты Русланы-иу бахъуыд уæлдай вазыгджындæр æмæ бæрнондæр хæстæ æххæст кæныны сæр дæр. Зæгъæм, 2020 азы Хъахъхъæнынады министрады, номхуындæй уымæн бахæсчындæуыд коронавирусы ныхмæ тохы фæдыл оперативон штабы сæргъ слæууын, кæцыйы фæрцы вазыгджын эпидемиологон уавæрты уæрæсейаг æфсæдтæн сæ бон ссис æххæст хæстхъомдзинад бахъахъхъæнын. Пандеми цъус маст не ‘рхаста. Фæлæ куысты æнгомдзинад фадат радта уæрæсейаг Гарзджын тыхты æппæт æнæмæнгхъæуæг ма-дзæлттæ райсынæн æмæ уымæй иуварс æрцыдысты карз сценаритæ. 2020 азы Сергей Шойгуйы уынаффæмæ гæсгæ уæрæсейаг æфсæддон ведомствойы арæзт æрцыд оперативон штаб, афтæ ма фыццаградон мадзæлтты номхыгъд, организаци æрцыд планонбæрцон куыст. Центры сæргъ слæууыд Цæлыккайы фырт. Иу аз æмæ æрдæгмæ арæзт цы ‘рцыд, уыдонæн иу уацы радзурæн нæй. Зæгъæм сын сæ сæйрагдæртæй цалдæры тыххæй. УФ-йы Президенты бахæсмæ гæсгæ æфсæддон медицинон центрты хызтæ, бæстæйы алы къуымты низы фæтынг аиуварс кæнын, æфсæддон-быдырон госпиталтæ райтынг кæнын. Уыдонмæ бафтауæм коронавирусы ныхмæ фыдыбæстæйон фыццаг вакцинæ «Спутник V»-йы бакуысты Гарзджын тыхты хайадист æмæ афтæ дарддæр. Ифтонг æрцыд карз контроль æфсад æмæ флоты санитарон-эпидемиологон уавæрыл, штатон режимы уагъд цæуынц æфсæддон ахуырты æппæт мадзæлттæ, æрсидты кампанитæ. Цæмæн бахæсчындæуыд Цæллыккайы фыртæн ацы структурæйыл къухдариуæг кæнын? Иуæрдыгæй йæ хæсджын кодтой статус æмæ æххæстбартæ æмæ ин-нæрдыгæй та – уæлдай экстремалон уавæрты федералон министрады архайды организацийы егъау фæлтæрддзинад. Йæхи раз бæрндзинад кæй æнкъары, растæндæр уый у йе ‘нтыстыты бындур. Ирон лæг у «Фыдыбæстæйы раз лæггæдты тыххæй» ордены æххæст кавалер. Афтæ ма хорзæхджын у Александр Невский, Хæлардзинады ордентæй, бирæнымæц майдантæй. У Уæрæсейы Федерацийы сгуыхт экономист, хæссы 1-аг къласы УФ-йы æцæг паддзахадон уынаффæгæнæджы къласон цин, кæцы у армийы инæлары æфсæддон цины хуызæн. Цæлыккаты Руслан у горæт Джæуджыхъæуы кадджын æмбæстаг. Йе ‘мзæххонтæ йын афтæмæй банысан кодтой, фæсивæды æфсæддон-патриотон хъомылады хъуыддагмæ зынгæ хайбавæрд кæй бахаста, уый. Афтæ ма йын саккаг кодтой Республикæ Цæгат Ирыстон-Аланийы уæлдæр хорзæх – «Ирыстоны кадæн»-ы орден. Ацы ордены кавалертæ ма сты зынгæ дирижер Гергиты Валери æмæ Цæгат Ирыстонæй рацæугæ æндæр зындгонд адæймæгтæ, кæцытæ республикæйы аккагæй равдыстой алыгъуызон фадгуыты. 2020 азы Цæгат Ирыстоны цытджын æгъдауæй байгом æрцыд Цæгат Кавказы Суворовы æфсæддон ахуыргæнæндоны комплекс, цыран ис ахуырадон-административон æмæ фынæйгæнæн корпустæ 320 бы-натæн, хæрæндон – 620 бынатæн, уæлæмхас ахуырады корпус, æхгæд спортивон комплекс, медицинон пункт. Комплексы арæзтадæн стыр æххуыс кодта Цæлыккаты Руслан. Йæ арæзтады рæстæджы уый иу æмæ дыууæ хатты не ‘рцыд Цæгат Ирыстонмæ. Уымæй дарддæр ма уый ахуыргæнæндонæн балæвар кодта музыкалон инструменттæ самал кæныны тыххæй сертификат. Цæлыккаты Руслан у ахуыргæнæндоны куратор. 2021 азы апрелы мæйы уый æрцыд Цæгат Ирыстонмæ æмæ бабæрæг кодта, ахуыргæнæндоны ахуырадон процесс куыд цæуы, уый.
2008 азы августы хæсты фæстæ УФ-йы Уæлвæткон уавæрты министрад баххуыс кодта Хуссар Ирыстонæн æмбæстагон хъахъхъæнынад æмæ уæлвæткон уа-вæрты фадыджы структурæтæ саразынæн. «Цхинвалы уæвæг Уæлвæткон уавæрты министрады оперативон къорды сæйраг хæс у цæрджыты хъахъхъæныны къабазы æмбæлон структурæ саразыны тыххæй Республикæ Хуссар Ирыстоны хицауадæн баххуыс кæнын. Мах ахуыр кæнæм специалистты, радтам сын техникæ, æндидзын кæнæм зынгсирвæзты ныхмæ тох кæныны хæйтты. Уымæй дарддæр ма нæ хъус дарæм республикæйы æндидзынгæнæн куыстытæм, æххуыс кæнæм Цæгат Ирыстонæй гуманитарон уæзтæ ласынæн æмæ хъахъхъæнынады министрады дæлхæйттимæ æххæст кæнæм республикæйы территорийы объектты минæтæй асыгъдæг кæныны куыстытæ», – банысан кодта Цæлыккаты Руслан. 2008 азы августы тугуарæн хæсты фæстæ 21-æм августы Цхинвалы Гергиты Валерийы концерт-реквием æмæ 2016 азы Сирийы Пальмиры концерт дæр сорганизаци кодта Цæлыккаты Руслан. Ацы æмæ æндæр æндыгъд бынæтты концертты тыххæй Культурæйы къабазы УФ-йы Хъахъхъæнынады министрады фыццаг преми дæр саккаг кодтой Гергийы фыртæн. Преми йе ‘мтуг ирон лæгæн радта Цæлыккаты Руслан. «Гарзджын тыхтæ æмæ культурæ æнæфæхицæнгæнгæ сты. Махæй алчи дæр хъуыды кæны Пальмиры концерт. Фæлæ уын уæ зæрдыл лæууын кæнын 2008 азы августы Цхинвалы концерт-реквиемы тыххæй дæр. Уымæй цыппар азы размæ та дирижер йæ музыканттимæ концерт радта Беслæны, афтæ ма æндæр æндыгъд бынæтты дæр», – загъта Цæлыккайы фырт преми радтыны церемонийы рæстæджы.
Мах дæр арфæ кæнæм нæ зынгæ æмзæххонæн йæ юбилейы цытæн, нæ зæрдæ йын зæгъы фидар æнæниздзинад æмæ æвидигæ энерги. Уæд ын фылдæр æнтыстытæ йæ бæрнон архайды Фыдыбæстæйы фæрныгадæн.
Мыхуырмæ йæ бацæттæ кодта
ДЖИОТЫ Екатеринæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.