Нырыккон æхсæнадæн гъæдджын æмæ рæстæгыл информаци исын у иууыл сæйрагдæр æргъадтæй сæ иу. Уый парахаткæнынад у информацион фæрæзты сæйраг хæс. Информацион фæрæзты ‘хсæн иууыл рагондæр у мыхуырон фæрæз.

Банысан кæнын хъæуы уый, æмæ æхсæнадон царды газеттæ æмæ журналты бынат æгæрон у. Алыгъуызон журналтæ, газеттæ, зонадон æмæ аивадон литературæ дæр сты алы фадгуыты æнтыстытæ хъахъхъæныны æмæ фæлтæрæй-фæлтæрмæ дæттыны сæйраг фæрæз.

Алы кары адæмæн дæр журналтæ æмæ газеттæ сты зонындзинæдты ратæдзæн, æххуыс сын сты цард базонын æмæ йын саргъ кæнынæн æмæ бирæ æндæр хъуыддæгтæн. Адæймаджы социалон æмæ хæрзæгъдауон идеалтæ аразынæн дæр уæлдай стыр ахъаз кæнынц мыхуыры фæрæзтæ.

Афтæ йæ зæгъæм – ныртæккæ мыхуыры фæрæзтæн конкуренци аразынц телеуынынад æмæ интернет-тыгъдад, фæлæ уæддæр информацийы сæйраг ратæдзæн у æмæ баззайдзысты мыхуыры фæрæзтæ, уыдон ныртæккæ сты информацийы актуалон ратæдзæнтæ.

Хуссар Ирыстоны Дзыллон информацийы фæрæзты кусджыты боны цытæн, мыхуыры фæрæзты нысаниуæг, архайд æмæ бынаты тыххæй нын радзырдтой бæрæгбонгæнджытæ.

 

Танделаты Виленæ:

– Ныртæккæйы дуджы интернет æмæ уый тыгъдады алыгъуызон информацихæссæг сайттæ цасдæрбæрцæй баивтой мыхуыры фæрæзты куыст æмæ архайд. Фæлæ уæддæр мыхуыры фæрæзтæн уыдзæн сæхи хъæздыг æмæ егъау нысаниуæг цыфæнды æхсæнадон цардарæзтады дæр.

Мыхуыры фæрæзты нысаниуæг стыр у, историйы уæззау цалх тулы, æмæ йæ алы цауæвдисæг дæр сты уыдон. Периодикон мыхуыры фæрæзтæ рæстæггай ивылынц архивтæм æмæ бахъуаджы рæстæджы къух аразынц  бæрæг рæстæджы цаутæ сахуыр кæнынæн.

Ивгъуыд аз Ирыстоны геноцидыл 100 азы сæххæсты цытæн мыхуыры фæрæзты руаджы уæрæх фадæттæ уыд архивты 1920 азы ирон адæмы ныхмæ геноцидыл дзурæг цаутæ ноджы лæмбынæгдæр сахуыр кæнынæн.

Фæлæ бæрæгбоны нæ дзырды сæр, фылдæр нæ уарзон иунæг ирон æвзагыл мыхуырæй чи цæуы, ууыл у. Рæстæгæй-рæстæгмæ нæ интеллигенцийы бирæ минæвæрттæ нæ бахæлæг кæнынц сæ уæздан æмæ хъарм ныхæстæ нæ уарзон газеты номыл. Ацы газет арвы рухс цæмæй фена, ууыл æрвылбон чи фыдæбон кæны, уыцы зиууæттæй бирæтæ рæнхъон кусæгæй сæйраг редактормæ алы рæстæджыты сæ хъазуатон куысты тыххæй хорзæхджын цæуынц паддзахадон хорзæхтæй. Уый æмрæнхъ, ацы газеты фæллойгæнгæйæ, систы Хуссар Ирыстоны сгуыхт журналисттæ æмæ сæрбæрзондæй хæссынц уыцы ном.

Нæ хъæздыг газеты историйыл бирæ дзурæн ис, уымæн æмæ дæргъвæтин азты, кæм – уæззау, кæм – раст фæндæгтыл рацыд. Мах, газеты кусджытæ, æгæрон бузныг æмæ райгонд стæм, газеты радон номыр арвы рухс куы фены, уæд æй дарддæр посты руаджы газеткæсджытæм чи хæццæ кæны, газетуæйгæнæн киоскты йæ чи парахат кæны, æппæт уыдонæй. Бирæ куыст æмæ хъарутæ хардз цæуы газет рафыссыныл дæр. Уыцы хъуыддаджы стыр хайбавæрд ис æрмæст йæ кусджытæн нæ, фæлæ агентад «Союзпечать», горæт æмæ районты посты хайадтæн. Уымæ гæсгæ мах алкæмæй дæр райгонд стæм æмæ сын æгæрон бузныджы ныхæстæ зæгъæм ноджыдæр.

Дриаты Лейлæ:

– Хуссар Ирыстоны æнтыстджынæй кусынц дзыллон информацийы фæрæзты æппæт хуызтæ дæр. Нæ журналисттæ иу æмæ дыууæ хатты нæ равдыстой сæ хъайтардзинад ныры зын рæстæджы. 2020 азы дуне ног коронавирусон инфекцийы пандемийы азары куы бахауд, уæд нæ журналистты раз æвæрд æрцыд сæрмагонд нысан – цауты æппæтвæрсыг æмæ объективонæй равдисын.

Йæ равзæрдæй фæстæмæ «Хурзæрин» уæлæнгай цæстæнгасæй никуы каст йæ адæмы хъысмæтмæ, у хицауад æмæ æхсæнадбæттæг цæг. Газет архайы рæстæгимæ æмдзу кæныныл. Æнцонæмбарæн æвзагæй æвдисы царды ивындзинæдтæ æмæ ногдзинæдтæ. Газеты кусджытæ архайынц, цæмæй æрмæджытæ адæмы зæрдæты гуырын кæной ныфс Ирыстоны дарддæры рæзтæн. Мæ уарзон «Хурзæрин»-æн мæ зæрдæ зæгъы бæркад æмæ сфæлдыстадон æнтыстытæ йæ дарддæры куыст æмæ архайды.

Уæдæ массон информацийы фæрæзтæ ныррыккон æхсæнады стыр бынат ахсынц, сæ архайд, се ‘ндæвдад æмæ сæ нысаниуæг уæрæх у. Уыдон баст сты политикон институттимæ æмæ сты социалон организацийы ахсджиаг механизм. Се ‘ндæвдады фæстиуæгæн суанг советон рæстæджытæй ныффидар цыппæрæм хицауиуæгады статус.

Арфæты аккаг сты ацы ирд æмæ рæсугъд бæрæгбон æрмæст «Хурзæрин»-ы дæргъвæтин рæстæджы чи фыдæбон кодта, йæ уд нывондæн чи æрхаста, ацы газетыл фæллойгæнгæйæ, æвадат уавæрты газет рухс феныныл чи фыдæбон кодта, æмæ ныр, сабыр æмæ хæдбар республикæ уæвгæйæ, чи фыдæбон кæны ирон дзырд, ирон æвзаг бахъахъхъæныныл, æппæт уыцы кусджытæ нæ, фæлæ ма семæ рæстæгимæ чи æмдзу кæнынц, уыцы информацион фæрæзты æппæт коллективтæ дæр. Уымæ гæсгæ сын нæ зæрдæ зæгъы нæ чысыл Ирыстоны хæрзæбонæн бирæ æнтыстджын æрмæджытыл кусын, сфæлдыстадон æнтыстытæ сæ ахсджиаг æмæ фæрнджын куысты.

КЪÆБУЛТЫ Маринæ

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.