Амондджын ныййарджытæ сты Знауыры районы Сихиаты хъæуы цæрджытæ Цхуырбаты Солтан æмæ Къодоты Нелли. Амондджын та уый тыххæй сты æмæ ацы дыууæ цардæмбалы сæ цард куы баиу кодтой, уæд сын сæ хиуæттæ, зонгæтæ цы бирæ арфæтæ фæкодтой, уыдон сыл иууылдæр æрцыдысты æмæ сын стыр Хуыцауы цæст бауарзта фондз тæхудиаджы хъæбулы – иу чызг æмæ цыппар лæппуйы. Царды та алы ныййарæгæн дæр йæ иууыл стырдæр амонд æмæ хæрзиуджытæ сты йæ кæстæртæ. Уыдон  раст фæндагыл куы ныллæууынц, адæмы рæгъы куы рацæуынц æмæ зонындзинæдты бæрзæнд-тæм куы схизынц, уымæй стырдæр амонд ныййарæгæн ницы вæййы. Мæ уацы уыдонæй сæ иу – Аланыл у абон мæ дзырды сæр.

22 августы Тыбылты Алыксандры номыл Хуссар Ирыстоны паддзахадон университеты республикæйы уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнджытæн  мастер-кълас ауагъта  Санкт-Петербурджы Суворовы æфсæддон ахуыргæнæндоны уырыссаг æвзаджы ахуыргæнæг Цхуырбаты Алан. Кæй зæгъын æй хъæуы, тынг æхсызгон мын уыд афтæ æвзонгæй зонындзинæдты бæрзæндтæм кæй схызт æмæ абон лекцитæ кæсынхъом кæй у, уыцы хъуыддаг. Стæй дæр мын куы загътой, зæгъгæ, æрæджы Алан бахъахъхъæдта кандидатон диссертаци æмæ ссис педагогон зонæдты кандидат, уæд мын уыцы хабар ноджы уæлдай æхсызгондæр уыд æмæ мæ бафæндыд йемæ æввахсдæр базонгæ уæвын.

Цхуырбаты Аланæн йæ ныййарджытæ бирæ азты дæргъы кусынц ахуыргæнджытæй. Солтан  кæд абон Знауыры районы Бехъмары астæуккаг скъолайы кусы, уæд уый размæ та бирæ азты дæргъы бакуыста Хъорнисы астæуккаг скъолайы уырыссаг æвзаджы ахуыргæнæгæй æмæ Нелли та абон дæр кусы ацы скъолайы ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæгæй. Кæй зæгъын æй хъæуы, сывæллон йæ чысылæй фæстæмæ цы уына хæдзары, ууыл æнцонтæй сахуыр вæййы æмæ  Цхуырбаты бинонты фондз хъæбулы дæр уыдтой сæ ныййарджыты хæрзиуæгон, хъомыладон архайд æмæ, æвæццæгæн, уымæн рацыдысты иууылдæр афтæ æгъдауджын.

Алан райгуырд Дзæуджыхъæуы, фæлæ йыл 4 азы куы сæххæст, уæд ныййарджытæ фæстæмæ æрæздæхтысты Сихиаты хъæумæ.  Ахуыр кæнынмæ бацыд Бехъмары астæуккаг скъоламæ. Ахуыр кодта хорз, скъолайы æхсæнадон царды иста активон хайад, арæх хайад иста олимпиадæты. 10-11 кълæсты та ахуыр кодта горæт Цхинвалы 6-æм астæуккаг скъолайы. Ам дæр йæхи равдыста цæвиттойнаг ахуыргæнинагæй. Скъола каст фæуыны фæстæ 2002 азы йæ ахуыр адарддæр кодта Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты фи-лологон факультеты. Университеты дæр йæ хорз ахуыр æмæ уагахастæй уайтагъд йæхимæ æркæсын кодта ахуырадон уагдоны коллективы, йе ‘мкурсонты. Алан арæх æрымысы йæ ахуыргæнджыты Джыккайты Шамил, Хъантемыраты Риммæ, Токъазты Харум, Бибылты Розæ æмæ æндæрты. Уæлдай стырдæр аргъ кодта æмæ кæны Джыккайты Шамилæн. «Шамил нын зонындзинæдтæ лæвæрдта цы предметтæ амыдта уыдонæй нæ, фæлæ ма нæ ахуыр кодта ирæттæ уæвыныл.  Мах уымæй бирæ цымыдисон хабæрттæ базыдтам Ирыстоны истори æмæ культурæйы тыххæй. Уымæн йæ бон уыд æмæ нын сахатгай дзырдтаид нæ кадджын фыдæлтæ – скифтæ-аланты тыххæй. Фæдзæхста нæ, цæмæй æнувыд уæм ирон традицитыл, æгъдæуттыл. Абоны онг дæр йæ ныхæстæ мæ хъустыл уайынц æмæ тырнын, цæмæй йын сæххæст кæнон йæ фæдзæхстытæ. Шамилы зианæй Ирыстон фесæфта йæ радтæг адæмы патриоты. Ахæм адæймагыл никуы ма сæмбæлдтæн», – йæ зæрдыл æрлæууыд Аланæн йе студентон цард.

2007 азы университет сырх дипломыл каст фæуыны фæстæ йæ урæдтой ацы уæлдæр ахуыргæнæндоны кусынмæ, фæлæ Алан сфæнд кодта Санкт-Петербургмæ ацæуын æмæ уым кусын райдайын, йæ тыхтæ бафæлварын. Райдианы уал куыста Приморскы районы 540-æм гимназы уырыссаг æвзаджы ахуыргæнæгæй. Кæд университет сырх дипломыл каст фæци æмæ йæ дæсныйад тынг хорз сахуыр кодта, уæддæр æй фагыл нæ банымадта æмæ бацыд аспирантурæмæ ЦИПУ-йы зонадон скъолайы уырыссаг æвзаджы кафедрæмæ ахæм дæсныйады фæдыл «Теория и методика обучения и воспитания (русский язык в общеобразовательной школе), педагогоические науки», зæгъгæ. Йæ зонадон куысты уый раиртæста уырыссаг æвзаджы синтаксис амоныны теори æмæ методикæ.

Ацы гимназы фондз азы бакусыны фæстæ та кусын райдыдта Санкт-Петербурджы Уæрæсейы Федерацийы Хъахъхъæнынады министрады Суворовы æфсæддон ахуыргæнæндоны уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæгæй. Ацы æнгом коллектив дæр æвзыгъд лæппуйыл сæмбæлд райзæрдæйæ. Цхуырбайы фырт бæрзонд хæссы ирон лæджы ном æмæ йын йе ‘мкусджытæ дæр аргъ кæнынц куыд йæ профессионалон миниуджытæн, афтæ йæ адæймагдзинадæн дæр. Æвзонг ахуыргæнæг тырны йæ алы урочы  дæр йæ хъомылгæнинæгтæн цахæмдæр ногдзинæдтæ бацамоныныл, йæ куысты агуры оптималон формæтæ æмæ методтæ. Æрвылаз дæр Цхуырбаты Алан ауадзы мастер-къластæ уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы декадæйы фæлгæтты. 2017 азы 2 марты бæрзонд æмвæзадыл ауагъта гом урок ахæм темæйыл «Организация работы по устранению грамматических ошибок. Задание №7 ЕГЭ», зæгъгæ. Урочы нысан æмæ хæс йæ къухты бафтыдысты, 71-æм ахуырадон къорды суворовонтæ æрбаиу кодтой пред-метон зонындзинæдтæ, сарæзтой 9 практикон хæслæвæрды ЕГЭ-йы 7-æм хæслæвæрды грамматикон рæдыдтытæ сбæрæг æмæ сæ аиуварс кæнынæй. Райсгæ фæстиуджытæ фæахъаз сты ахуырдзаутæн æнтыстджынæй ЕГЭ радтынæн. Уый уыд хуыздæр фæстиуæг ЕГЭ-йæ уырыссаг æвзаджы фæдыл Суворовы æфсæддон ахуыргæнæндоны историйы (астуæккаг балл 70%). Суворовонтæ Алан Солтаны фырты къухдариуæгадæй бацахсынц призон бынæттæ алыгъуызон  дунеон æмæ æппæтуæрæсейаг регионалон конкурсты æмæ зонадон-практикон конференциты. Уымæ гæсгæ Цхуырбайы фырт нысан æрцыд, ахуыргæнæндоны цы зонадон æхсæнад «Спектр» уæвынад кæны, уый къухдариуæггæнæджы хæдивæгæй. Æрмæст 2016-2017 ахуыры азы йæ къухдариуæгадæй суворовонтæ æппæтуæрæсейаг конференциты  («Восхождение к науке-2017», «Конференция победителей-2017», «Ушаковские чтения», «Конкурс, посвященный В.И.Далю») райстой  II-къæпхæны 4 дипломы æмæ скъоладзауты ахуырадон-иртасæн инициативæты фæндзæм дунеон зонадон-практикон конференци-конкурс «Дорога в Малое Сколково»-йы та – уæлахиздзауы диплом. Куы йæ афарстон, зæгъын, Суворовы æфсæддон ахуыргæнæндоны ирæттæ ис æмæ уыдон хайад фæисынц конкурсты, уæд мын афтæ сдзуапп кодта, зæгъгæ, дипломтæ чи райстой, уыдонæй иу у ирон лæппу Таутиаты Руслан. Уый у Дзæуджыхъæуы Суворовы æфсæддон ахуыргæнæндоны хистæры лæппу. Руслан дунеон конференци «Дорога в Малое Сколково»-йы 4 хатты райста 2-аг къæпхæны диплом æмæ иу хатт та – 1-аг къæпхæны диплом.

2017 азы Цхуырбаты Алан бахъахъхъæдта диссертаци ахæм темæйыл: «Развитие коммуникативных навыков учащихся – осетин старших классов при изучении сложносочиненного предложения русского языка». Алан йæ диссертаци бахъахъхъæдта Дагъыстаны, йæ къухдариуæггæнæг уыд Тамара Магомедова. Къамисы уæнгтæ иууылдæр райгондæй баззадысты Аланы зонадон куыстæй æмæ банысан кодтой æвзонг ахуыргонд æнтыстджынæй кæй бахъахъ-хъæдта йæ диссертаци, уый. Æвзонг ахуыргонды зонадон цымыдисдзинæдтæ уæрæх сты: уырыссаг æвзаджы синтаксис амоныны, вазыгджын синтаксисон конструкцитæ амоныны теоретикон аспекттæ, уырыссаг æмæ ирон æвзæгты абаргæ-æрæмныхгæнæн типологи, æмæ, кæй зæгъын æй хъæуы, скъолаты бабæтгæвазыгджын хъуыдыйæдтæ ахуыр кæныны рæстæджы ахуырдзауты-ирæтты коммуникативон фæлтæрддзинæдты рæзты фæдыл фæлтæрæнты системæ.

Цхуырбаты Аланæн ис 14 зонадон публикацийы, уыдонæй 8 мыхуыр æрцыдысты журналты. Арæх йæ гом урокты æрмæджытæ æмæ зонадон куыстытæ мыхуыр æрцæуынц зонадон-методикон æмæ æхсæнадон-литературон журнал «Русское слово в Южной Осетии»-йы. Уымæй дарддæр ма уый архайы Санкт-Петербурджы национ кафты ансамблы.

Алан план кæны æппæт вазыгджын хъуыдыйæдты фæдыл докторон диссертаци бахъахъхъæнын дæр. Кæд нырма нæ равзæрста темæ, уæддæр йæ ныхæстæм гæсгæ уый дæр уыдзæн уырыссаг æвзаджы  теори кæнæ методикæйæ.

Цхуырбайы фыртимæ ныхас кæнгæйæ, зæрдæ цины малы аныгъуылд, уымæн æмæ мын æхсызгон уыдысты æвзонг лæппуйы æнтыстытæ, иннæ ахæм дзы ахæм хъарм аурæ цыд æмæ йæм хи хъæбулы цæстæй акастæн, йемæ ныхас кодтаин алы темæйыл дæр бирæ рæс-тæджы дæргъы, фæлæ йын рæстæг кæй нæ уыд, уымæ гæсгæ  атагъд кодта. Уыцы бон, 25 августы та уырыссаг æвзагæй мастер-кълас ауагъта нæ горæты уырыссаг æвзаджы ахуыргæнджытæн Цхинвалы 6-æм астæуккаг скъолайы.

Нæ зæрдæ зæгъы, тагъд рæстæджы Цхуырбаты Аланæн йæ фæнд цы сæххæст уа æмæ докторон диссертаци  дæр цы бахъахъхъæна.

Джиоты Екатеринæ

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.