Апрелы кæрон уæрæх реконструкцийы фæстæ йæ райгуырды 140 азы кадæн Дзæуджыхъæуы байгом зындгонд театралон режиссер Евгений Вахтанговы хæдзар-музей, Сомихаг уынджы, 2 хæдзары. Ам райгуырд æмæ ссæдз азы фæцард, стæй йæ хуыздæр куыстытæ ныффыста Вахтангов. Уымæн кæд йе сфæлдыстадон куыстытæ фылдæр Мæскуыимæ баст уыдысты, уæддæр йæ царды фылдæр хай арвыста Дзæуджыхъæуы. Ардæм Калакæй цæрынмæ йæ фыдæлтæ æрцыдысты.
Режиссерæн кæд хуыцау цардамонд 39 азы йеддæмæ нæ радта, уæддæр йе сфæлдыстадыл æгæрон бирæ дзурæн ис. Йæ театралон архайд ын йæ фыд кæй не ‘мбæрста æмæ йæ ноджы кæй къуылымпы кодта, уыдæттæ йын стыр мæстытæ æвзарын кодтой, фæлæ уыдон хуыдта рæстæгмæйы зындзинæдтæ. Йæ цард æгасæй баст уыд йе стыр бæллицтимæ, ног гхъайтартимæ, ног театрдзаутимæ, кæцытæм Евгений хаста сæрибар аивады рæсугъддзинад. Аивад уый нымадта адæмæн æххуысы ахсджиаг фæрæзыл. Евгений канд режиссер-æвæрæг нæ уыд, уый уыд æмбаладон коллективты хъомылгæнæг дæр. Йæ архайджытæй домдта æгæрон уарзондзинад аивадмæ. Бакуыста æмæ ныффыста къорд уагæвæрды.
Евгений Вахтангов фылдæр сарæзта режиссурæйы. Стыр ном ын скодтой йæ æвæрд спектаклтæ: Чеховы «Свадьба», Гауптманы «Праздник миров», Метерлинкы «Чудо святого Антония», Стриндбергы «Эрик-14», Эрнсты «Педагоги», «Дети Ванюшина» æмæ бирæ æндæртæ. Фæлæ режиссерæн дунейыл зындгонд ном радта, йæ царды кæрон уæззау рынчынæй кæй сæвæрдта, уыцы «Принцесса Турандот». Уыимæ режиссер уыд хорз актер дæр, ахъазыд фæндзай ролæй фылдæры.
Вахтанговы хæдзар-музейы байгомы кадджын мадзалмæ æрцыдысты бирæ уазджытæ Уæрæсейы алы къуымтæй, уыдонимæ иу 100 артисты, режиссеры ном чи хæссы, Мæскуыйы уыцы театрæй. Уыдонимæ уыдысты зындгонд актертæ Евгений Князев, Нонна Гришаева, Мария Аронова, Людмила Максакова, Ирина Купченко, Марина Есипенко, Сергей Маковецкий, Владимир Вдовиченков, Виктор Добронравов æмæ иннæтæ.
Мадзалы райдайæны хæдзармæ бахизæны сырх лент алыг кодтой республикæйы Сæргълæууæг Сергей Меняйло, Мæскуыйы Евгений Вахтанговы номыл театры генералон директор Кирилл Крок æмæ Вахтанговы цотæй Дина Вахтангова, стæй фыццагдæр кæрты ныссагътой, режиссер бирæ кæй уарзта, уыцы сирень дидинджытæ.
Сергей Меняйло арфæйы ныхæстæ загъта, зындгонд режиссеры ном чи хæссы, Мæскуыйы уыцы театры труппæйæн, йæ ном ын ахæм стыр цауæй кæй сæнусон кодтой, уый тыххæй.
«Уæ театры коллектив стыр куыст бакодтой, цæмæй курдиатджын режиссеры ном сæнусон кæнат. Сымах куы нæ уыдаиккат, уæд ацы культурон объектæн йæ хъысмæт куыд уыдаид, уый бæрæг нæу. Æппæтдæр райстат уæхимæ æмæ уымæй стыр бавæрæн бахастат Ирыстон æмæ æмткæй Уæрæсейы аивадмæ. Вахтанговы хæдзар у культурæйы радон артдзæст æмæ уымæй бирæ фæхъæздыгдæр уыдзæн нæ аивад, зæрдиагæй йæм уынынмæ цæудзысты туристтæ æмæ аивадуарзджытæ» — йæ раныхасы банысан кодта республикæйы Сæргълæууæг. Уый фæстæ Цæгат Ирыстоны кадджын хæрзиуæг – майдан «Ирыстоны Намысæн»-æй схорзæхджын кодта Вахтанговы номыл драмон театры директор Кирилл Крокы.
Кирилл Крок Вахтанговы цард æмæ сфæлдыстадæй, стæй объекты реставраци скæныны тыххæй радзырдта бирæ мидисджын цаутæ.
«Хæдзар уыд бынтон æвзæр уавæры, нымад æрцыд кæлæдздзаг бæстыхайыл, йæ бынаты йын хъавыдысты фонтан саразын, афтæмæй аст азы размæ гасторолты æрцыдысты Мæскуыйы Вахтанговы номыл театры артисттæ. Уыдон бабæрæг кодтой режиссер кæм цард, уыцы бæстыхай æмæ йæ ахæм уавæры куы федтой, уæд рахастой фæндон йæ реставрацион куыстытæ йын сæхимæ райсын. Ууыл сразы сты театры æнæхъæн коллектив дæр. Уымæн æмæ Вахтангов канд Ирыстоны нæ, фæлæ æнæхъæн Уæрæсейы культурæмæ бахаста стыр бавæрæн. Цалдæр азы дæргъы театры 400 кусæджы се ‘ххуысы хай æдзух хастой ацы фæрнæйдзаг хъуыддагмæ. Нæ къухы бафтыд ацы хъуыддаджы 250 милуан сомы сæвæрын, уыдонæй иу сом дæр нæ уыд бюджеты æхцатæй. Фыццаджыдæр уал фатертæ балхæдтам, бæстыхайы коммуналон фатерты цы æртындæс бинонтæ царди, уыдонæн, стæй уæд райдыдтой цалцæггæнæн куыстытæ. Цалцæджы куыстытæ дæр бæрæг кодтам нæхæдæг. Нæ сæйраг хæсыл нымадтам хæдзары зæронд дизайн бахъахъхъæнын æмæ уый нæ къухы бафтыд. Тагъд республикæйы цæрджытæ банкъардзысты культурæйы ног гуырæны стыр ахадындзинад æмæ сæ йæхимæ æлвасдзæн йæ аивады стыр тых».
Евгений Вахтанговы хæдзар-музейы байгомы фæстæ, изæры Уæлахизы фæзы уыд бæрæгбонон стыр концерт. Ирыстоны аивадон коллективтæй уæлдай дзы архайдтой зындгонд зарæггæнджытæ Лариса Долина, Николай Басков, Таисия Повалий, Мариам Мерабова æмæ æндæртæ. Концерт амыдтой дирижертæ Махъоты Ацæмæз æмæ Къæбойты Никъала. Мæскуыйаг артисттæ Ирыстоныл сарæзтой æмæ азарыдысты ног зарæг «Владикавказ».
2-æм апрелы та сихорыл хæдзар-музей байгом кодтой ногæй иннæ цæрджытæн. Ам та уыдысты мæскуыйаг уазджытæ дæр. Фенæн дзы уыд Евгений Князевы, Кирилл Крокы, Мария Аронова æмæ иннæты. Музейы гид куыд загъта, афтæмæй мæскуыйаг уазджытæ ам уыдзысты 8-æм маймæ æмæ æвдисдзысты спектаклтæ.
Бæстыхай афтæ аив арæзт у, зæронд æмæ ног арæзт дизайн иумæ афтæ рафидыдтой æмæ адæймаджы йæ къах нал фæхæссы уырдыгæй. Адæм цымыдисæй кастысты, Евгений кæм цард, цы дзаумæттæй архайдта, уыдонмæ: Чингуытæ æмæ хæдзары мигæнæнтæ, скъаппытæ, трюмо, фыссæн стъол, чингуытæ, йæ къухфыст æрмæджытæ æмæ бирæ æндæртæ. Ацы экспонаттæ æмбырд кодтой æнæхъæн Уæрæсейы къуымты. Ис дзы чысыл фысымуат, йæ фыды кусæн уат, йæ зындгонд спектакль «Принцесса Турандот»-æн сæрмагонд уат экспонаттимæ, стæй арт-кафе 80 адæймагæн. Ам-иу уыдзæн фембæлдтытæ, сфæлдыстадон изæртæ, моноспектаклтæ. 3-æм майы уал дзы Пушкины «Пиковая дама»-йы ахъаздзысты Евгений Князев æмæ Юлия Рутберг.
Уазджыты ныхæстæм хъусгæйæ, адæймаджы сæ быны скæнынц сæрыстырдзинады æнкъарæнтæ. Куыд уарзынц Ирыстоны, куыд тынг фæцыд сæ зæрдæмæ нæ рæсугъд æрдз, нæ адæм. Куыд хæстæг, куыд арф æвæрд сæ у алкæйы уды дæр Вахтанговы райгуырæн горæт! Уæдæ цæуылнæ хъуамæ уæм сæрыстыр, ахæм стыр адæймаг не ‘мзæххон кæй уыд, уымæй. Абон ын йæ ном кадджынæй хæссынц Цæгат Ирыстоны уырыссаг академион æмæ Мæскуыйы драмон театртæ. Бафиппайын хъæуы уый æмæ мæскуыйаг театр иу сом бахардз кæнын дæр нæ бауагъта нæ республикæйы бюджетæй, æппæтдæр райстой сæхимæ. Уый та бирæ цæуылдæрты дзурæг у.
Æз дæр сæрыстырæй зылдтæн музейы æмæ-иу мæ къухтæ рæвдаугæ æрсæрфтон, Евгений Вахтанговы къухты фæдтæ кæм баззадысты, уыцы дзаумæттыл…
ДЖУСОЙТЫ Нинæ
