Аларды. Мæйы фыццаг къуырийы фыццаг бон ирæттæ нысан кодтой Алардыйы бон. Ӕвæццæгæн, бирæтæ уыдысты æвдисæн, уыцы æргом дзуар-иу сæ рынæй куыд бахызта. Тæссаг хæцгæ низтæ-иу рынау куы сыстадысты, уæд-иу адæмыл уынгæджы бон скодта. 

Алардымæ кувыны тыххæй Ирыстоны цал æмæ цал кувæндоны сарæзтой йæ номыл. Куывдтæ йын кодтой, кæмæн куыд æххуыс кодта, уымæ гæсгæ. Цас рæстæг ын табу кодтой, уый дæр уыцы уавæримæ баст уыди. Табу йын кодтой бон, æртæ боны, къуыри, кæм та мæй. Кувæндоны цур-иу æрæвæрдтой цатыртæ æмæ æнæхъæн мæйы дæргъы æхсæвæй-бонæй табу кодтой Алардыйæн, иу цатырæй иннæмæ цæугæйæ.

Сыгъдæг Аларды нымад у сабиты æмæ сылгоймæгты дзуарыл. Уымæ гæсгæ куринаг чызджытæ дæр фæцæуынц Алардыйы кувæндонмæ, батабу йæм кæнынц, цæмæй сæ арфæйаг фæкæна, рынæй бахиза ныры æмæ фидæны сабиты дæр.

Фæлвæра. Дыццæджы нысан кæнынц Фæлвæрайы æхсæвы бæрæгбон, лыстæг фосы бардуагы номыл. Ирон къæлиндары ис  уый номимæ баст дыууæ бæрæгбоны. Иу дзы фæкæнынц Куадзæны къуырийы фæстæ дыццæджы, дыккаг – сæрды кæрон, фос-æлвынæнты размæ.

Бæрæгбоны размæ-иу æхсыр, цыхт æмæ хуырхартмæ æмгæрон нæ уагътой.  Изæрæй кусарт акæныны фæстæ-иу (аргæвстой-иу дзуджы фыццаг уæрыччы) скодтой дзыкка. Уæдмæ æвæрд уыдысты сæ нозтытæ дæр. Куывтой-иу Фæлвæрамæ, цæмæй сын радта бирæ хæрзмыггаг фос. Бæрæгбоны рæстæджы-иу цы  ‘хсыр æрдыгътой уымæй ахстой цыхт æмæ йыл кодтой гакк – хъул-иу дзы нытъыстой. Уыцы цыхт нывонд кодтой рухс Алардыйæн. Бафиппайын хъæуы уый дæр, кусарт-иу фосдарæн кæрты кæй акодтой. Уыцы бонты алы хæдзар дæр фый-йæуттæн хаста хуын. Фынг арæзтой цы хуын-тæ сæм фæцыди, уыдонæй. Кадджындæр хæринагыл нымад уыди дзыкка. Фыййæутты фынгмæ æцæгæлон адæймагæн цæуын не  ́мбæлди.

 Касутæ. Уыцы къуыри, сабатбоны Куадзæнæй дыууæ къуырийы фæстæдæр арæзтой Касутæ. Уый уыди зæрдæрухсхæссæг уалдзыгон бæрæнбон, æмæ йæ бастой хорæрзадимæ. Уæдмæ-иу цæттæ кодтой хъæугуывд. Къусбарæй æмбырд кодтой зад бæрæгбоны бæгæныйæн. Алы хæдзар дæр хаста æртæ чъирийы, кусæрттаг та-иу фысым йæ кæртæй ракодта. Куывды рæстæджы фидæн азæн æвзæрстой ног фысым. Фынджы номæй йын лæвæрдтой нуазæн, чъири æмæ сгуы. Уыцы иурæстæджы алы хæдзары дæр фыхтой алыгъуызон кастæ  æмæ сæ кувинаг чъиритимæ хастой хоры хуымтæм æмæ донисæнтæм. Чызджытæ æмæ-иу ног чындзытæ доны был æрæмбырд сты æмæ-иу сæхицæн фынг æрцарæзфтой, фæхъазыдысты-иу.  Алы чындз дæр-иу къусы дзаг дон бахаста йе ‘фсинæн. Уый фæстæ æвæрдтой хицæн фынгтæ хистæр æмæ кæстæр сылгоймæгтæн. Куывд-иу ахаста суанг изæрмæ.

Таранджелоз. Касутæй къуыри фæстæдæр  Ирыстоны бирæ хъæуты нысан кæнынц Таранджелозы бæрæгбон. Комкоммæ тæлмацæй Таранджелоз нысан кæны “Зæдты æлдар”. Цымыдисаг у ацы номимæ баст таурæгъ – Хуыцау,  Батрадзы марды хабар фехъусгæйæ, æрæппæрста æртæ цæссыджы. Сæ иу фестади Таранджелозы кувæндон, дыккаг – Мыкалгабыр, æртыккаг – Реком.

Таранджелоз у хорарæх æмæ хосарæхы бардуаг. Хъæубæстæ сæ бæрæгбон арæзтой иумæ, бирæ бинонтæ та – хицæнæй. Таранджелозæн нывонд кодтой фыс кæнæ уæрыкк. Кувæндонмæ-иу æй скодтой æмæ-иу æй уым аргæвстой. Бæрæгбон-иу ахаста цалдæр боны. Арахъхъ æмæ-иу бæгæны рагацау сарæзтой. Ӕрыгон фæсивæд-иу бæхтыл хъазыдысты, æвдыстой сæ арæхстдзинад, уагътой бæхты дугътæ. Хистæртæ цин кодтой сæ кæстæрты арæхстдзинадыл. Куывтой Таранджелозмæ, цæмæй сæ йæ хорзæх уа, уæд хор æмæ хосхъуаг никуы уыдзысты.

Никкола. Ирон адæмы рагондæр бæрæгбонтæй иу у Никкола. Афтæ рагон у æмæ махмæ æрбацыд алантæй. Уый у, зæххыл адæмы хорздзинадæн цы зайы, уыдоныл аудæг бардуаг. Зæххон адæммæ у тынг хæстæг. Кæд зæдтимæ цæры, уæддæр, уырнынадмæ гæсгæ, зæхмæ æрцæуы æмæ хуымгæнджытимæ хуым фæкæны, хосгæрдджытимæ – хос фæкæрды.

Алы уалдзæг дæр хуымгæнæнты размæ  алы хъæу дæр Никколайы бæрæгбон æргæвстой æхсæны мысайнæгтæй æлхæд нæл фыс æмæ дзуармæ куывтой, цæмæй хорз рæстæг скæна. Цæмæй сæ уыгæрдæнты, сæ сæрвæтты хорз  кæрдæг æрзайа, сæ хуымтæй фæззæг хъæздыг тыллæг сисой, сæ фос æнæфыдбылыз уой, адæм æнæниз æмæ амондджын уой.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.