Къуайсайы æрзæткъахæн æнхъæлмæ кæсы инвестормæ

2022-æм азы 16 марты нæ республикæйы экономикон райрæзты министрад æмæ УФ-йы Сауденджызон экономикон æмгуыстады фæдыл националон комитет бафыстой æмархайды фæдыл меморандум. Документы бын сæ къухфыстытæ æрæвæрдтой Хуссар Ирыстоны Экономикон райрæзты министр Тадтаты Дзамбулат æмæ уæрæсейаг делегацийы къухдариуæггæнæг Виктор Архипов.

Документмæ гæсгæ хъуамæ сæндидзын кодтаиккой Къуайсайы æрзæткъахæн шахтæ. Мадзалы рæстæджы ма уæрæсейаг минæвæрттæ фехъусын кодтой, зæгъгæ, æрзæткъахæн сæндидзын кæныны фæлгæтты ма кæй сахуыр кæндзысты йæ алыварс территорийы ресурстæ дæр. Афтæ ма документы хынцыд уыд уазæгдон æмæ культурон-хиирхæфсæн комплекстæ саразын.

Къуайсайы æрзæткъахæны советон дуджы куыста 500 адæймаджы бæрц. Рауагъдад та иу суткæмæ лæвæрдта 231 тоннæйы зды æмæ цинк.

Ивгъуыд аз цы документыл æрфыстой сæ къухтæ УФ æмæ РХИ-йы бæрнон адæймæгтæ, ома, æрзæткъахæнты скусын кæныны фæдыл разыдзинад, ууыл рухс зæрдæйæ фембæлдысты къуайсайæгтæ. «Æрзæткъахæны сæндидзы кæнын ратдзæнис куысты бынæттæ æмæ горæт дæр рæздзæн», – дзырдтой уыдон. Фæлæ адæмæн сæ фылдæр та кодтой дызæрдыг. «Бирæ хæттыты дзырд цыд йæ сæндидзыныл, бынатмæ иу цалдæргъуызон делегацитæ дæр æрбацыд, фæлæ ныхасæй дарддæр нырма хъуыддаг никуы ацыд», – зæгъы къуайсайаг ацæргæ нæлгоймаг.

Уыимæ иумæ, бæлвырд дзуры, Къуыдаргом хъæздыг кæй у æрдзон ресурстæй. «Махмæ йæ рæстæджы дæр æмæ ныр дæр ис æппæт хуызджын металлтæ, фæлæ сæйраг уыдысты цинк æмæ зды. Уыдоны фæсауæрц ныр дæр егъау у». Шахтæйы 1975 азæй фæстæмæ чи куыста, цалынмæ куыстуат нæ сæхгæдтой, уæдмæ, уый та афтæ зæгъы: «Уыцы къухфыст куы сарæзтой, уæдæй иу афæдз рацыд, æрвылбон дæр æнхъæлмæ кæсæм, кæд исты ногдзинад æрцæуид, фæлæ та уый дæр радон хатт сайд разынд.  Фыццаг шахты куыстон геологы æххуысгæнæгæй, уый фæстæ ахуырад райстон фæсаууонмæ æмæ рахызтæн мастермæ. Стæй та аст азы бæрц уыдтæн, Уæлхохы фадыджы хистæр æмæ уый фæстæ та рудникы хистæр. Ам куыстбынæттæ уыд канд къуайсайæгтæн нæ, фæлæ ма Цхинвал æмæ Дзауы цæрджытæн дæр. Иу массон æхсты фæстæ иу нын куыст уыд æртæ мæйы бæрц. Суткæйы мидæг куыста æртæ сменæйы, фæйнæ аст сахаты. Иу сменæ дæтта вагоныдзаг æрмæг, иу вагоны та уыд иуæндæс тоннæйы. Ахæм гуырахст уыд Къуайсайы шахтæйы рауагъдадæн», – мысы Зассеты Барис.

Иутæ цин кæнынц шахты скуыстыл, фæлæ экологтæ та катайы бафтыдысты. «Зеленая Алания»-йы сæргълæууæг Габайты Залинæ, социалон хызæгты ныффыста. «Цæгат Ирыстоны уый тыххæй фæтох кодтой завод «Электроцинк»-ы сæхгæдыл, цæмæй йæ хуссары бакæной?».

Шахтæйы раздæры кусджытæй дæр чидæртæ разы сты заводы æппæрццаг æууæлтимæ, фæлæ сæ уæддæр уадиссаг тæссагыл нæ нымайынц. «Уый алчидæр зоны, æрзæткъахæнтæ æнæзианхæссæг кæй не сты. Фæлæ дзы æз 24 азы фæкуыстон, ме ‘мбæлттæ дæр афтæ. Никуы нæ ничи фæрынчын. Ныртæккæ Къуайсайы цы æрыгæттæ цæры, уыдонæн куыст нæй. Хорз уаид, исты куыстуат нæм куы æрбайгом уаид æмæ цард куы сæндидзид», – зæгъы Захар.

Къуайсайы æрзæткъахæнтæ хъæздыг кæй сты æрдзон ресурстæй, уый сусæггаг нæу. Фæлæ йæ сæндидзын кæнын зын у, хъæуы нырыккон зынаргъ ифтонгад. Разындзæн ахæм инвестор чи йæ скусын кæна, æви нæ –  уый та равдисдзæн рæстæг.

Уазæгты Марфа