Сæйраг фарст — 2015 азæн РХИ-йы Паддзахадон бюджеты сæххæсты тыххæй

8 апрелы уагъд æрцыдис Республикæ Хуссар Ирыстоны Хицауады радон рабадт. Сæрдариуæг ын кодта РХИ-йы Президент Тыбылты Леонид.
Боны фæткмæ хастæрцæуæг фарстатыл уынаффæ кæныны агъоммæ паддзахады сæргълæууæг æрæмбырдуæвджытæн раарфæ кодта РХИ-йы Конституцийы цытæн. Уый банысан кодта, зæгъгæ, абон нæ Конституцийыл æххæст кæны 15 азы æмæ, зæгъгæ, уыцы азты дæргъы мах кусæм сæйраг закъонмæ гæсгæ, хъахъхъæнæм адæймаджы бартæ, цардархайды æппæт сæйрагдæр принциптæ, кæцытæ нысан сты Конституцийы. «Нæ паддзахад цæуы размæ, фидардæр кæны, махмæ чи сты æмæ кæй фæлгæтты кусæм, уыдонмæ гæсгæ», — загъта Президент.
Уыимæ ма уый банысан кодта, нæ республикæ 10 апрелы кæй нысан кæндзæн уæлдæр закъондæттынадон орган — Парламенты сырæзтыл 25 азы бон.
Дарддæр рабадты хайадисджытæ æрæвнæлдтой боныфæткы фыццаг фарстыл æруынаффæ кæнынмæ. Уый та уыд, РХИ-йы Паддзахадон бюджет 2015 азы куыд æххæст æрцыд, уый тыххæй.
Ацы фарсты фæдыл доклад сарæзта РХИ-йы Финансты министр Хæбæлаты Азæ. Уый куыд банысан кодта, афтæмæй закъоны проект ифтонг у æмбæлон уæлæмхасæнтæй, кæцыты æвдыст æрцыдысты æфтиæгтæ æмæ хæрдзты хæйттæ. Хæбæ-латы чызг куыд фехъусын кодта, аф-тæмæй 2015 азæн хыгъды хæрдзтæ сты 6 миллиард 907 милуан 576,1 мин сомы æмæ хæрдзтæ та — 6 миллиард 716 милуан 760,1 мин сомы. Афтæ-мæй бюджеты æххæсткæнынад у процентон, æфтиæгтæ фылдæр сты хæрдзтæй 90 милуан 906 мин сомы.
Министр куыд бамбарын кодта, афтæмæй æфтиæгты хæрдзтæ æвдыст æрцыдысты фыццаг æмæ дыккаг уæлæмхасæнты.
Фыццаг уæлæмхасæны уыдон æвдыст æрцыдысты бюджеты фиддонон æмæ æнæфиддонон æфтиæгты хуызы, афтæ ма республикæйы бюджетмæ лæвары хуызы бацæугæ æфтиæгтæ, — загъта Хæбæлаты чызг. — Дыккаг уæлæмхасæны та дзырд цæуы бюджеты æфтиаджы сæйраг администраторты дихкæнынад хыгъды равдисыныл. Æртыккаг уæлæмхасæнæн та у хæрдзты бюджетон классификаци хæйттæ æмæ дæлхæйттыл адих кæнын. Цыппæрæм уæлæмхасæны дзырд цæуы паддзахадон бюджеты хæрдзты ведомствæйон структурæйыл. Æмæ фæндзæм уæлæм-хасæны та зыны дефициты фæдыл фæрæзты змæлд. Министр ма куыд загъта, афтæмæй æмбарынгæнæн фыстæджы нысан сты конкретонæй цахæм нымæцтæ æмæ фæрæзтæ куыд фылдæр кодтой ивгъуыд азимæ абаргæйæ. Уæрæсейы Федерацийы финансон æххуысыл дзургæйæ, кæцы у нæ æфтиæгтæн сæ 88 проценты, æххæст гуырахстæй бацыд бюджет-мæ. Нæхи фæрæзтæ, куыд фиддонон, афтæ æнæфиддононтæ дæр, йæ ныхæстæм гæсгæ фæфылдæр сты 126 милуан сомы. Уыцы æфтиæгтæм бацыд, сæйраджыдæр, сифтонг кодта фиддонты фæдыл комитет. «Фиддонон æмæ æнæфиддонон æфтиæгтæ æххæст æрцыдысты 781 милуан 706 мин сомæй, уый та у афæдзон бюджетон снысангонд нымæцæн йæ 119,1%, — загъта Хæбæлаты чызг. — Паддзахадон бюджеты æфтиæгты иумæйаг гуырахсты фиддонон æмæ æнæфиддонон æфтиæгты хай у 11,3%. 2014 азимæ абаргæйæ иумæйагæй æфтиæгтæ фæфылдæр сты 92 милуан 365 мин сомы. Уыцы нымæцы фиддонтæй æфтиæгтæ æх-хæст æрцыдысты 720,6 милуан со-мæй. Паддзахадон бюджеты æф-тиæгты иумиаг гуырахсты фиддонты æфтиæгты хай уыдис 10,4 проценты.
Министр куыд загъта, афтæмæй 2014 азимæ абаргæйæ сæ æфтиæг-тæ фæфылдæр сты 97 милуан сомы.
Æнæфиддонон æфтиæгтыл дзургæйæ Хæбæлаты Азæ куыд банысан кодта, афтæмæй ацы хуызы æфтиæгтæ æххæст æрцыдысты 61 милуан сомæй æмæ паддзахадон бюджеты æфтиæгты иумæйаг гуырахсты сæ хай уыдис 1 проценты бæрц. 2014 азимæ абаргæйæ æнæфиддонон æфтиæгтæ фæкъаддæр сты 5 ми-луан 249,7 мин сомы.
Хицауады уæнгтæ æмхъæлæсæй райстой «2015 азæн Республикæ Хуссар Ирыстоны Паддзахадон бюджеты сæххæсты тыххæй» РХИ-йы закъоны проект.
Рабадты хайадисджыты размæ уынаффæ кæнынмæ хаст æрцыд горæт Цхинвалы Паддзахадон унитарон куыстуат «Цæрæнуатон эксплуатацион канторæ»-йæн Республикæ Хуссар Ирыстоны Паддзахадон бюджетæй субсидитæ рахицæн кæныны фæтк сфидар кæныны тыххæй фарст. Субсидитæ лæвæрд цæуынц сфидаргонд тарифмæ гæсгæ цæрæнуатон фонд дарын æмæ цалцæг кæныны тыххæй 2016 азы цы æфтиæгтæ нæ райстой, уыдон бамбæрзыны тыххæй. Ацы фарсты фæдыл раныхас кодта Цхинвалы горæты администрацийы сæргълæууæджы хæстæ æххæстгæнæг Пухаты Димитр. Йæ ныхæстæм гæсгæ проект бæлвырд кæны субсидитæ дæдтыны нысан, уавæртæ æмæ фæтк. «Горæты цæрæнуатон эксплуатацион канторæ æвзары финансон зындзинæдтæ, цалцæггæнæн-цæрæнуатон фонд дарыны тыххæй тарифтæ 2008 азæй фæстæмæ ивд кæй нæ цыдысты, уымæ гæсгæ.
Пухаты Димитр ма хицауады уæнгты размæ рахаста паддза-хадон унитарон куыстуат «Водоканал»-æн Республикæ Хуссар Ирыстоны паддзахадон бюджетæй субсидитæ рахицæн кæныны фæтк сфидар кæныны тыххæй фарст. Субсидитæ лæвæрд цæуынц сфидаргонд тарифтæм гæсгæ, уазал донæй ифтонг кæныны æмæ къæвдадæтты цæуæнты тыххæй цæрджытæн лæггæдты фæдыл.
Банысангонд фарстытыл сразы сты Хицауады уæнгтæ æмæ фидар æрцыдысты.
Рабадты хайадисджытæн РХИ-йы Æнæниздзинад хъахъхъæныны æмæ социалон рæзты министр Григори Кулиджанов фехъусын кодта, зæгъгæ, республикæйы план цæуы скъола-дзауты диспансеризаци ауадзын æмæ бахатыд хицауадмæ, цæмæй йæ ауадзынæн бакæной финансон æххуыс.
Афтæ ма Хицауады рабадты дзырд цыдис Цхинвалы районы Залда æмæ Хеиты хъæуты сæ хæдзæрттæ кæмæн басыгъдысты, уыдонæн материалон æххуыс бакæныны тыххæй фарстыл æмæ йыл сразы сты Хицауады уæнгтæ.
БЕСТАУТЫ Валя