Æнусон арты цур
Немыцаг фашистон тыхæйисджытыл Фæуæлахизы цытæн нæ горæты Æнусон арты раз Хъайтарты Аллейæйы æр-вылаз дæр уагъд æрцæуы традицион мысæн мадзал. Ацы аз дæр ам хайад райстой бæстæйы къухдариуæгад, бæр-нон кусджытæ, æхсæнады минæвæрттæ æмæ нæ цытджын ветерантæ.
Мадзалы райдианы Æнусон арты раз сæрæгæсты номы кадæн æмæ 1941-1945 азты Советон Цæдисы сæрибардзинады сæрыл йæ уд чи рауæлдай кодта, уыдон номыл Президент Бибылты Анатоли сæвæрдта Кады гирляндæ.
Мадзалы хайадисджытæ – Хуссар Ирыстоны Уæрæсейы Федерацийы Æх-хæстбарджын минæвар Марат Кулахметов, бæрнон кусджытæ, тыхон æмæ барадхъахъхъæнæг структурæты кусджытæ дæр хайад райстой æмæ ном арынæн дидинджытæ æмæ веноктæ сæвæрдтой Хъайтарты Аллейæйы.
“Адæмон мысынады сæрыстырдзинады символ…», – ахæм номимæ ацы бынаты уагъд æрцыд цытджын митинг Стыр Уæлахизы бæрæгбоны цытæн.
Мадзал амонæг, нæ горæты Аивæдты лицейы уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæг Плиты Риммæ куыд банысан кодта, уымæ гæсгæ ацы бонты мах мысæм Стыр Фыдыбæстæйон хæсты тохы быдырæй чи нал æрыздæхт, уыдон рухс нæмттæ. Нæ Фыдыбæстæйы историйы трагикон цауты тыххæй кæд æппæтдæр бæрæг у, æппæтдæр зындгонд у, уæддæр, зæгъгæ, бирæ хæттыты фæзыны ног историон факттæ. Уымæ гæсгæ æрвыл аз дæр мах нæ ивгъуыдмæ кæсæм ног цæстæнгасæй.
Хъыгагæн, азæй азмæ ихсийынц нæ цытджын ветеранты рæнхъытæ. Стыр Фыдыбæстæйон хæсты уæлахизыл 76 азы сæххæсты цытæн парадмæ ацы аз кæсдзысты авд ветераны. Плиты чызджы ныхæстæм гæсгæ мах хъуамæ кад кæнæм, не ‘хсæн чи нал ис, уыдонæн æмæ тырнæм, не ‘хсæн чи ис, уыдонмæ, цæмæй сын ноджыдæр фæлхатт кæнæм, æнустæм кæй хъуыды кæндзыстæм уыдон сгуыхтдзинæдтæ.
«Хæст кæд раджы уыд, уæддæр ма хъуамæ рох кæнæм, кæй æввахс адæмы хъысмæт фæкъахыр кодта, уыдоны. Ма хъуамæ ферох кæнæм, сæрæгасæй чи æрæздæхт, уыцы фыдты, фыды фыдты. Алы бинонтæн дæр сæхи æфсæддон истори ис, сæхи мысынад æмæ махæй алкæмæндæр ахсджиаг у, цæмæй нæ сывæллæттæ, уыдон сывæллæттæ хъуыды кæной уыцы стыр тохтæ, советон адæмы егъау сгуыхтдзинæдтæ.
Æнæмæлгæ полчы хайад исынæй сын мах хъуамæ сæ ном æнусон кæнæм. Хъыгагæн, æрлæудзæн рæстæг æмæ Стыр Фыдыбæстæйон хæсты фæстаг салдаты уд атæхдзæн уæлæрвтæм æмæ баиу уыдзæн Æнæмæлгæ полчы рæнхъытæм», – дзырдта уый.
Бæстæйы сæргълæууæг Бибылты Анатолийы ныхæстæм гæсгæ 9 май егъау бæрæгбон у – цæстысыгимæ бæрæгбон. Ацы бон, зæгъгæ, мах хъыг кæнæм милуангай сырх æфсæддонты, афицерты, инæларты, сабыр цæрджы-ты, сывæллæтты, сылгоймæгты, зæрæдты цардыл.
Стыр Уæлахизы бон нын æхсызгондзинады æнкъарæнтæ æвзарын кæны, фæлæ уыцы иурæстæг хъыг кæнæм, не ‘хсæн чи нал ис, бæрæгбон чи нал æрæййæфта, рæстдзинадыл фæуæлахизы тыххæй йæ цард чи рауæлдай кодта, уыдоныл.
Уый ма банысан кодта, зæгъгæ, цалдæр дæсгай азты фæстæ уыд истори зыгъуыммæ кæнынмæ бафæлвæрдтытæ, ома Советон Цæдис æмæ адæм уадиссаг хайбавæрд нæ бахастой Стыр Уæлахизмæ. Хъыгагæн, историйы цыд фæивынмæ æмæ советон адæмы егъау хайбавæрд æрныллæг кæнынмæ здæхт политикæ æрхаста неофашизмы æвзартæ, кæцыйыл Хуссар Ирыстон сæмбæлд 80-æм азты кæрон æмæ 90-æм азты райдианты.
«Нæ зынаргъ ветеранты фырттæ æмæ уыдон фырттæ зыдтой, сæ тох цæуыл у æмæ сæ цард цæй тыххæй дæттынц. Уымæн æмæ сæ сæрмæ нæ хастой ветеран-дадайы, Стыр Фыдыбæстæйон хæсты хайадисæджы ном фæхудинаг кæнын. Æмæ фæлхатт кодтой уыдон хъæбатырдзинæдтæ», – дзырдта уый.
Республикæ Хуссар Ирыстоны æдас-дзинады хъуыддагмæ Уæрæсейы стыр хайбавæрд банысан кодта бæстæйы сæргълæууæг. Зæрдыл æрлæууын код-та, ныртæккæ нæ бæстæйы æдасдзинад кæй ифтонг кæнынц 4-æм æфсæддон базæйы службæгæнджытæ, Федералон Æдасдзинады службæйы Арæнгæрон управлени, кæцытæ зонынц, сæ фыдæлты кад куыд хъæуы бæрзонд хæссын, уый.
Уыдон, зæгъгæ, нæ республикæйы æххæст кæнынц Хуссар Ирыстоны æдасдзинад ифтонгады фæдыл хæстон хæстæ, хъахъхъæнынц Сирийы æмбæстæгты, стабилондзинад ифтонг кæнынц Хæххон Хъарабахы. Æфсæддон службæгæнджытæ сты сæ фыдты æмæ уыдон фыдты – Стыр Фыдыбæстæйон хæсты хайадисджыты ирд мысынады аккаг.
Бæстæйы сæргълæууæг Уæлахизы бæрæгбоны цытæн арфæ ракодта æрæмбырдуæвджытæн. Хæлардзинад, сабырад æмæ размæцыды фæндиæгтæ сын бауарзта йæ цæст ацы бон.
«Ноджыдæр мæ ныфс ис, æмæ советон адæмы хъайтардзинады, не ‘мбæстæгты мысынад баззайдзæн æнустæм нæ хъуыдыйы», – банысан кодта уый.
«Мæлæтæй тыхджындæр æрмæстдæр мысынад у»
Уæлахизы боны цытæн бæрæгбонон мадзал фæмидисджындæр нæ горæты гимназ «Альбион»-ы ахуыргæнинæгты бацæттæгонд мадзалæй «Мæлæтæй тыхджындæр, æрмæстдæр, мысынад у», зæгъгæ. Уыдон зындгонд зарæг «Журавли»-йы мелодийы зæлтæм сæххæст кодтой Фыдыбæстæйон хæсты тохтæй чысыл театрализацигонд фрагмент. Уый фæстæ Æнæмæлгæ полчы аккагæй рахастой сæ фыды фыдты æмæ уыдон фыдты портреттæ æмæ ноджыдæр фенын кодтой, æцæгæйдæр, мысынады нæ тых кæй ис.
Традицион быдырон къæбиц
Стыр Уæлахизы бæрæгбоны цытæн нæ цытджын ветерантæн æрвылаз дæр организаци æрцæуы быдырон къæбиц. Ацы мадзал цæттæ цыд нæ республикæйы Хъахъхъæнынады министрады æххуысæй, фæлæ фæстаг азты ацы хæрзиуæгон хъуыддаг сæхимæ айстой Хуссар Ирыстоны Уæрæсейы Федералон Æдасдзинады службæйы Арæнгæрон управлени. Æмæ нæ горæты пионерты парчы организаци æрцæуы быдырон къæбиц нæ уæлахизхæссæг ветеранты номыл.
Быдырон къæбицы архайджытæ куыд банысан кодтой, уымæ гæсгæ салдаты хæлц цæттæ цæуы зæрдæйæ æмæ уымæ гæсгæ вæййы хæрзад.
Быдырон къæбицы алкæмæндæр фадат уыд, цæмæй ацаходыдтаиккой бы-дырон хæлц æмæ цайæ. Ветерантимæ иумæ дзы ацаходыдтой бæстæйы къухдариуæгады минæвæрттæ дæр Президент Бибылты Анатолийы сæргълæудæй, Хуссар Ирыстоны Уæрæсейы Фе-дерацийы минæвар Марат Кулахметов æмæ æндæртæ.
Къæбулты Марина
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.