КЪУЫДАРГОМЫ ХАБÆРТТÆ

Уагъд æрцыдысты развæлгъау æвзæрстытæ

Горæт Къуайсайы уагъд æрцыдысты мэры развæлгъау æвзæрстытæ. Журналисттæн пресс-туры рæстæджы горæты цæрджытæ радзырдтой развæлгъау æв-зæрстытæ куыд цыдысты æмæ дзы цы цухдзинæдтæ уагъд æрцыд, уыдоны тыххæй. Бæззаты Геннади æвзæрстыты райста иууыл фылдæр хъæлæстæ, ома 38 проценты. Кандидаттæ æдæппæтæй уыдысты цыппар – Хуыгаты Алан, Хуыгаты Сæрмæт, Зассеты Владимир æмæ Бæззаты Геннади. Æвзарæн къамисы нымадмæ гæсгæ æвзæрстыты хайад райстой цæрджыты 64 проценты. Æвзæрстытæ ауадзынæн гом æрцыд æрмæстæр иу æвзарæн фадыг, кæцы уыд бынæттон скъолайы бæстыхайы. Æвзарæн фадыджы цæстдарæг Хуыгаты Зоя нын куыд радзырдта, уымæ гæсгæ ницы фæткхалæн цаутæ æрцыд.

Фæткхалæн цаутæ кæй нæ уыд, уый тыххæй дзырдтой æндæр цæстдарджытæ дæр. «Къамисы уæнгты æрдыгæй ницы фæткхалæн цаутæ æрцыд. Уый фæдыл нæм иунæг куырдиат дæр не ‘рбацыд. Иумиагæй сисгæйæ, бынæттон цæрджытæ æвзæрстытæй баззадысты тынг райгондæй. Уый уыд нæ адæ-мы æвзæрст, дарддæр алцыдæр аразгæ у нæ паддзахады сæргълæууæгæй. Суагъæтæ нын иуылдæр сты цæттæ, æрмæст ма æнхъæлмæ кæсæм Президенты Барамындмæ.  Мæ хъуыдымæ гæсгæ, горæты мэр чифæнды ма уа, хъуамæ архайа йæ адæмы хæрзæбонæн»,- загъта æвзæрстыты территориалон æвзарæн къамисы сæрдары хæдивæг Джиоты Роберт.

 

Æвзæрстытыл разы не сты æрмæстдæр æввахс хъæуты цæрджытæ. Уымæн æмæ уыдонæн нæ радтой хъæлæс кæныны бар. Кировы хъæуы куыд радзырдтой, уымæ гæсгæ горæт Къуайсайы мэр у Дзауы районы администрацийы сæргълæууæджы хæдивæг дæр, æмæ, зæгъ, хæсджын у æмæ канд горæты проблемæтæ нæ, фæлæ скъуыддзаг кæна районы æппæт хъæуты проблемæтæ дæр.

Горæт Къуайсайы администрацийы кусджытæ дзырдтой, зæгъгæ, «нын мэр куы снысан кодтаиккой, уæд та куыдфæндыйæ дæр æнæразыйæ баззадаиккам. Чидæртæ та дзырдтаиккой, зæгъгæ, мах ницæмæй бафарстой, афтæмæй нын мэр снысан кодтой. Ныр та нын нæхицæн радтой фадат æмæ уыцы равзæрстæн та нæхæдæг уыдзыстæм дзуаппдæттæг. Ног мэр нын куы снысан кодтаиккой æмæ æнæразыйæ куы баззадаиккам, уæд та уайтагъд аххосджынты агуырдтаиккам. Мах уырны æмæ Геннади хорз кæй бакусдзæн».

Хуыгаты Зоя ма нын куыд радзырдта, афтæмæй Бæззайы фырт йæ райгуыр-дæй фæстæмæ цардис горæт Къуайсайы æмæ йын йæ проблемæтимæ дæр у хорз зонгæ. Ис æм дыууæ уæлдæр ахуырады, адæммæ дары уæздан ахаст. Иумиагæй зæгъгæйæ, Геннади у тынг позитивон адæймаг.

Къуайсайы администрацийы бæстыхайы цы адæм æрбамбырд, уыдон се ‘ппæт дæр тынг райгонд уыдысты Бæззаты Геннадийæ. Дзырдтой, зæгъгæ, дзы бирæ лæггад зонынц горæты цæрджытæй бирæтæ. «Геннади, 2008 азы хæстон цауты хæдразмæ, Цхинвалæй адæмы куы эвакуаци кодтой, уæд йæ машинæйыл Къуайсайæ Дзæуджыхъæумæ сарæзта фондз рейсæй фылдæр. Уыцы фыд фæндæгтыл йæ машинæ æмæ йæ хъарутыл æнауæрдгæйæ ласта сывæллæтты. Уыцы лæггæдтæ Геннади бакодта бынтон æнæаргъæй», – дзырдта Хуыгаты Маринæ.

Бынæттон цæрджытæ ма дзырдтой сæ проблемæтыл дæр. Уыдон æрбæстон кæнын хаудзæн Бæззайы фыртмæ. «Мæн фæнды сæйраг проблемæты тыххæй зæгъын.  Уыдонæй иу у фæндаджы проблемæ. Цхинвал-Къуайсайы фæндаджы уавæр нæм у тынг мæгуырау. О, цæуынц дзы цалцæггæнæн куыстытæ, фæлæ уыцы арæзтад дæр тынг ныддаргъ ис. Уымæй дарддæр нæм къæвда бонты крантæй фæцæуы змæст дон. Худинаг дæр у, ацы кæмтты цы сатæг суадæттæ цæуы, уыдонæй æнæхай кæй стæм. 90-æм азты зæххæнкъуысты рæстæджы Къуайсайы цæрджытæн сæ фылдæрæн сæ цæрæн хæдзæрттæ бахъыгдард сты. Ис дзы ахæм бинонтæ, æмæ сæхи тыхтæй сæ бон нæу сæ хæдзæрттæ бацалцæг кæнын, бирæтæн та бынтондæр нæй цæрæнуæтæ. Уыдонæн хъæуы баххуыс кæнын», – радзырта журналисттæн Хуыгаты Зоя.

Цæрджытæ ма тынг æнæразы уыдысты, Къуайсамæ æрбахизæны цы хъæдын хæдзæрттæ арæзт æрцыд, уыдоны тых-хæй. Зæгъгæ, сæ куы арæзтой, уæд хъуа-мæ цæрджыты бафарстаиккой сæ  бынаты тыххæй. Ныртæккæ уыцы хъæдын хæдзæртты æппындæр цæрыны уавæртæ нæй. Бирæтæ тынг тыхсынц цæрæн бынæттыл æмæ разы сты ног хæдзæрттæм балидзыныл дæр, фæлæ дзы нæй хуымæтæджы уавæртæ, нæй сæм уагъд электроны рухс, нуазыны дон æмæ канализаци.

Тедеты Маринæ цæры горæт Къуайсайы Ленины уынджы 3-æм хæдзары. Уый журналисттæм бахатыд, цæмæй ацæуой æмæ йын йæ хæдзары уавæр бынаты феной. Хæдзар у дыууæуæладзыгон æмæ 90-æм азты зæххæнкъуысты фæстæ цæрынæн нал сбæззыд. «Ацы хæдзары цæрджытæн сæрмагондæй арæзт æрцыдысты цæрæн хæдзæрттæ, фæлæ мах ныууагътой æнæ хæдзарæй. Ныр цæрын тæрсгæ-ризгæйæ»,- дзуры Маринæ. Æмæ, æцæгæйдæр, Маринæ дыккаг уæладзыджы цы хатæны цард, уымæн йæ цар æркалд, мидæмæ йæм бахизæн дæр нал ис. Уымæ гæсгæ æрцардысты фыццаг уæладзыджы. Ам цардысты днепропетровскаг бинонтæ æмæ фæстæмæ сæ райгуырæн бæстæм ацыдысты. «Ацы хатæнтæ дæр нæхи тыхтæй бацалцæг кодтам, фæлæ дзы ницы уавæртæ ис. Фæздæгдзæуæн кæй нæ кусы, уымæ гæсгæ нæ бон нæ вæййы рæстмæ хъарм пецы фарсмæ æрбадын. Канализацион æмæ нуазыны доны хахх куыддæрты бацалцæг кодтам, фæлæ зымæджы ныссæлынц æмæ уæд баззайæм æнæ дон. Ацы хæдзары фыст стæм æртæйæ, ома æз, мæ хо æмæ ме ‘фсымæр. Æз бахатыдтæн Дзауы районы администрацийы сæргълæууæг Магкоты Уырызмæгмæ. Уый мын ныфс бавæрдта, зæгъгæ, уыдис адæмы цæрæн хæ-дзæрттæй сифтонг кæныны фæдыл къамис æмæ, зæгъ, нæм ис афтид хæдзæртты номхыгъдтæ, уыдон радтам Президентмæ. Фарст скъуыддзаг куы æрцæуа, уæд, зæгъ, хæдзæрттæй ифтонг æрцæудзыстут»,- банысан кодта Тедеты Маринæ.

 

Скъолайы ис æппæт

уавæртæ дæр

Пресс-туры рæстæджы мах бабæрæг кодтам Кировы хъæуы астæуккаг скъолайы дæр.  Ацы скъола арæзт æрцыд 2009 азы Уæрæсейы Федерацийы æххуысæй æмæ у 50 сывæллонæн, фæлæ дзы ныртæккæ ахуыр кæны 12 ахуырдзауы, 10 ахуырдзауы та дзы акодтой Къуайсайы астæуккаг скъоламæ. Скъолайы директор Æлборты Зинæ нын куыд радзырдта, уымæ гæсгæ сæм цæуынц хæстæг хъæуты сывæллæттæ. «Хъæуты адæм фæлыгъдысты æндæр рæттæм, сæ царды уавæртæ къуындæг кæй сты, уымæ гæсгæ. Æмæ нæ сывæллæттæ дæр уымæн фæкъаддæр сты.  Скъолайы ахуыр кæнынæн арæзт æрцыдысты æппæт уавæртæ дæр. Арæзт дзы æрцыдысты медицинон кабинет, компьютерон кълас. Скъолайы ма ис чысыл музей дæр, æмæ дзы æвдыст сты, нæ фыдæлтæ цы кусæн æрмæджытæй пайда кодтой, уыдæттæ. Тынг хъæздыг библиотекæ нын ис, ис нæм алыгъуызон чингуытæ, аивадон литературæ. Скъоладзаутæ арæх фæархайынц алыгъуызон олимпиадæты æмæ сфæлдыстадон конкурсты, фестивалты. Зæгъæм, «Цвети моя Осетия», «Не ‘гъдау  – нӕ кад»-ы конкурсты бацахстам фыццаг бынæттӕ. Конкурс «Золотой голос Южной Осетии»-йы фыццаг бынат радтой нӕ ахуыр-          гӕнинаг Джиоты Къостайӕн», – зæгъы Зинæ.

Æлборты Оксанæ ахуыр кæны 7-æм къласы. Уый ныр иу азы бæрц ахуыр кæны иунæгæй. Оксанæйы мах баййæфтам фæллойы урокыл, уый йæ ахуыргæнæ-гимæ биссерæй арæзта «амонды бæлас». «Тынг фенкъард кæнын иунæгæй, фæлæ тынг уарзын ахуыр кæнын æмæ мæ ахуыргæнджыты дæр, уымæ гæс-гæ æнæзивæгæй фæцæуын скъоламæ»,- æфсæрмгæнгæ нын дзырдта Оксанæ. Наниты Лолитæ дæр ахуыр кæны иунæгæй, 9-æм къласы. Йе ‘мкъласонтæ ацыдысты Къуайсайы скъоламæ. На-чърепайы хъæуæй уый цæуы йе ‘фсымæримæ. Лолитæ ахуыр кæны фæндзтыл, йæ уарзондæр предмет у ирон æвзаг. «Скъола каст фæуыны фæстæ мæн фæнды мæ мадæлон æвзаджы специалист суæвын».

«Уавæрæй спайда кæнгæйæ мæ фæнды стыр бузныг зæгъын Рустам Гатауллинæн. Уый руаджы махæн абон ис ног скъола. Скъола саразынæй фæстæмæ 6 азы дæргъы махæн æрвыста хъæуæг чингуытæ æмæ канцтовартæ. Балæвар нын кодта сывæллæтты дунеон литературӕ, кæцытæй фæпайда кæнæм литературæйы уроктыл. Кировы алы бинонтæн дæр уый бирæ хæттыты æрæвыста ногазон лæвæрттæ. Сæ хъус нæм тынг дарынц нæ Ахуырады министрад дæр, алкæддæр нын æрбарвитынц ног чингуытæ. Стыр бузныг мæ фæнды зæгъын Фæсивæдон политикæ, спорт æмæ туризмы фæдыл комитеты сæргълæууæг Зассеты Сергейæн. Уый нæ арæх сифтонг кæны спортивон инвентарæй»,- радзырдта Æлборты Зинæ.

Зинæ ма куыд банысан кодта, афтæмæй сын ис транспорты æмæ доны проблемæтæ. Фæндæгтæ æвзæр уавæры кæй сты, уымæ гæсгæ сывæллæттæн æмæ ахуыргæнджытæн дæр зын кæны скъоламæ æрбацæуын. Машинæтæ цы ныййарджытæн ис, уыдон æрбакæнынц иннæ сывæллæтты дæр. Рахицæн æр-цыд сæрмагонд автобус, фæлæ ис æвзæр уавæры æмæ йыл нæ ласынц сывæллæтты.

Æппæт дæр –  сывæллæттæн

Горæт Къуайсайы скъолайы уавæртæ сты хуыздæр. Скъола эксплуатацимæ лæвæрд æрцыд ивгъуыд аз февралы мæйы. Ацы скъолайы ахуыр кæны 146 ахуыргæнинаджы, уыцы нымæцы Уæрæсейаг арæнхъахъхъæнджыты сывæллæттæ дæр. Скъолайы директор Хуыгаты Суликъо нын куыд радзырдта, уымæ гæс-гæ скъолайы кусы 1971 азæй фæстæмæ, директорæй та – 10 азы. Бæрæг куыд у, уымæ гæсгæ, раздæр сывæллæттæ ахуыр кодтой вагæтты, куыст цыдис æв-зæр уавæрты. «Абон махæн  кусынæн ис æппæт уавæртæ дæр. Ныр зымæг æрæввахс кæны æмæ нæ хъæуы нæхи бацæттæ кæнын». Сывæллæттæ æмбар-гæ æмæ аивадуарзаг кæй сты, уый бæрæг уыд скъолайы къултæ куыд аив фæлыст уыдысты, уымæй дæр.

Кокайты Заринæ