Хуссар Ирыстоны уагдæтты традицион у зынгæ адæймæгтимæ фембæлдтытæ организаци кæнын. 28-æм декабры иу ахæм мадзал уагъд æрцыд нæ горæты 10-æм астæуккаг скъолайы. Уыцы бон ацы ахуырадон уагдоны кад кодтой курдиатджын фыссæг æмæ тæлмацгæнæг Цхуырбаты Мерийæн. Бæрæгбон уазæгæй кæй фидауы, уымæ гæсгæ мадзалмæ хуынд æрцыдысты РХИ-йы Парламентон комитеты сæрдар Гæбæраты Юри, Ирыстоны Фысджыты цæдисы æмсæрдар Хъазиты Мелитон, ХИПУ-йы лектор Плиты Серго æмæ æндæртæ.

Ирон музыкæйы æхцон зæлты бын æрхонгæ уазджытæ, скъолайы ахуыргæнджытæ æмæ ахуыргæнинæгтæ сæ директор Бабаты Изольдæйы сæргълæудæй бацыдысты уагдоны ирон æвзаг æмæ литературæйы кабинетмæ. Скъолайæн актон зал кæй нæй, уымæ гæсгæ сæ мадзæлттæ уагъд фæцæуынц кълæсты. Курдиатджын сылгоймагимæ фембæлд сорганизаци кодтой ацы скъолайы ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнджытæ Къæбулты Зоя æмæ Джиоты Мананæ.

Мадзал бацæуæн ныхасæй байгом кодта Къæбулты Зоя. Уый цыбыртæй æрдзырдта Цхуырбаты Мерийы цардвæндаг æмæ сфæлдыстадыл. Цхуырбаты чызг райгуырд Карелы районы Бредзайы хъæуы. 1952 азы Авлевы астæуккаг скъола каст куы фæцис, уæд йæ ахуыр адарддæр кодта ХИПИ-йы гуырдзиаг æвзаг æмæ литературæйы факультеты. 1956 азы мыхуырæй рацыдис йæ фыццаг чиныг «Ирон аргъæуттæ æмæ легендæтæ» гуырдзиаг æвзагыл. Мери куыста уæды областон газет «Сабчота Осети»-йы редакцийы. Фыста уацтæ æмæ радзырдтæ гуырдзиаг æвзагыл, ирон æвзагæй гуырдзиагмæ тæлмац кодта ирон адæмон сфæлдыстад. 1970 азы Цхуырбианы кусынмæ ракодтой рауагъдад «Ирыстон»-ы гуырдзиаг чингуыты хайады редакторæй, цыран фæкуыста суанг пенсийы ацæуыны бонмæ. Йæ   царды сæйраг нысан уыд йæ радтæг ирон адæмы сфæлдыстадон хæзнатæ сыхаг адæмы ‘хсæн пропагандæ кæнын. Мерийы тæлмацæй республикон æмæ бынæттон рауагъдадты мыхуырæй рацыдысты ирон фысджыты уацмыстæ. 1977 азы Цхуырбиан гуырдзиаг æвзагмæ фыццаг хатт ратæлмац кодта «Нарты кадджытæ» æмæ дыккаг хатт та – 1988 азы. Рацыдысты-иу стыр тиражæй – 30 æмæ 50 мин экземплярæй æмæ-иу сын ссарæн нал уыд чингуытæуæйгæнæн магазинты.

Гуырдзиаг-ирон ныхмæлæуды дæргъвæтин азты æппæт хъизæмæрттæ Мери йæхиуыл кæй бавзæрста, уымæ гæсгæ йын хæсты уæззаудзинæдты тыххæй ирон æвзагыл мыхуыры рацыд новеллæты æмбырдгонд «Мæлæт алыгъуызон у», зæгъгæ. Новеллæтæ кæсгæйæ адæймаджы цæссыгтæ фемæхсынц, афтæ зæрдæмæхъаргæ сты. Новеллæ «Мады туг» фыст у 1992 азы 20 майы Зары трагедийы фæмардуæвæг æвзонг сылгоймаг Гаглойты Гæбилы чызг Иринæйыл. Ацы новеллæйæ скъоладзау Къусраты Виктория скъуыдзаг  куы дзырдта, уæд йæ зæрдæ суынгæг æмæ скуыдта. Ахуыргæнинæгтæ скъуыддзæгтæ радзырдтой фыссæджы иннæ новеллæтæй дæр.

Джиоты Мананæ радзырдта йæ мысинæгтæ 20 майы тыххæй. Загъта, зæгъгæ, дам, Гаглойты Иринæйы 4-аздзыд лæппумæ бацыдыстæм рынчындонмæ æмæ, зæгъ, уый æрмæстдæр агуырдта йæ мады æмæ йæм сидт. Уый банысан кодта, зæгъгæ, Мери у тынг курдиатджын фыссæг æмæ хорз адæймаг.

Фыссæджы сфæлдыстады тыххæй сæ хъуыдытæ загътой уазджытæ дæр. Хъазиты Мелитон загъта: «Цхуырбинаимæ иу хатæны фæкуыстам цалдæр азы. Мери у курдиатджын адæймаг. Гуырдзиаг æвзагмæ иууыл хуыздæр чи тæлмац кодтой, уыдонæй иу у Цхуырбаты Мери.  Йæ роман «Æнæамæлгæ уидаг» куы рацыд, уæд алкæйы зæрдæмæ дæр тынг фæцыд. Равдыста дзы ирон адæмы цард. Мерийы уацмыстæ зæрдæ агайынц, æрцæудзæн рæстæг æмæ сæ ахуыр кæндзысты астæуккаг скъолаты. Цхуырбиан у æйтт-мардзæ тæлмацгæнæг æмæ фыссæг, æцæг ирон сыл-гоймаг», – банысан кодта Хъазиты Мелитон.

Гæбæраты Юри та загъта: «Цхуырбиан куыд прозаик, афтæ дзырды ад æнкъары, цы фыссы, уый исы цардæй. Йæ алыварс цардмæ кæсы æмæ йæ куыд уыны, афтæмæй йæ равдисы йæ уацмысты. Уый Нарты кадджыты гуырдзиаг æвзагмæ кæй ратæлмац кодта, уымæй стыр куыст, стыр лæггад  бакодта йæ радтæг адæмæн. Ацы мадзалмæ æрбацыдтæн стыр райзæрдæйæ, уымæн æмæ æцæг курдиатджын æмæ хорз адæймаг у. Сыгъдæгзæрдæ сылгоймаг мады рæвдыд кæмæн бакодта, уыдон бирæ сты»

Плиты Серго та загъта, зæгъгæ, дам, ацы скъо-лайы банкъарæм национ идеяйы тых. Ахуыргæнинаг новеллæ дзургæйæ йæ цæссыгтæ кæй æркалдта, уый дзурæг у фыссæджы стыр курдиатыл. Мерийы тематикæ зæрдæ банкъуысын кæны. Иннæмæй та тæлмацимæ иумæ новеллæттæ кæй фыссы, уый дæр стыр хъуыддаг у.

Йæ рады Цхуырбаты Мери бузныджы ныхæстæ загъта мадзалы организатортæ æмæ уазджытæн. «Тынг мæ сбуц кодтат. Мæ зæрдæйы цы æгæрон æнкъарынад ис, уый равдисынæн  мын ныхæстæ нæ фаг кæны. Бузныг, стыр бузныг уæ алкæмæн-дæр».

Сывæллæттæ сæххæст кодтой музыкалон номыртæ дæр. Кæронбæттæны Джиоты Мананæ бахатыд Гæбæраты Юримæ, цæмæй сын куыд Парламентон комитеты сæрдар, афтæ баххуыс кæна се скъолайы хъысмæт аскъуыддзаг кæнынæн. Загъта, зæгъгæ, дам, скъолайы цалдæр хатты æхгæнынмæ дæр  хъавыдысты æмæ, зæгъ, абон дæр бæрæг нæу йæ сомбоны хъысмæт. Абон, зæгъ, не скъолайы ахуыр кæны 60 сывæллоны, фæлæ нæ уавæртæ хуыздæр куы уаиккой, уæд ацы районæй нæ горæты æндæр скъолатæм цы 150 сывæллоны бæрц цæуы, уыдон ацы скъолайы ахуыр кæниккой.

Фысымтæ сæ уазджытæн бакодтой зæрдылдарæн лæвæрттæ.

Джиоты Екатеринæ

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.