Медицинæ ахсджиаг къабаз у нæ царды. Ныртæккæ Хуссар Ирыстоны медицинон лæггæдты æмвæзад фæбæрзонддæр кæныны тыххæй арæзт цæуы Инвестицион программæйы фæлгæтты бирæ ахсджиаг объекттæ. Республикæйы къухдариуæгад егъау хъусдард аздæхта социалон æгъдауæй цæрджыты æнæниздзинад бахъахъхъæныны хъуыддагмæ. Уымæн æвдисæн сты республикæмæ Уæрæсейæ æрхонгæ кадртæ, кæцытæ бынæттон специалисттимæ архайынц цæрджыты æнæниздзинад æмбæлон уагмæ æркæныныл.

Ивгъуыд къуыри «Спутник-Хуссар Ирыстон»-ы     пресс-центры бакæнгæ куыст, æнтыстытæ æмæ проблемæты фæдыл дзырдтой Хуссар Ирыстоны æнæниздзинад хъахъхъæныны фарстаты фæдыл Уæрæсейы Федерацийы уынаффæгæнæг Игорь Галь, реабилитацийы фæдыл специалист Светлана Старцева, сывæллæтты реаниматолог æмæ неонатологийы специалист Артем Осипов. 

Ахсджиаг у фыццаградон медицинон æххуыс

Игорь Галь йæ раныхасы хъусдард аздæхта нæ республикæйы фыццаградон медико-санитарон æххуысмæ, кæцы, йæ ныхæстæм гæсгæ, нымад цæуы иууыл æнтыстджындæрыл æнæниздзинад хъахъхъæныны къабаз. Уый куыд загъта, афтæмæй дарддæр дæр кусдзысты, цæмæй медицинæйы ацы æххуыс рæза. Куыд банысан кодта, уымæ гæсгæ нæ республикæйы территорийыл кусы 49 ФАП -ы, 11 амбулаторийы, районты централон рынчындæтты поликлиникæйы хайадтæ, амбулаторон-поликлиникон центр, республикæйы бирæпрофилон медицинон центр.

«Азы фыццаг æмбисы уагъд æрцыдис серьезон ивындзинæдтæ, æртæ азы æмгъуыдмæ нæ разы цы хæстæ æвæрд ис, уыдон цæмæй цадæггай бæстон æрцæуой, уый тыххæй. 2016-18 азты æнæниздзинады программæ, зæгъæн ис, æххæст æрцыд. Нæ разы ис ахæм фарстатæ, кæцыты дарддæр хъæуы скъуыддзаг кæнын. Цы фыццаградон медицинон-санитарон æххуысы кой ракодтон, уый у сæйраг, кæцы хъæуы функционалон æгъдауæй баиу кæнын, кæцыйы руаджы рынчын æнæкъуылымпыйæ райсдзæн медицинон æххуыс бæрзонд æвæзадыл, кæм цæры, уымæ нæ кæсгæйæ. Ацы уагдæтты хорз куыст æнæмæнг хъуыддаг у»,- банысан кодта Галь.

ФАП-тæ æмæ амбулаториты куысты ахсджиаг фарстыл ма уый банымадта æнæмæнгхъæуæг ифтонгад. Егъау куыст бакæнын хъæуы тагъд æххуысы уагдæтты. Уæлдай хъусдард аздæхта Дзауы районы Синагуры хъæу æмæ Ленингоры районы та -Цъинагары хъæутæм.

«Уыцы бынæтты цы амбулаторитæ ис, уыдон хъуа-мæ кæной æнæаргъæвгæ æххуыс бæрзонд æм-вæзадыл, уымæн æмæ уыдон сты районæй дæрддзæф æмæ арæнтæм æввахс хъæутæ. 

Арæзт æрцыдис программæ, кæцыйы руаджы иф-тонг цæудзысты ФАП -тæ, амбулаторитæ, районты рынчындæтты хайадтæ, афтæ ма тагъд æххуысы хайадтæ сæрмагонд машинæтæй, кæцыты руаджы рынчынтæ ласт цæудзысты республикон рынчындонмæ, науæд та – дарддæр. Тагъд æххуысы станц домы серьезон куыст, куыд ифтонгадæй, афтæ медицинон персоналы квалификаци фæбæрзонддæр кæныны хъуыддаджы. Æппæт ацы проблемæтæ æрбæстон кæныныл цæуы куыст», – банысан кодта уынаффæгæнæг.

Республикæйы æнæниздзинад хъахъхъæныны рæзт

Афæдзы размæ нæ республикæйы байгом хирургион корпус, уый Игорь Галь банымадта егъау æнтыстыл. Йæ ныхæстæм гæсгæ, уыцы хирургион блокы ис, нырыккон домæнтæн дзуапп чи дæтты, ахæм химæисæн хайад, кæцы уæззау рынчынæн бакæндзæн егъау æххуыс. Уым ис компьютерон томограф, кæцы кусы иттæг хорз. Афтæ ма стыр æнтыстыл уый банымадта, гемодеализон хайад кæй скуыста, уый дæр. Уый у Хуссар Ирыстоны медицинæйы фадыджы стыр размæцыд. Операцион блокты фæдыл та уый банысан кодта, ифтонг кæй сты техникон æгъдауæй нырыккон домæнтæм гæсгæ.

Дзырд цыд кадрон фарстыты фæдыл дæр

2020-24 азты Хуссар Ирыстоны медицинæйы райрæзты программæйы стратегимæ хаст æрцыд кадрон проблемæйы фарстатæ æрбæстон кæнын дæр. Уый фæдыл Игорь Галь радзырдта, ныртæккæ ацы фарсты фæдыл цы куыст цæуы, уый тыххæй. Йæ ныхæстæм гæсгæ, Æнæниздзинад хъахъхъæныны министрадимæ иумæ куыст цæуы конкретон планыл  – дохтырты квалификаци фæбæрзонддæр кæныны графикыл.

«Мах канд дохтырты æмæ медицинон хоты квалификаци фæбæрзонддæр кæныны хъуыддагыл нæ кусæм, фæлæ ма дипломтæ райсыны фæстæ æрвитæм практикæ рацæуынмæ. 2017 азы кæрон нæ республикæйы дыууæ дохтыры фæбæрзонддæр кодтой сæ зонындзинæдтæ трансфузиологийы хайады. Егъау куыст цæуы, цæмæй æнгæс хайад Хуссар Ирыстоны дæр конд æрцæуа. Уыцы хъуыддагмæ мах цыдыстæм тынг рагæй, ныртæккæ нын ис кадртæ, цæттæ сты документтæ, ифтонггæрзтæ, æрмæст ма нæ хъæуы раздæры рынчындоны химæисæн хайад сцалцæг кæнын æмæ саразын, нормæтæн дзуапп чи дæтта, ахæм донорон службæ. Ацы службæ байгом кæныны фæдыл закъон ист æрцыд Парламенты», – дзырдта Галь.

Рынчынты фылдæр хай…

2012 азæй фæстæмæ нæ республикæйы уагъд цæуы низтæ рабæрæг кæныны фæдыл аналитикон куыст. Галь куыд радзырдта, афтæмæй фыццаг бынаты сты зæрдæдадзинты низтæ, дыккаг бынаты – онкологон æмæ æртыккаг бынаты та – æндæр аххосæгтæм гæсгæ рынчынтæ.

«2018 азы куыстæн анализ аразгæйæ, мæнмæ сæв-зæрд æвзæр æнкъарынад-онкологийæ амæлыны цау-тæй бæрзонддæр кæй у æндæр аххосæгтæй, амæлыны цаутæ, зæгъæм, автоавариты кæнæ æндæр уæззау уа-вæрты рæстæджы мæлыны цаутæ. Фæстаг рæстæджы бæрæг фæфылдæр сты рæуджыты низæй мæлыны цаутæ. Уый фæдыл нæ республикæйы цæттæ цæуы программæ инфекцион службæйы райрæзты фæдыл. Куыст ма цæуы гриппы ныхмæ вакцинæ балхæныны хъуыддагыл, инфекцион хайады корпус æмбæлон уагмæ æркæнын, Уæрæсемæ квалификаци фæбæрзонддæр кæныны фæдыл дыууæ дохтыр-инфекционисты арвитын æмæ поликлиникæйы инфекцион низты фæдыл кабинет бакæ-нын. Уыцы здæхтмæ хауы микробиологон лаборатори бакæныны фарст дæр.

Медицинæйы ног хуызы æххуыс

Ацы аз нæ республикæйы конд æрцыд паллиативон медицинон æххуыс. Игорь Галы ныхæстæм гæсгæ, ацы медицинон хуызы æххуыс баст у этикæ æмæ гуманон ахастимæ, ахæм рынчынтæм, кæцытæн, хъыгагæн, схосгæнæн нал ис.

«Арæзт æрцыдис медико-социалон корпус, кæцы ныридæгæн архайы. Ис дзы æхсæз бынаты рынчынтæн, кæцытæн хъæуы паллиативон медицинон æххуыс бакæнын. Ацы фарсты фæдыл мæ банысан кæнын фæнды уый, æмæ дохтырты хъæуы бацæттæ кæнын ахæм рынчынтимæ кусынæн», – дзырдта ныхасгæнæг.

Реабилитацийы фарстытæ

Реабилитацийы фæдыл уæрæсейаг специалист Светлана Старцева фембæлды рæстæджы радзырдта ацы фадыджы ногдзинæдты æмæ куысты фæстиуджыты фæдыл. Йæ ныхæстæм гæсгæ, цæттæ у куысты фæтк -медицинон реабилитацийы филиалы куысты фæдыл.

«Фæнды мæ æппæт ногдзинæдтæ среализаци кæнын Хуссар Ирыстоны. Ныртæккæ нын ис  æрмæстдæр хосгæнæн физкуль-турæйы зал. Районтыл дзырд куы цæуа, уæд æппæтдæр хъуыдыгонд у – куыд хуыздæр арæзт æмæ ифтонг хъуамæ æрцæуой физкультурæйы кабинеттæ, цæмæй районты цæрджытæ æххуысмæ ма цæуой горæтмæ. Республикон бирæпрофилон медицинон центры сырæзты фæстиуæгæн ма сырæзт медицинон реабилитацийы филиал дæр, «спортивон медицинæ», зæгъгæ, ома, баиу сты дихгонд физиотерапион кабинеттæ», – банысан кодта Светлана Старцева.

Специалистты ныхæстæм гæсгæ, ныртæккæ æнæмæнг у практикæйы йæ ныббиноныг кæнын. Уый куыд загъта, афтæмæй нæ республикæйы нæй медицинон реабилитацимæ системон ахаст. Рынчынимæ хъуамæ куса мультидисциплинарон бригадæ, кæцы хъуа-мæ хъуыды кæна, рынчыны фыццаг рады цы хъæуы, ууыл. Хъыгагæн, сывæллæттæм абаргæйæ, хисдæр кары адæм кæронмæ реабилитацийы курс нæ рацæуынц.

Старцевайы ныхæстæм гæсгæ, Хуссар Ирыстоны сывæллæтты 90 проценты тыхсынц тъæпæнвад (плоскостопие) æмæ хæлд гуырысконды (нарушение осанки) низтæй. Уыцы сывæллæттæ хаст æрцæуынц реестрмæ, кæцытæ уый фæстæ хуынд æрцæуынц æмæ семæ кусынц специалисттæ. Уыцы куыстæн ис хорз фæстиуджытæ. Специалист ма æрдзырдта медицинон реабилитацийы этаптыл –   реанимаци, стационарон æмæ амбулаторон. Уырдæм ма хаст æрцыд санитарон-курортон æххуыс. Йæ ныхæстæм гæсгæ, инсульт æмæ инфарктæй рынчынтæ Уæрæсейы æрвыст цæуынц санаторитæ æмæ курортон уагдæттæм. Уымæ гæсгæ ацы хъуыддаг Хуссар Ирыстоны дæр биноныг хъуамæ æрцæуа.

Сывæллæтты реаниматологи æмæ неонотологийы специалист Артем Осипов дæр радзырдта йæ фадыджы æнæмæнгхъæуæг куысты фæдыл.

Уавæрæй пайдагæнгæйæ, журналисттæ цымыдис кодтой, æрæджы фыдгæнджытæ æрцахсыны операцийы рæстæджы цы дыууæ барадхъахъхъæнæг органты кусджытæ фæцæф сты, уыдон уавæрмæ. Куыд радзырдтой, уымæ гæсгæ нырма сты уæззау, хуынд сæм æрцыдысты специалисттæ куыд Уæрæсейæ, афтæ Цæгат Ирыстонæй дæр.

КЪÆБУЛТЫ Маринæ,

ТАНДЕЛАТЫ Виленæ

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.