Нæ дуджы зонадон-техникон прогрессы æнтыстытæ, нырыккон технологитæ биноныг кæнын, зæгъæн ис, бындуронæй фæивтой адæймаджы цард. Цæвиттон æнæ интернет ахъуыды кæнæн дæр нæй адæймагæн йæ æппæтварсон рæзтыл, йæ æрвылбонон архайдыл.
Афтæ у не ’мбæлццон чи ссис æмæ æдзух нæ дзыппы кæй дарæм, уыцы мобилон телефон дæр. Уый махæн æрмæст бастдзинады фæрæз нæу, фæлæ ма нын стыр ахъаз у алыгъуызон информаци æмæ зонындзинæдтæ райсынæн.
Мобилон телефон, бæгуыдæр, стыр æххуыс у адæймагæн йе `рвылбонон царды. Ныртæккæ стæм адæймаг разындзæн, ахæм телефонæй чи нæ пайда кæны. Æгæрыстæмæй бирæтæ дарынц дыгай, æртыгай телефонтæ дæр. Фæлæ телефонæн дæр æппæт йæ хорздзинæдтимæ ис, адæймагæн зиан чи хæссы, ахæм миниуджытæ.
Хуссар Ирыстоны фæлхасадон хъусдарды комитеты сæрдар Коцты Маринæ нын куыд радзырдта, афтæмæй мах хъуамæ зонæм, телефоны аппарат тыхджын электромагнитон тымыгътæ æрвитæг кæй у æмæ адæймагыл тынг кæй æндавы. Алы злекторомагнитон тыгъдады дæр ис дыууæ хайы: термикон æмæ æнæтермикон (информацион) эффект.
Термикон эффект хицæн кæны уымæй æмæ бæрзонд электромагнитон тымыгътæ адæймаджы организмыл куы бандавынц, уæд хицæн органтæн схизы сæ тæвд. Уы-мæн æвдисæн, телефоны бирæ куы фæдзурæм, уæд бафиппайæм, хъус куыд стæвд вæййы. Уæдæ, микроуылæнон пецы диапазоны электромагнитон тымыгъты æндæвдад æппæрццагæй зыны адæймаджы алы буары хайыл дæр, сæ функцитæ сын халы. Фыццаджыдæр уал микроуылæнтæ æвзæрырдæм æндавынц бирæ дон цы æрдон хæйтты ис, уыдоныл — сæрымагъзыл æмæ æндæртыл. Зæгъæм, цæсты дзæнхъаты урсæгтæ куы стæвд вæййынц, уæд бацахсынц æмæ уый аххосæй ныттар вæййынц. Афтæмæй сыл фæлм сбады æмæ цæст фæнизджын вæййы. Уыцы низ хуыйны катарактæ. Иртасджытæ куыд сбæлвырд кодтой, афтæмæй микроуылæнджын ифтонггæрзтимæ кусджытæм катарактæ арæхдæр фæзыны.
Æнæтермикон эффект та у — ныллæг спектры ахæм архайд, кæцыйæн йæ бон у сæры магъзæн йæхи биоэлектрон куыстимæ æмархайд кæнын (резонансы хуызы), æмæ йын афтæмæй æндавы йæ функцитыл.
Электромагнитон тымыгътæ уæлдай тæссагдæр сты æнхъæлцау сылгоймæгтæн. Бæлвырд куыд у, уымæ гæсгæ, электромагнитон тымыгътæ, ахæм сылгоймæгтыл, алы æмгъуыдты æндавгæйæ, гæнæн ис æмæ бандавой гуырцы рæзтыл тæссаг у æмгъуыдæй раздæр райгуырынæй.
Электромагнитон тымыгътæм ма ис иу ахæм æппæрццаг миниуæг — адæймаджы буары куы сбирæ вæййынц, уæд цадæггай халын райдайынц адæймаджы нуæртты, иммунон, эндокринон, репродуктивон системæтæ. Адæймаг электромагнитон тымыгъты æндæвдады бын æдзух куы уа, уæд гæнæн ис æмæ уый расайа, фæстагмæ чи рабæрæг вæййынц, ахæм низтæ. Зæгъæм: нейросистемæйы негативон процесстæ, туджы æвзæр низ (лейкоз), сæрымагъзы æвзæр низтæ, гормоналон низтæ æмæ æндæртæ.
Сабитæ æмæ рæзгæ фæсивæд хауынц, электромагнитон уылæнты æндæвдад уæлдай тæссагдæр кæмæн у, уыцы къордмæ.
Сывæллоны сæрымагъз электромагнитон энерги йæхимæ исы уæлдай тынгдæр, уымæн æмæ йæ сæры тымбылæг у къаддæр, йæ сæры стджытæ та — тæнæгдæр. Уымæй уæлдай ма сывæллæттæ хæрзкъаннæгæй фæстæмæ райдайынц пайда кæнын телефонæй. Пайда дзы кæндзысты дарддæр дæр æмæ ас адæмæй уыдон фылдæр рæстæг æмбаст уыдзысты электромагнитон тымыгътимæ. Куыд рабæрæг, афтæмæй сывæллон бирæ рæстæджы дæргъы куы архайа телефонæй, уæд уый æвзæрырдæм фæзыны сæ хъуыдыкæнынадыл, сæ хъусдардыл æмæ зондахастыл. Сдзырд сæм нал вæййы, хуыссæг сæ нал фæахсы. Фæстагмæ сын гæнæн ис æмæ расайа нуæртты низмæ, депрессимæ.
Педиатртæ куыд бафиппайдтой, афтæмæй сæм скъолайы агъоммæ æмæ скъолайы кары сывæллæттæй чи æрбацæуынц, уыдон фæтыхсынц цæстцухæй, свæййынц рохгæнаг, рæстмæ нæ фæфынæй кæнынц, хуыссæг сæ нал фæахсы. Æппæт уыдæттæ баст сты мобилон телефонæй арæх кæй пайда кæнынц уыимæ. Уымæй дарддæр ма алыгъуызон компьютерон техникæ дæр æвзæрырдæм æндавынц рæзгæ буары скондыл. Бирæ бæстæты стыр хъусдард аздæхтой ацы фарстмæ. Зæгъæм, Английы сывæллæттæн телефонтæ дарыны бар нал ис, уыдоны `хсæн сæрымагъзы æвзæрнизæй рынчынты нымæц куы фæфылдæр сты, уæдæй фæстæмæ. Швейцарийы скъолаты нæй телефонтæ дарыны бар. Бирæ бæстæты телефоны дзурыны бар нæй, 21 азæй къаддæр кæуыл цæуы, уыдонæн. Ацы фарст кæй зæгъын æй хъæуы, актуалон у нæ республикæйы дæр. Ахуырдзаутæ се `ппæт дæр пайда кæнынц телефонæй канд бастдзинады тыххæй нæ, фæлæ ма сæхи ирхæфсынæн дæр.
Ахуыргæндтæ куыд сбæлвырд кодтой, афтæмæй адæймагмæ электромагнитон тымыгъты гуырæн цас æввахсдæр у, уый-бæрц тынгдæр æндавы организмыл, телефон кусгæ куынæ кæна, уæддæр.
— Куыд бахъахъхъæнæм нæхи æмæ нæ сывæллæтты æнæниздзинад дæр?
— Сабиты цас гæнæн ис, уымæй мобилон бастдзинадæй хъæуы бахизын, телефоны дзурæг адæймагмæ 1 метрæй æввахсдæр ма лæууын, боны дæргъы 15 минутæй фылдæр ма дзурын, телефон дзыппы дарын нæ хъæуы, фæлæ хызыны, æхсæвыгон телефон хъæуы рахицæн кæнын, кæнæ та йæ дæхицæй иу метры дæрддзæгмæ æрывæрын, 16-æй кæстæр чи у, æнхъæлцау сылгоймæгтæ, неврологион низтæ æмæ æгъуыссæгæй чи тыхсы, эпилепсийæ тас кæмæн у, ахæм адæймæгтæ ма хъуамæ пайда кæной мобилон телефонæй.
Хорз уаид, ныййарджытæ ацы хъуыдагмæ сæ хъус куы æрдариккой, цæмæй мобилон телефонты æндæвдады аххосæй цы зианхæссæг фæстиуджытæ фæзынынц, уыдонæй сæ кæстæртæ хызт уой.
Хуссар Ирыстоны Фæлхасадон комитеты сæрдар Коцты Маринæимæ
ныхас кодта Бестауты Валя
