Фыццаг ирон сылгоймаг-профессор

Дуг ивы дуджы æмæ алы дуг дæр хæссы йæхи дугивæнтæ. Абон диссаг никæмæ уал кæсы зонæдты кандидат, доктор, академик суæвын. Ссæдзæм æнусы райдайæны та уавæр æндæр уыд. Ирон адæмæн сæ фылдæр кæсын æмæ фыссын дæр нæ зыдтой. Стæй дуг фæивта æмæ ирон адæм – рухсмæ тырнаг адæм, дон-донгæнаг дард бæлццонау сæ дойны сæттын райдыдтой, рухс цардмæ атындзыдтой. Æмæ нæм фæзынд,т уæлдæр скъолатæ каст чи фæци, уыцы фыццаг фæлтæр. Фæзынд нæм фыццаг ирон доктор Мысыкаты Мæхæмæт, Цæгат Кавказы фыццаг советон профессор Æлборты Барысби æмæ ирон сылгоймаг профессор Туаты Уæлгъа.

Туаты Уæлгъа каст фæцис, Къоста ирон сылгоймæгтæн цы ахуыргæнæн скъола бахъахъхъæдта, уый. Амы ахуырдзауты-иу Къоста рæстæгæй-рæстæгмæ абæрæг кодта. Зыдта йæ Уæлгъа дæр, æмæ-иу æй фæстæдæр, педагогон институты ахуыргæнæгæй куы куыста, уæд æй студенттæ арæх фарстой Къостаимæ сæ фембæлдтыты тыххæй. Йæ ахуыргæнæджы куыст та райдыдта Ирыстоны хъæууон скъолайы. Бæтæхъойыхъæуы, Хъахъхъæдуры, Чырыстонхъæуы, Æрыдоны, Хъæдгæроны æмæ иннæ хъæуты бакуыста дыууадæс азы, ссæдз азы бæрц та сын фыста ахуыргæнæн чингуытæ. Йæ зонадон куыстыты сæйраг темæ уыд сылгой-маджы фæлгонц: «Образ женщины в осе-тинском нартском эпосе», «Сылгоймаджы ссæрибар кæныны проблемæ Елбыздыхъойы драмæты», «Образ женщины в творчестве Коста» æмæ æндæртæ. Уæлгъа ма уымæй уæлдай кодта æхсæнадон куыст дæр. Уыд Цæгат Ирыстоны æмæ УСФСР-йы Сæйраг Советы депутат. Дзыллæты зæрдæтæ фæцагайдта, 1942 азы августы, немыцаг фашисттæ Ирыстонмæ куы æрбаввахс сты, уæд Дзæуджыхъæуы Цæгат Кавказы адæм-тæн цы антифашистон митинг уыд, уым йæ раныхас «Все, как один, станем на защиту родного дома». Цымыдисаг сты, Уæлгъайы тыххæй 2011 азы мыхуыры Гаджиты-Туаты Лианæ цы чиныг «Она была первой» рауагъта, уым цы цаутæ ис, уыдон. Ацы намысджын ахуыргонды тыххæй æрмæджытæ, ахуыргæнæн чингуыты къамтæ сты чиныджы. Æрмæджыты автортæ – Гæлуаты Аким, Дзодзыккаты Зæидæ, Наталья Агибалова, Моститы Барис æмæ æндæртæ.

Аким йæ уац «Намысы фæндагыл» фыссы: «Фыдыбæстæйы Стыр хæст йæ тынгыл куы уыдис, Туаты Оляйы ахуыргæнинæгты дзæвгар хай æппæт советон адæмы æмрæнхъ знагимæ мæлæтдзаг тохы куы бацыдис, уæд Туаты Оля фронтæй æнæс-цухæй иста писмотæ. «Мæ зынаргъ ахуыргæнæг – фыста акъоппæй Оляйы студент, курдиатджын æрыгон поэт Кочысаты Мухарбег, –  ныфс мын дæттынц хæсты быдыры дæ амынддзинæдтæ, дæ бирæ рæвдыдтытæ уадзынц тых ме уæнгты. Дæ зæрдæ дар, æз цыфæнды зындзинады дæр нæ Ирыстоны кад æмæ рухс цæсгом кæй нæ фæчъизи кæндзынæн, ууыл».

Туаты Уæлгъа уыд Цæгат Ирыстоны пад-дзахадон институты профессор. Йæ зонадон, педагогон, æхсæнадон, патриотон куыстæн ын стыр аргъ скодта Советон хицауад: схор-зæхджын æй кодтой Фæллойадон Сырх Тырысайы орденæй, «Кавказ бахъахъхъæныны», «Намысджын фæллойы тыххæй» майдантæй, «Ушинскийы майданæй», «Адæмон рухсады отличникы» риуылдаргæ нысанæй, бирæ Кады грамотæтæй. Уыд Цæгат Ирыстоны АССР-йы зонæдты сгуыхт архайæг, УСФСР-йы Сæйраг Советы депутат