Скъола-интернаты ауагътой мадзал

Ивгъуыд къуырийы кæрон Цхинвалы скъола-интернаты ахуырдзаутимæ ауагътой мадзал, кæцы дихгонд уыд цалдæр хайыл. Мадзалы фыццаг хай баст уыд 9-æм майы Стыр Уæлахизы бæрæгбонимæ æмæ уый фæстæ та скъоладзаутæ равдыстой ахуыразы фæуды хыгъдон концерт. Мадзал бацæттæ кодтой хореографтæ Тасойты Азæмæт, Джиоты Любовь, Дяко Нинæ, драмон къорды ахуыргæнæг Хъотайты Сæрмæт æмæ скъола интернаты организатор Харебаты Маринæ Чермены чызг.

Мадзалы райдайæны мадзаламонджытæ, 11 къласы ахуыргæнинæгтæ Гæбæраты Иринæ, Уалыты Иринæ, Тедеты Олег æмæ Кокойты Зæринæ æрбацæуджытæн бæрæгбонон арфæ ракодтой æмæ загътой, æхсæнады мидæг хæларзæрдæ æмахастытæ, уарзондзинад æмæ рæдаузæрдæдзинад кæй сты амондджын царды сæйраг бындур. Нæ сæрæй ныллæг кувæм, чидæриддæр тох кодта Фыдыбæстæйы сæрибардзинады тыххæй, чидæриддæр йæ цард снывонд кодта Уæлахизы æмæ амондджын царды сæраппонд, уыдонæн. Уый фæстæ айзæлыд зарæг «Поклонимся Великим тем годам». «1418 боны цыд хæст… Йæ фæстæ — мингай сæфт стъалыйы, сæфт амонды. Хæст — царды æнæзонддæр хъуыддаг, хæсты дуджы рæстæг размæ нæ, фæлæ фæстæмæ цæуы. Хæст — адæмы куынæггæнæг, хæст адæймагады цыфыддæр знаг…» — ацы рæнхъытæ аив бакаст Тедеты Олег. Гæбæраты Аринæ æмæ Гæбæраты Индирæ сабиты къордимæ азарыдысты зарæг «Дети войны», цыран сабиты къорд кафты хуызы равдыстой хæсты заманы æнахъом сабиты дæр сæ хъазæнтæм кæй нал æвдæлд. Хæстон нывтæ уынгæйæ, уыдон дæр сæ хъазæнты «ныгæдтой» сæ «хъæбултæ» сæ хонгæйæ. Сабитæ ирдæй æмæ зæрдæмæхъаргæ равдыстой, хæстон дуджы сабитæн фашизм кæй байста, сæ уыцы сабидуг, мады рæвдыд, сабырад. Уыдтой, — æрмæсттæр тугкалд æмæ цæстысыг.

«Зарæг… Хæстон зарæг. Уымæн йæ кад æндæр у! Хæсты рæстæджы зарджытæ нымад сты хæстон цауты музыкалон афыстыл. Уыдоны ирдæй æвдыст цæуынц хæстон нывтæ. Улæфты рæстæджы иу æнæмæнг райхъуыстысты хæстон зарджыты зæлтæ, уый фадат лæвæрдта хæстон салдаттæн сæ фæллад суадзынæн, сæ зынтæ чысыл рæстæгмæ айрох кæнынæн. Хæстон зарæг ма нымад уыд хæстон салдатæн йæ дыккаг винтовкæйы, уымæн æмæ зарæггæнæг хæстонæй знаг тынгдæр тарст. Зыдта, уый кæй тох кæндзæнис йæ фæстаг сулæфты онг»  — ацы дзырдтæ бакаст Гæбæраты Иринæ. Уый фæстæ скъоладзауты къорд аив сæххæст кодтой кафт «Катюша»-йы зæлтæм, Фыдыбæстæйон хæсты заманы кадджындæр зарджытæй сæ иу. Азарыдысты зарæг «Дорогие мои старики» æмæ «Синий платочек».

Мадзалы дыккаг хайы 1-аг къласы ахуыргæнинаг Бикойты Светланæ бакаст хæлардзинады тыххæй æмдзæвгæ, эстрадон кафты къорд та акафыдысты кафт «Маленькая страна»-йы зæлтæм.

«Сабидуг — сызгъæрин дуг! Сабидуг — æнæмæт дуг, æппæт дунейы сабитæн — æппæты хуыздæр хорздзинæдтæ!» — радзырда мадзаламонæг æмæ сывæллæтты къорд азарыдысты зарæг «Куколки».

Рохуаты нæ баззад ныййарæг мады ном дæр. «Мад — сабийы сæйраг дзырд, мадимæ баст у адæймаджы цард æнустæм. Мад! — æппæты рæсугъддæр дзырд. Мад йæ хъæбулы сулæфт дардмæ хъусы. Ныййарæг мады лæггад ничима бафыста.

О, фæлæ ма скæн ныййарæгæн маст,
Бафид-иу уымæн йæ разы дæ хæстæ,
Ратт ын лæварæн дæ зæрдæйы уарзт!».

Уый фæстæ ма сабиты къорд акафыдысты кафт «Дети гор», «Танец старцев», «Девичий перепляс» æмæ «Травушка — муравушка».

Мадзалы æртыккаг хайы сывæллæттæ равдыстой уалдзæджы æрцыд, бæстæ та ногæй кæй æрбахъарм æмæ кæй райхъал æрдз. 1-аг къласы ахуыргæнинаг Бикойты Светланæ аив æмæ зæрдæмæхъаргæ бакаст æмдзæвгæ «Ангел добра», сабиты къорд сæххæст кодтой кафт æмæ зард «Весна», эстрадон кафт «Ты одна для меня», скъола интернаты эстрадон кафт æмæ зарды къорды амонæг Юлия Дерявко æмæ националон кафты къорды амонæг Тасойты Азæмæт аив акафыдысты «Русский вальс».

Скъолайы ма уæвынад кæны драмон къорд дæр. Йæ амонæг Хъотайты Сæрмæт скъоладзаутæ Гæбæраты Индирæ, Гæбæраты Аринæ, Ткаченко Денис æмæ Тасойты Азæмæтимæ бацæттæ кодтой æмæ равдыстой Гæдиаты Секъайы радзырд «Азау»-мæ гæсгæ спектаклы скъуыддзаг. Ам ахуыргæнинæгтæ равдыстой сæ арæхстдзинад æмæ спектакль рауад тынг зæрдæмæхъаргæ. Уарзт æмæ мæлæт уарзондзинады сæраппонд — ахæм уыд йæ мидис спектаклæн. Тынг бандæвта сывæллæтты архайд сценæмæ кæсджыты зæрдæтыл дæр, æгæрыстæмæй дзы бирæтæн сæ уадултыл æрызгъæлдысты цæстысыгтæ дæр.

Мадзалы кæронбæттæны ахуыргæнинæгтæ сæххæст кодтой ирон кафтытæ «Симд», «Хонгæ», «Хæххон кафт», уый фæстæ мадзалы архайджытæ се ’ппæт дæр иумæ азарыдысты зарæг «Дружба народов».

Мадзал рауад тынг цымыдисон: иуæй уый, æмæ ам ирдæй æвдыст æрцыдысты хæстон дуджы сабиты уæззау царды нывтæ, хæстон цаутыл афæлгæст æмæ Стыр Уæлахизæн кад кæнын. Ацы цаутæ æппæт дунейы дæр сты æнæферохкæнгæ цаутæ æмæ хъуамæ фæлтæрæй фæлтæрмæ семæ зонгæ кæной сабитæ. Аннæмæй та, мадзалы дыккаг æмæ æртыккаг хайы сабитæ равдыстой сæ арæхстдзинад, сæ курдиат æмæ тырнындзинад аивады бæрзæндтæм. Æнæрахатæн нæ уыд, ам сывæллæттимæ кæй цæуы бæрзонд æмвæзадыл куыст, уымæн æвдисæн — сабитæ сценæйыл сæхи æнкъардтой тынг сæрибарæй, аив æххæст кодтой куыд национ кæфтытæ, афтæ эстрадон кæфтытæ дæр. Уæлдай зæрдæмæхъаргæдæр æмæ аивдæр сæ рольтæ сæххæст кодтой æмæ сæ актерон дæсныйад равдыстой драмон къорды архайджытæ.

Æвæццæгæн, нæ вæййы афтæ æмæ æппæт хæрзиуджыты æхсæнæй, уæддæр ма разыной проблемæтæ. Ацы ахуыргæнæндоны дæр, хъыгагæн, ис аскъуыддзагкæнинаг фарстатæ. Уыдоны скъолайы организатор Харебаты Маринæ бабаста национ формæты хъуагдзинадимæ: «Мæнмæ гæсгæ, не скъолайы ахуыргæнинæгтæ сты тынг хорз цæттæ аивады алыварсонæй дæр. Сты тынг курдиатджын сабитæ æмæ уымæн уæлдай хатт æвдисæн — абоны равдыст. Кæй зæгъын æй хъæуы, семæ мах кусæм бæстон æмæ бындуронæй. Мах арæх райсæм хайад республикæйы уагъдцæуæг мадзæлтты æмæ дзы кæддæриддæр райсæм призон бынæттæ. Æрæджы хайад райстам фестиваль «Нарты фæткъуы»-йы. Ныр та фæнд кæнæм ноябры мæйы «Национ кафты фестиваль»-ы хайад райсын, фæлæ, цæмæй уыцы фæнд сæххæст кæнæм, уый тыххæй нын ис проблемæтæ, — нæй нын национ кафтыты дарæс. Æрæджы нын Республикæйы ахуырады министрад балæвар кодта скифаг кафты дарæс æмæ сын уый тыххæй зæгъын стыр бузныг, фæлæ уыдон фаг не сты. Хъæуы нæ «Хонгæ» æмæ, гæнæн уæвгæйæ, «Абхазаг» кафты дарæс дæр. Уавæрæй пайда кæнгæйæ, мæн фæнды уæ газеты фæрцы зæгъын, не ’хсæнады куы разынид ахæм æмбæстæгтæ, сабиты фæндонмæ куыд фæндыйы цæстæй чи нæ кæсы æмæ сæ уавæр куыд амона, уымæ гæсгæ нын бакæной спонсорон æххуыс ацы фарст аскъуыддзаг кæнынæн. Уæд сын мах дæр арфæ кæндзыстæм»,  — загъта Харебаты Маринæ.

Хуыгаты М.