Уырыссаг æвзаджы бон у, Уæрæсейы Федерацийы æппæтадæмон паддзахадон бæрæгбон, кæцы Уæрæсейы Федерацийы нысан кæнынц 2011 азæй фæстæмæ. Уырыссаг æвзаджы бон 6-æм июны нысан цæуы зынгæ уырыссаг поэт Александр Пушкины райгуырæн боны цытæн.

6-æм июны нæ горæты Пушкины уынджы Александр Пушкины цырты цур уагъд æрцыд «Уырыссаг æвзаджы бон»-ы бæрæгбонон мадзал. А.Пушкины сквермæ æрбамбырд бирæ адæм, уыдоны ‘хсæн уыдысты РХИ-йы Хицауады Сæрдары хæдивæг Пухаты Эрик, Парламенты Сæрдар Бибылты Анатоли, Президенты Паддзахадон уынаффæгæнæг Зассеты Жаннæ, Ахуырад æмæ зонады министры хæдивæг Гаглойты Элиса, ХИПУ-йы ахуыргæнджытæ, ахуырадон уагдоны ректор Тедеты Вадимы сæргълæудæй, Хуссар Ирыстоны Уæрæсейы Федерацийы минæвар Къарджиаты Эльбрус, интеллигенцийы минæвæрттæ, нæ горæты астæуккаг скъолаты уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнджытæ, скъолаты директортæ.

Мадзал амыдта Хуссар Ирыстоны уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы Ассоциацийы президент Тедеты Зæлинæ. «Абон мах традицимæ гæсгæ æрбамбырд стæм Пушкины цырты цур, цæмæй стыр уырыссаг поэтæн нæ сæртæй ныллæг акувæм уырыссаг æвзаджы боны цытæн, цæмæй уырыссаг æвзагæн скад кæнæм. Уырыссаг ныхас у тынг цымыдисон, тыхджын æмæ рæсугъд æвзаг. Уырыссаг æвзаг у бастдзинады монон хотых, барад, театр, музыкæ, литературæ, поэзи, паддзахаддзинады фæрæз. Уырыссаг æвзагыл гæнæн ис æмæ зæгъай алцыдæр, ахæм хъæздыг æвзаг у. Н.Гоголь фыста, зæгъгæ, уырыссаг æвзаг йæхæдæг у поэт. Уырыссаг æвзаг у, уырыссаг адæмы национ исад, йæ бындур æмæ мидис. Николай Гоголь куыд дзырдта, уымæ гæсгæ национ поэт схонæн ис Александр Пушкины. Æмæ, æцæгæйдæр, Пушкины сфæлдыстад ссис уырыссаг литературон æвзаджы рæзты кæройнаг этап. Пушкин ссис уырыссаг литературон æвзаджы бындурæвæрæг æмæ уымæ гæсгæ абон уый нысан кæны куыд уырыссаг адæмы, йæ историйы æнувыддзинады, куыд национ уырыссаг æмæ литературон  æвзаджы символ, афтæ. Уымæ гæсгæ стыр поэты рай-гуырæн бон нымад цæуы уырыссаг æв-заджы боныл. Уырыссаг æвзаг уарзæм мах дæр. Уырыссаг æвзагæн стыр нысаниуæг ис хуссарирыстойнаг адæмы хъысмæты. Махæн уырыссаг æвзаг у дунейы хъæлæс, 20 азы дæргъы нын æвдисы нæ хæдбардзинады сæрыл тохы фæндаг, нæ истори. Уырыссаг æвзаджы руаджы мах систæм егъау культурон цивилизацион тыгъдад –  уырыссаг дунейы иу хай. Абон мах ардæм æрбацыдыстæм, цæмæй скад кæнæм А.Пушкинæн æмæ уырыссаг æвзагæн, кæцы алыхатт дæр ис немæ, кæцы нын æххуыс кæны цæрынæн æмæ нæ паддзахады амондджын цард аразынæн”.

Ныхасы бар лæвæрд æрцыд РХИ-йы УФ-йы минæварады консулон хайады сæргълæууæг Цидаты Сосланæн: «Зынаргъ уазджытæ, æхсызгон мын у сымахæн ацы мадзалы раарфæ кæнын. Нæ абоны мадзал æвдисæн у уымæн, æмæ мах кæй кад кæнæм стыр уырыс-саг æвзагæн. Хуссар Ирыстоны арæзт æрцыдысты æппæт уавæртæ дæр уырыссаг æвзагæй сæрибарæй пайда кæныны тыххæй. Республикæйы куыры-хон къухдариуæгад æмбары, уырыссаг æвзаг сæйраг кæй у хуссарирыстойнаг æхсæнадæн дæр».

Мадзалы раныхас кодта РХИ-йы Президенты уынаффæгæнæг Зассеты Жаннæ. «Уый раарфæ кодта æрæм-бырдуæвджытæн, Пушкины фæдонтæн:   «Цалынмæ Пушкины ном цæра, уæдмæ мах дæр кæндзыстæм рухс цард, уæ алкæйы райсом дæр уыдзæн хуры тыны æрбакасты хуызæн æмæ уый та нысан кæны, Арина Радионы чызг нæ фарсмæ кæй ис, уый».

Цыбырты Маринæ, уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæн-джыты ассоциацийы вице-президент: «Арфæ кæнын, абоны мадзалмæ чи æрбацыд, уыдонæн се ‘ппæтæн дæр. Пушкины поэзи у стыр муза, кæцы махæн æххуыс кæны не рвылбонон царды дæр. Абоны боны Пушкины сфæлдыстадимæ зонгæ сты бирæтæ, æрмæст постсоветон тыгъдады нæ, фæлæ æнæхъæн дунейы дæр. Пушкины уацмыстæ фактон æгъдауæй тæлмац сты дунейы æппæт æвзæгтæм. Мæнæн мæ зæрдыл æрлæууы 1996 аз, Пушкинæн фыццаг бюст ам æвæрд куы æрцыд, уый. Дæргъвæтин гуырдзиаг-ирон ныхмæлæуды æхстыты фæстиуæгæн уый ныппырх æмæ 2011 азы уый ногæй арæзт æрцыд.

Махæй алчи дæр цалынмæ кæсын нæ базыдта, уæдмæ зонгæ уыд Пушкины аргъæуттимæ. Мах уыцы уарзондзинад фæлтæрæй-фæлтæрмæ дæттæм нæ сы-вæллæттæм æмæ хъуыды кæнын, афтæ кæй уыдзæн алы хатт дæр».

Тедеты Зæлинæ загъта, зæгъгæ, абон махмæ æрцыдысты фæсарæйнаг уазджытæ æмæ ныхасы бар лæвæрд æрцыд стратегион иртасынæдты уæрæсейаг институты директоры хæдивæг Татьяна Гузенковайæн: “Мах Хуссар Ирыстонмæ æрцыдыстæм, цæмæй зонадон мадзал ауадзæм Хуссар Ирыстоны паддзахадон университетимæ, кæцыимæ махæн ис профессионалон, сфæлдыстадон бастдзинæдтæ. Æз арæх вæййын фæсарæйнаг бæстæты æмæ фенын, Уæрæсемæ цахæм хорз ахаст дарынц адæм, уый, куыд кад кæнынц Пушкины сфæлдыстадæн. Уæ паддзахады Пушкины скверы уагъд цæуынц æмæ цæудзысты мадзæлттæ, уæ паддзахад цæрдзæн æмæ рæздзæн, уыдзæн ын хорз ахастытæ Уæрæсеимæ”.

Уый фæстæ уырыссаг æвзаджы боны цытæн æмдзæвгæ бакаст 6-æм астæуккаг скъолайы 9-æм къласы ахуыргæнинаг Тедеты Аннæ. Æмдзæвгæтæ ма бакастысты Колыты Аксойы номыл Аивæдты лицейы 11-æм къласы ахуыргæнинæгтæ Джиоты Джокондæ, Дзабиты Зæлинæ, Абрашина Кристина.

Мадзалы кæрон Пушкины цырты раз æвæрд æрцыд дидинджытæ.

Чертхъоты Ж.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.