24 майы Республикæ Хуссар Ирыстоны Президент Бибылты Анатоли Ныстуан сарæзта адæм æмæ Парламентмæ, цыран банысан кодта бæстæйы уавæр, паддзахады æддагон æмæ мидæггагон политикæйы сæйраг здæхтытæ, социалон блок, барвæтк æмæ хъахъхъæнынхъомдзинады проблемæтæ.
Ныстуаны бæстæйы бæрнон кусджытæн сæ разы цы хæстæ æвæрд æрцыд, бæрæг министрадтæ æмæ уагдæттæ æмбæстæгты хæрзиуæгæн цахæм ахсджиаг куыст хъуамæ бакæной, уый тыххæй нын дзурынц:
Хицауады Сæрдар Бекъойты Геннади:
– Президенты Ныстуаны цы хæстæ ис æххæсткæнынадон органты раз, уыдон æххæст æрцæудзысты рæстæгыл æмæ сыл цæудзæн карз контроль. Иуварс нæ баззад куыстмыздтæ фæфылдæр кæныны фарст, уыцы фæрæзтæ фидын райдайдзысты бюджетон фадыджы æмæ паддзахадон æмбæстагон службæйы кусджытæн. Уый тыххæй ныртæккæ дыууæ сразыдзинады цæттæ цæуынц къухтæ бафыссынмæ. Фыццаг у бюджетон фадыджы кусджыты тыххæй, дыккаг та – паддзахадон службæгæнджыты тыххæй, уыцы сразыдзинадтыл къухтæ фыст æрцæудзæн июны. Æрбæстон кæнын хъæуы къорд техникон мадзæлттæ, æппæт нормативон акттæ æмбæлон уагмæ æркæнын. Æввахс рæстæджы республикæйы бæрæг кусджытæ райсдзысты фæфылдæргонд куыстмыздтæ. Уыцы бафыстытæ фыст цæудзысты июлы мæйы.
Парламенты Сæрдары фыццаг хæдивæг Гасситы Петр:
– Президенты Ныстуан уыд дырыс, цыбыр анализ дзы арæзт æрцыд, республикæйы арæзт цы цæуы, æппæт уыдонæн. Иу фадыг дæр нæ баззад рохуаты, нысан æрцыдысты проблемон бынæттæ, хицауады раз æвæрд æрцыд комкоммæ æмæ карз домæнтæ. Ныр бакæсæм, уыцы хæстæ куыд реализаци цæудзысты, уымæ.
Бæстæйы мидæггагон политикæйыл дзырд куы цæуа, уæд Президент уыцы фарстыл æрмæст хицæнæй нæ æрдзырдта, фæлæ цалдæр хатты æрыздæхт темæмæ. Æмæ уый диссаг нæу, уымæн æмæ фæстаг рæстæджы иууыл сæйраг уыд Парламенты куыст. Хъыгагæн, хорз хабар нæ уыд, Парла-мент кæй нæ куыста, уый. Уымæн æмæ уыцы орган куынæ архайа, йæ куыст урæд куы æрцæуа, уæд уый кæцыфæнды республикæйæн дæр у уæлвæткон уавæр, уымæйдæр, æвзонг паддзахад Хуссар Ирыстонæн.
Бæстæйы сæргълæууæджы Ныстуаны уыцы сидт кæмæ уыд, уыдон æй бамбæрс-той, райстой йæ æмæ йын анализ скæндзысты.
Ныфс мæ ис, æмæ президентон æвзæрстыты агъоммæйы аз уыдзæн æнæ ныхмæвæрд хъуыдытæй, митингтæ æмæ ахæм æнгæс хъуыддæгтæй. Республикæйы та цы уавæр сæвзæрд, уый сæйраг аххосаг ссис Дзабиты Иналы амæлæты хъуыддаг. Ныфс мæ ис, æмæ ацы хъуыддагæн уыдзæн кæрон, æхсæнад бамбардзысты æмæ йæ райсдзысты, аххосджынтæ закъонмæ гæсгæ æфхæрд куы баййафой, уæд.
Финансты министр Хæбæлаты Азæ:
– Паддзахады сæргълæууæг Финансты министрадæн бахæс кодта, иууыл æввахс-дæр рæстæджы куыстмыздтæ фæфылдæр кæныны фæдыл сразыдзинады проекттæ æмæ сразыдзинад реализаци кæнын. Куыстмыздтæ цы категорийы кусджытæн фылдæр кæнынц, уый ныридæгæн бæрæг у. Уый фæдыл къухтæ фыст æрцæудзысты сразыдзинадыл æмæ, кæй зæгъын æй хъæуы, йæ реализацимæ хауæг куыст уагъд цæудзæн, Президент цы плæнттæ сбæлвырд кодта, уыдонмæ гæсгæ.
Бæстæйы сæргълæууæг куыд банысан кодта йæ Ныстуаны, уымæ гæсгæ 2021 азы хицæн категориты кусджытæн сæ æрвылмæйон куыстмыздты æмвæзад фæфылдæр уыдзæн Цæгат Кавказы Федералон зылды 2021 азы куыстмыздты æмвæзады онг.
Уый егъау темп у, уымæн æмæ кæд 2019 азмæ абаргæйæ, 2020 азы куыстмыздтæ фæфылдæрæн бахъуыд 100 милуан сомы, уæд ацы аз фæфылдæр кæныны нысанæн уæлæмхас фæрæзтæ бахъæудзæн 747 милуан сомы. Ацы хæрзиуæгон хъуыддаг у, Бибылты Анатоли куыстмыздтæ фылдæр кæныны темптæ цадæггай рæзын кæныны фæдыл Уæрæсейы Федерацийы Президент Владимир Путинмæ кæй бахатыд, уый фæстиуæг. Æмæ æввахс рæстæджы æнхъæлмæ кæсæм фылдæр куыстмыздтæ æмæ азы райдианы мæйты уæлæмхас бафыстытæ райсынмæ.
Паддзахадон æмбæстагон службæйы кусджыты куыстмыздтæ фæфылдæр кæныныл дзырд куы цæуа, уæд ацы категорийы кусджытæн 2014 азæй фæстæмæ нæ фæфылдæр сты сæ мыздтæ. Æмæ ам дæр нæ бæстæйы сæргълæууæджы хъаруты руаджы махæн фадат ис рахизæм Цæгат Кавказы Федералон зылды 2017 азы куыстмыздты æмвæзадмæ. Уый фæдыл та рахицæн æрцæудзæн 430 милуан сомы. Президент Бибылты Анатоли йæ Ныстуаны нæ разы сæвæрдта рæстæг æмæ хицауад райсдзæн æппæт мадзæлттæ дæр йæ реализаци кæнынæн.
Куыстмыздтæ серьезон æгъдауæй фæфылдæр уыдзысты дохтыртæн, зонадон архайджытæн, уæлдæр ахуыргæнæндæтты ахуыргæнджытæн. Иннæтæн та сæ мыздтæ астæуккаг нымадæй фæфылдæр уыдзысты 30 проценты бæрц.
Æнæниздзинад хъахъхъæнын æмæ социалон рæзты министр Наниты Сослан:
– Президент адæммæ æмæ Парламентмæ йæ Ныстуаны банысан кодта вакцинацийы ныллæг темптæ. Ныртæккæ Хуссар Ирыстоны уæрæсейаг вакцинæ «Спутник – V»-йæ вакцинæ арæзт æрцыд 70 адæймагæн. Вакцинæ чысылнымæц адæмæн арæзт кæй æрцыд, уый аххосаг у, республикæйы цæр-джыты фылдæр хайæн «антитела» кæй ис, уый. Ахæм адæймæгтæн вакцинæ аразын нæй гæнæн.
340 адæймагæн арæзт æрцыд тестытæ, уый фæстæ, анализты бæрæггæнæнтæм гæсгæ, цæуынц вакцинаци. Вакцинæ саразыны фæстæ иу адæймаг дæр йæхи нæ банкъардта æвзæр.
Дарддæр вакцинацийы темптæ фылдæр кæндзысты. Вакцинаци ауадзыны нысанæн медицинон басгæрстытæ уадзыны тыххæй хъуамæ фæфылдæр кæнæм кусджыты, цæмæй темптæ фæтагъддæр уой, уый тыххæй нын фаг ресурстæ ис.
Пандемийы рапарахаты ныхмæ хъазуатон куыст чи кодта, уыцы медицинон кусджыты номхыгъдтæ цыбыр æмгъуыдмæ бавдисдзыстæм Президенты администрацимæ.
Нæ республикæйы ног коронавирусон инфекци уæззауæй цы пациенттæ æмæ медицинон кусджытæ ахастой, уыдон се ‘ппæт дæр медицинон реабилитаци рацæуыны нысанæн æрвыст цæудзысты санаторитæм.
Иу ныхасæй, бæстæйы сæргълæууæг Æнæниздзинад хъахъхъæныны раз йæ Ныстуаны цы хæстæ æрæвæрдта, уыдон се ‘ппæт дæр æххæст æрцæудзысты рæстæгыл.
Фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Медойты Димитр:
– Президент Бибылты Анатолийы Ныстуан уыд арф æмæ мидисджын. Нæ царды алы здæхт дæр нæ баззад рохуаты, иу проблемæ дæр нæ баззад, кæцыйыл не ‘рдзырдта Президент йæ раныхасы.
Фæсарæйнаг хъуыддæгты министрады куыстыл дзырд куы цæуа, уæд уым куыст никуы æрлæууыд, æгæрыстæмæй, коронавирусы пандемийы рæстæджы дæр куыст цыд активонæй. Уый банысан кодта бæстæйы сæргълæууæг дæр.
Ныртæккæ дæр официалон фæхуындмæ гæсгæ Хуссар Ирыстоны делегаци ис Сириаг Арабаг Республикæйы. Нæ бæстæйы минæвæрттæ хъусдарджыты хуызы сæ хъус дардзысты, æфсымæрон бæстæйы адæм сæхицæн паддзахады сæргълæууæг куыд æвзардзысты, уымæ. Уымæн æмæ махæн ис æввахс, хæларадон ахастытæ. Хæларадон ахастытæ ма нын ис æрмæст ацы бæстæимæ нæ, фæлæ бирæ æндæр бæстæтимæ. Уыцы ахсджиаг хъуыддаг дæр банысан кодта Бибылты Анатоли.
Ныстуан, кæй зæгъын æй хъæуы, программон у, æмæ мах араздзыстæм æппæт дæр, цæмæй йæ раныхасы цы хæстæ æвæрд æрцыд Фæсарæйнаг хъуыддæгты министрады номыл, уыдон царды биноныг цæуой.
Юстицийы министр Лалыты Залинæ:
– Хуссар Ирыстоны Президенты Ныстуан адæм æмæ Парламентмæ уыд мидисджын, аххæссыд царды алы фадыгыл дæр. Банысан дзы кодта æддагон æмæ мидæггагон политикæйы фадыджы куыст. 2020 азы Ныстуаны пункттæ реализаци кæныны хъусдард аздæхта Экономикæ æмæ Юстицийы министрадтæм ахасты цæрæнуатон политикæйы закъоны проектмæ. Президент бахæс кодта уыцы фарстыл кæронмæ бакусын. Юстици æмæ Экономикон рæзты министрадтæ ныридæгæн бакуыстой закъоны проектыл. Ныртæккæ проект æмразымæ ис бæстæйы министрадтæ æмæ уагдæтты. Мæ хъуыдымæ гæсгæ, цыбыр рæстæгмæ закъоны проект æрвыст æрцæудзæн Хицауадмæ æмæ уый фæстæ та – Парламентмæ дарддæр райсынмæ.
Ацы закъоны проекты фыст ис ног формæ, кæцыйы руаджы æмбæстæгтæн фадат уыдзæн, цæрæнуатыл чи тыхсы, уыдон æй цæмæй самал кæной, уымæн. Ахæм æмбæстæгтæ хъуамæ уой администрацийы хыгъды, уый фæстæ администрацитимæ бафыссой бадзырд, горæты уа æви районы, æмæ самал кæной æххуырсты цæрæнуат уый фæстæ йæ балхæныны уавæрты. Мæ хъуыдымæ гæсгæ, ацы закъоны проект реа-лизаци æрцæудзæн 2022 азы. Ацы цæрæнуатон закъон фадат ратдзæн Хуссар Ирыстоны æмбæстæгты социалон барты реализацийæн.
Юстицийы министрадæн ма паддзахады сæргълæууæг бахæс кодта паддзахадон æмæ æмбæстагон службæйы тыххæй закъоныл уæлæмхас бакусын. Уый реализаци цæуы 2020-2021 азты. Министрадæн бахæс æрцыд, нормативон бæстонкæнынады фадыджы паддзахадон æмбæстагон службæйы фæдыл уæлæмхас функцитыл бакусын. Цыбыр æмгъуыдмæ Хицауад уыцы закъоны æппæт дæлзакъонон акттыл къухтæ бафысдзæн æмæ ист æрцæудзысты.
Экономикон рæзты министр Тадтаты Дзамболат:
– Президент йæ Ныстуаны банысан кодта республикæйы райрæзты æрвылбонон проблемæтæ, уыцы нымæцы – экономикон фадыджы дæр. Экономикон рæзты министрад лæмбынæг кусы æмæ системон кæны экономикон рæзты проблемæтæ, æмæ цы здæхты хъæуы размæ цæуын, уый дæр зоны бæлвырдæй.
Президент фехъусын кодта, чысыл æмæ астæуккаг амалиуæгады здæхты фарс кæй балæудзысты. Уымæн æмæ чысыл æмæ астæуккаг амалиуæгад махæн сты ахæм здæхтытæ, кæцыты фарс хатырон кредиттæ дæттыны фадыджы 2018 азæй фæстæмæ активонæй лæууæм. Æртæ азы дæргъы ахæм кредиттæ лæвæрд æрцыд 157 чысыл æмæ астæуккаг амалиуæгады субъекттæн. Уыдон сты 76 милуан сомы бæрц.
Ацы хæрзиуæгон хъуыддаг дарддæр дæр уагъд цæудзæн. Ацы аз иу транш дих æрцыд æмæ чысыл æмæ астæуккаг амалиуæгады субъекттæ райстой æххуыс. Æнхъæлмæ кæсæм ноджыдæр æххуысмæ – 21 милуан сомы бæрцмæ. Æввахс рæстæджы фехъусынчындæуыдзæн конкурс, æмæ амалиуæггæнджытæн фадат фæуыдзæн сæ куырдиæттæ бадæттынæн. Ацы здæхты куыст дарддæр цæудзæн, æмæ Президент нæ разы цы хæстæ æрæвæрдта хатырон кредитты дæттыны гуырахст фæфылдæр кæныны хъуыддаджы, уый æххæст цæудзæн.
Нæ республикæйы фæлхасадон товартæй ифтонг кæныны хъуыддаджы ахадæн у чысыл æмæ астæуккаг амалиуæгад рæзын кæнын. Уымæн æмæ фæлхасадон æдас-дзинад у, нæ разы чи лæууы, уыцы фыццаградон хæс.
Хъалонтæ исыны системæ фæхуымæтæгдæр кæныныл дзырд куы цæуа, уæд Финансты министрад æмæ Хъалонтæ æмæ æмбырдты фæдыл комитет иумæ бакусдзысты ацы хъуыддагыл. Æмæ æввахс рæстæджы закъондæттынады инициативæ бавдыст æрцæудзæн Хицауадмæ æмæ йæ уый фæстæ арвитдзысты Парламентмæ сфидар кæнынмæ.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.