Нæ горæты æхсæнадон бынæттæй иутæ сты базарадон объекттæ. Ныры рæстæджы, ома, хæцгæ вирусон низты рæстæджы ацы базарадон объекттæ куыд архайынц, нæ адæм куыд амал кæнынц бынæттон æркæнгæ продукттæ, ууыл у нæ цыбыр афæлгæст.

Алы хуыцаубоны дæр нæ горæты «стыр базар» кæй хонæм, уый йæ дуæрттæ уæрæх бакæны базаргæнджытæ æмæ æлхæнджытæн. Ацы базарадон объект кæддæр нæргæ уыд – уыдис дзы алыгъуызон дуканитæ: хæлцадон, фæлхасадон товартæ уæйгæнæн тæппытæ, стæй, дард хæххон хъæуæй чи æрцыдаид, ахæм æххормаг лæг кæм ацаходыдтаид, ахæм хæрæндон дæр. Хъыгагæн, ныр уыцы фадæттæй иппæрд у базарадон уагдон, уыцы бынæттæ та сты æхгæд. Ныртæккæ ма дзы ис æрмæстдæр фыдызгъæл æмæ хæдзарон дзаумæттæ уæйгæнæн дуканитæ.

Адæмæн фадат вæййы бынæттон æркæнгæ продукци амал кæнынæн

Бирæтæ æрвыл хуыцаубон дæр æрцæуынц ацы уæйгæнæн бынатмæ æмæ къуырийы фаг самал кæнынц экологон æгъдауæй сыгъдæг хъæууонхæдзарадон продукттæ. Уыцы продукттæ рæгъæй æвæрд вæййынц æлхæнджыты раз – ай дын цыхты дзæбæх – чысыл сæртæ, егъаудæртæ – алы æмæ алы æргътыл æмæ æвзар, дарддæр бынæттон рæвдуæттæ – ай дын карчы, гогызы, хъазы. Æнгузы æппытæ, нартхоры ссад, хъæдур, «чурчхела» – цъæхыгтæ, ногдзыд пысыра æмæ бирæ æндæр хъæууон-хæдзарадон æркæнгæ продукттæ. Дарддæр цæуæм, æмæ мæ байрох, райсом ацы базармæ цæмæн рабалц дæн, уый. Зонгæтæй мын мачи аирвæза æнæ салам – уыцы рæстæджы цæстæй ма аирвæзой алыгъуызон уæййæгтæ дæр…

Хъæздыг вæййы æнцойбоны адæмæй дæр æмæ уæййæгтæй дæр. Йæ бахизæнæй суанг йæ дыккаг хай – фос уæйгæнæны онг. Бахизæны æфсæйнагæй конд алыгъуызон кусæн дзаумæттæ æмæ хæдзарады пайда кæмæй цæуы, ахæм мигæнæнтæ. Ныртæккæ уалдзыгон рæстæджы цæрджытæн фадат ис алыгъуызон тауинæгтæ æмæ дыргъты садзæнтæ самал кæнын ацы базары.

Разы нæ дæн цыхты æргътæй

Ирыстоны алы къуымтæй нæртон æфсинтæ æрхæссынц сæ цыхты гуымбылтæ æмæ сæ тæрхджытыл рарæгъ кæнынц. Кæмæн къаннæг, кæмæн – егъаудæр, чи фылдæр фос дары, уый бæрæг вæййы сæ цыхты гуымбылæй. Фæлæ диссаг уый у, æмæ цыхты гуымбыл цас уæззаудæр æмæ егъаудæр у, уыйас аргъæй дæр фылдæр у. Раст у, фыдæбон кæнын хъæуы, цæмæй уыйас гуымбылтæ бацахсай, бæстон сæ кæнай. Фæлæ сæ чи ‘лхæны, уыдон дæр фыдæбон кæнынц сæхирдыгонау уыцы къаппеччытыл, цæмæй сæхи дæр æмæ сæ бинонты дарынхъом уой, æмæ кæрæдзи хурхытыл ныххæцæм æмæ кæмæн куыд йæ бон у, афтæ йæ уæййæгтыл стыр æргътæ æвæра, уый цæсгомджын хъуыддаг нæу.

Нæ республикæмæ æддейæ дыргътæ æмæ халсæрттæ чи ласы, уыцы бынæттон базаргæнджытæ дæр нæ уадзынц иу хуыцаубон дæр – рæгъæй бауромынц машинæтæ, сæ разы рапарахат кæнынц сæ уæййæгты алы хуызтæ æмæ сæ рæзты ацæуæг нæ уадзынц: «Исты нæм алхæн, хорз уырыдзы мæм ис, хорз хъæдындз, мæнæ сау булкъ…» 

Фос уæйгæнæн нæ уыд хъæздыг

Фос уæйгæнæн хайад, зæгъæн ис, æмæ ацы хуыцаубон нæ уыд хъæздыг уæййæг-тæй. Чысыл родтæ машинæты гуыффæтæй уæлвонгæй кастысты адæммæ, чи-иу сæм баввахс, уыдонæй-иу сæхи фæсвæд айстой. Хæдзарон кæрчытæ æмæ тæрхъустæ, гогызтæ, хъазтæ, раст цыма æлдар æмæ йæ фæсдзæуинтæм æнхъæлмæ кастысты, уыйау сæ хъустæ хъилæй дардтой, хатт та-иу гогызтæ æмæ хъазтæ сæ зæрдæйы дзæбæхæн сæхирдыгонау зарджытæ нывæзтой.

Къухæй быд дзаумæттæ тагъд уыдзысты музеймæ хæссинаг

Стыр базары уæйгæнæн тæрхджытыл ма адæймаджы цæст схæцы къухæй быд цъындатæ, сылгоймаджы уæрагæмбæрзæнтæ, нæлгоймаджы мидæггаг хæлæфтæ æмæ æндæр дзаумæттыл. Ныры размæдзыд дуджы алы дзаума ссарæн дæр ис, фæлæ раджы рæстæджы хæдзарон æфсинтæ фысы къуымбилæй æмæ сæгъы хъуынæй арæзтой тæбынтæ æмæ уымæй быдтой алыгъуызон дзаумæттæ. Ныр фылдæр адæм рахызтысты æлхæнгæ уафт дзаумæттæ ‘лхæнынмæ, стæй ма стæмтæ би-йынц, фысы, кæнæ тинтычъи сæгъы хъуы-нæй дзаумæттæ. Тагъд уыцы къухæй быд дзаумæттимæ нæ кæсдæр фæлтæр зонгæ кæндзысты музейты. Уыцы цъындатæ æмæ æндæр уæййæгтæн та сæ фылдæр вæййынц æлхæнгæ тæбынæй конд.

Æппынæдзух æфхæрын дæр раст нæу

Æмæ ма иу хъуыддаг – ацы базары куысты фæдыл интернеты хызæджы ацы бонты бакастæн зыгъуыммæ ныхæстæ, кæцытæ нæ уыдысты пайда нæдæр сæ ныффыссæгæн, нæдæр æхсæнадæн нæ бæстæйæн. Искæй цæсты къала бæлас агурын бирæтæн ссис сæ сæйраг професси, уæлдайдæр, йæ адæмы хъысмæт уæлæнгай кæ-мæн у, йæ адæмы цардæй чи нæ цæры, фæлæ дардæй æфсæст ныхæстæ чи рафыссы, уыдонæн.

Уыцы «зæрдæрисгæ» адæймаг фыссы, зæгъгæ, афон у, æмæ уыцы бынат, йæ территори æмбæлон уагмæ æркæнæм. Базары территори хицауады тыхтæй раджы æр-цыд рог цалцæг, арæзт дзы æрцыд ног уæй-гæнæн тæрхджытæ, территори цæуы сыгъ-дæг – уый æлхæнæджы иу бакастæй, фæлæ ма дзы цы куыстытæ конд æрцыд, уыимæ уæ базонгæ кæндзыстæм нæ радон æрмæджы, йæ къухдариуæгадимæ аныхас кæныны фæстæ. Æнæмæнгдæр æй бафæрсдзыстæм, цал зæрдæрисгæ æмбæстаджы æрбалæууыдысты сæ фарсмæ, цалæй бахастой фæндон, цæмæй кæддæры нæргæ стыр базар йæ риуы æмбæрц сулæфа, йæ хъомыстæ æмæ фадæттæ скусын кæна мах фæрцы æмæ рæдауæй æмбæла, йæ къæсæрæй цы уæйгæнджытæ æмæ æлхæнджытæ хизынц, уыдоны.

Дзæлгъæды æрзылдтæн мæхимæ

Дунеон информацион агентад «Спутник – Хуссар Ирыстон»-ы уацхæссæг дæр ацы уæйгæнæн объекты фæдыл йæ репортажы банысан кодта, зæгъгæ, райсом ацы базармæ цæугæйæ дæхимæ хъуамæ æрзилай, хæрзкондæй ацæуай, уымæн æмæ дзы амбæлдзынæ зындгонд адæймæгтыл… æмæ гæнæн ис … дæ фыццаг уарзтыл!… Æз дæр мæхимæ æрзылдтæн, фæлæ уыцы амонд мæнмæ нæ фæхудт! Уыйхыгъд, æцæгæйдæр, æмбæлдтæн Ирыстонæн зындгонд гоймæгтыл, чи – культурæйы, чи – спорты, чи – политикæйы фадыджы – уыцы нымæцы нæ бæстæйы æртыккаг къухдариуæггæнæг Тыбылты Леонидыл.

Уæдæ стыр æхцондзинад æмæ зæрдæйыдзаг æнкъарæнтимæ здæхтæн фæстæмæ. Ныр бамбæрстон – бынтон æнæхъуыддагæй дæр адæм хуыцаубонты цæмæн фæтымбыл кæнынц ацы бынатмæ.

БОСЫКТЫ М. 

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.