Æнусон у Хетæгкаты Къоста. Æнусон у йе ‘ппæт сфæлдыстад. Æнусон у Ирыстонмæ йæ уарзт. Ахæм адæймаджы та йæ раттæг адæм фæхонынц гений, уарзон хъæбул, аккаг фырт. Уый æппæты фыццаг хауы Хетæджы-фыртмæ. Ирон адæм ма-иу ныфсæн дзырдтой: «нæ цæугæ хох, нæ лæугæ мæсыг». Къостайæ хуыздæр никæуыл сфидаудзæн!
Къоста – поэт, прозаик, драматург, публицист, этнограф, нывгæнæг, номхæссæн «Ирон фæндыр»-ы автор. Ирыстоны удыхъæд, нæ адæмы дуне ацы чиныджы æвæрд ис алывæрсыгæй. Къостайы зæрдæйы та æгасæй бынат ссардта Ирыстон !
Бирæ номарæнтæ ис Хетæджы фыртæн абон: Джæуджыхъæуы фæлладуадзæн парк, Паддзахадон университет, Дзæуджыхъæуы 13-æм скъола, уынг æмæ проспект, хъæутæ Æрыдоны æмæ Хуссар Ирыстоны, хæдзар-музейтæ Нары æмæ Дзæуджыхъæуы, цыртытæ Цæгат Ирыстоны, Цхинвалы, Къахетгомы, Болгарийы, Хъæрæсейы, Стъараполы, уынгтæ Цхинвалы, Хуссар æмæ Цæгат Ирыстоны районты, Лабæйы хъæу, йæ номыл Ирыстоны студент-фæсивæды хуыздæртæ исынц стипенди. Йæ ном хæссынц: Хуссар Ирыстоны паддзахадон драмон театр, Бетъырбурджы Аивæдты академийы скверы-цыртдзæвæн, Къаспы денджызы наутæй иу, Стъараполы, Украинæйы – йæ номыл уынгтæ.
1939 азы Къостайы райгуырды 80 азы юбилей куы уыд, уæд æй Советон Цæдисы уæрæхæй банысан кодтой, йæ номыл нысангонд æрцыд Паддзахадон преми. Уыцы аз æй æппæты фыццаг райста æвзонг фыссæг Цæгæраты Максим, 1964 азы – Абайты Васо æмæ Мамсыраты Дæбе, 1965 азы – Николай Тихонов æмæ Тæбæхсæуты Бало. Ацы премийы лауреат та дыууæ хатты ссис Джусойты Нафи.
Ирон фысджытæй иу дæр ахæм нæй, Хетæджы фырты номыл аивадон уацмыс чи нæ ныффыста. Фыццæгтæ уыдысты: Гæдиаты Секъа, Гуырдзыбеты Бласкæ, Цæголты Георги, Æлборты Барысби, Гулуты Андрей (æмдзæвгæтæ), Нигер, Епхиты Тæтæри, Туаты Дауыт (пьесæтæ), Цæгæрæты Максим, Дзаттиаты Тотырбег (прозæ). Йæ рухс ном ын литературæйы алы жанрты æрымысыдысты раздæры Советон Цæдисы, фæсарæйнаг бæстæты фысджытæ.
Къостайыл ис адæмон зарджытæ конд. Фæсте нæ фæлæууыдысты композитортæ дæр – йæ уацмыстæм гæсгæ Хаханты Дудар сарæзта балет «Хетæг», Плиты Христофор ныффыста оперæ «Къоста», Хаханты Дудары 5-æм симфони дæр хуыйны «Къоста», Кокойты Тæтæрхъан ныффыста музыкæ «Додой», «Ал-лол-ай» æмæ «Усгуры сагъæс»-мæ. Ирон поэттæ æмæ композитортæ йыл ныффыстой зарджытæ.Къоста дыууæ хатты уыдис хаст Украинæмæ, уымæ гæсгæ йыл Киевы кинематографисттæ йæ 80 азы юбилеймæ систой фыццаг документалон киноныв, арæзт у дыууæ хайæ.
1949 азы В. Корзун ныффыста сценари «Адæмы зарæггæнæг», уый дæр у не стыр фыссæгыл – дыккаг – документалон киноныв.
Киностуди «Ленфильм»-ы режиссер В. Чеботарев систа киноныв «Ирыстоны хъæбул», сценаристтæ – Цæгæраты Максим æмæ Роман Фатуев. Тæбæхсæуты Бало ахъазыд нæ литературæйы бындурæвæрæджы ролы. 1967 азы Цæгат Ирыстоны сарæзтой аивадон телекиноныв оперæ «Къостайы æрыздæхт». Сæйраг ролы дзы ахъазыд артист Икъаты Маирбег.
Уæдæ экранмæкæсджытæн дæр зындгонд у Къостайы æнæмæлгæ «Фатимæ», систой йæ уырыссаг æмæ ирон æвзæгтыл.
Хетæгкаты Къостайы æппæт сфæлдыстад дæр у æнкъаргæ, адæмон, растдзинадмæ, сыгъдæгдзинад æмæ сæрибармæ сидæг символ. Ахæм уыд йæхæдæг дæр, æмæ афтæ уыдзæн, цалынмæ ирон адæм æмæ «Ирон фæндыр» цæрой, уæдмæ.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.