Хуссар Ирыстонмæ æрцыдысты сæрдыгон культурон-ахуырадон курс «Этнолагерь-2017»-ы хайадисджытæ. Уый арæзт æрцыд æхсæнадæмон проект «Аланты фæд»-ы фæлгæтты. Уазджытыл æгъдаумæ гæсгæ æмбæлдысты æртæ уæливых æмæ бæгæныйы кæхцимæ. Фысымтæ сæ размæ бацыдысты хæххон хъæу Ручъы онг Дзауы районы администрацийы сæргълæуууæг Макготы Уырызмæджы сæргълæудæй. Этнолагеры хайадисджыты зæрдæ ма барухс код-той ирон национ зарджытæ æмæ кæфтытæй.

Республикæмæ сæ балцæй йæ тæлмæнты тыхæй радзырдта Казахстаны минæвар Икъаты Залинæ.

«Мах хайаад исæм ацы проекты, цæмæй æрымысæм нæ уидæгты, æмæ чизоны, ис-кæдбонты æрцæрæм ацы ран», – загъта уый.

Туркæй дзы хайад цы лæппу иста, Гекхан Челебыер, зæгъгæ, уый бафиппайдта, хуссарирыстойнæгтæ кæй сты тынг уазæгуарзон.

«Æхсызгон мын у, куыд хъарм зæрдæйæ ныл æмбæлынц, уый. Мах ацы ран æмбæ-лæм цæстуарзон æмæ хъармзæрдæ адæ-мыл, æмæ нын у тынг æхсызгон», – банысан кодта Челбыер.

Республикæмæ цы делегаци æрцыд, уый сконды сты 32 ирон адæймаджы  Венгри, Франц, Турк, Казахстан, Таджикистан, Латви æмæ Донецкы Адæмон Республикæйæ.

Респбликæйы уазджытæн ма арæзт æрцыд экскурси Цхинвалы зæрдылдаринаг бынæттæм. Уыдонæй сæм уæлдай стырдæр цымыдис сæвзæрын кодта Цхинвалы Паддзахадон национ музей. Музейы ахадгæдæр экспонатты тыххæй уазджытæн радзырдта йæ директор Зассеты Мераб.

«Фидарæй мæ уырны, сымах ацы ран цы тæлмæнтæ райсат, уыдон уæ кæй никуы ферох уыдзысты, æмæ уæ искуы ногæй бафæнддзæн Цхинвалмæ æрцæуын, – загъта Зассейы фырт.  Мæнмæ гæсгæ уæм тынг цымыдисон фæкæсдзысты, цы экспонаттæ фенат, уыдон, уымæн æмæ æртæ æмæ æр-дæг мин азы кæуыл цæуы, уыцы археологион æрмæджытæ дзурæг сты, нæ фыдæлтæ цы размæцыды æмвæзадыл уыдысты, ууыл».

Этнолагеры хайадисджытæ, сæхи рады, стыр аргъ скодтой хуссарирыстойнаг музейы уавæрæн. Йæ хайадисджытæй иу, Цориты Эминæ æргом загъта, зæгъгæ йыл тынг бан-дæвтой музейы æвдыст нывгæнджыты куыстытæ.

Уæлдай тынгдæр мæ дисы бафтыдтой номдзыд ирон нывгæнæг Тугъанты Махарбеджы куыстытæ, – загъта Цориты чызг. – Уыдоны бæрæгæй зыны нæ адæмы истори».

Этнолагеры иннæ минæвар туркаг ирон чызг Цъæхилты Инджийы ныхæстæм гæсгæ, хуссарирыстойнаг музейæн уыдзæн стыр аргъ фидæны фæлтæрты царды.

«Æхсызгон у зæрдæйæн, ирон адæм ацы диссаджы бæстыхайы кæй аудынц нæ историйыл. Ардæм кæддæриддæр фæсивæдæн ис æрбацæуыны æмæ нæ фыдæлты стырадыл дзурæг культурон æргъæдтыл ныхас кæныны фадат», – банысан кодта Цъæхилы чызг.

Дарддæр этнолагеры программæйы уыди августы хæсты темæ. Уазджытæ бацыдысты 5-æм скъолайы кæрты гуырдзийаг тыхæйисджыты амæттæгты мемориалон уæлмæрдмæ æмæ дзы сæвæрдтой дидинтæ.

Этнолагеры культурон программæйы ма уыди фембæлд Уанеты Захары номыл Хуссар Ирыстоны зонадон-иртасæн институты æмæ Тыбылты Алыксандыр номыл Хуссар Ирыстоны паддзахадон университеты къухдариуæггæнджытæ æмæ минæвæрттимæ. Мадзалы рæстæджы ХИЗИИ-йы хистæр зонадон кусæг, историон зонæдты кандидат Пухаты Константин куыд банысан кодта, афтæмæй этнолагерь æрвылаз дæр уадзыны хъуыддаг ссис хорз традици.

«Мæ бон нæу æмæ зæрдиаг бузныг ма зæгъон, фыццаджыдæр, Республикæ Цæгат Ирыстон-Аланийы Нациты хъуыддæгты фæдыл министрадæн, – банысан кодта Пухаты Къоста. – Ацы аз проекты хайадисджытæн сæ фылдæр сты æрыгæттæ. Уый дзурæг у, нæ этникон историмæ сæ цымыдис кæй рæзы, ууыл, æмæ сæ фыдæлты зæхмæ сæ тырнындзинадыл. Уыимæ иумæ азæй азмæ проекты архайынц фылдæр бæстæтæ. Махмæ афтæ кæсы, æмæ уый у, хъысмæты фæндæй йæ историон райгуырæн бæстæйæ чи фæиппæрд, уыдон цымыдис тынг кæй сырæзт, уый нысан».

Венгрийы цæрæг ирон лæппу дæр загъта йæ хъуыдытæ этнопроекты фæдыл.

«Мах стыр амондыл нымайæм, ам кæй стæм, уый. Мæнæн, куыд археоло-гæн, афтæ уæлдай цымыдисондæр у Цхинвалы Паддзахадон музейы кæй фестæм, уый, уымæн æмæ уыцы ран æвæрд ис, стыр ахадындзинад кæмæн ис, ахæм экспонаттæ».

Донецкы Адæмон Республикæйы ирон диаспорæ «Донбасы алантæ»-йы минæвар йæхи рады радзырта, цы организацийы уæнг у, ууыл 25 азы кæй цæуы.

«2008 азы декабры мах байгом кодтам ирон хуыцаубонон скъола, цыран æрыгон фæлтæры минæвæрттæн ис аланты æмæ ирон æвзаджы истори ахуыр кæныны фадат, фæлæ 2014 азы хæсты райдианы скъола пырх æрцыд, – загъта Бæззаты чызг. – Æхсызгон нын у, Хуссар Ирыстоны Президент Бибылты Анатоли махæн зæрдæ кæй бавæрдта, æмæ нæм чингуытæй кæй фæкæсдзæн».

Этнолагеры хайадисæг казхстайнаг ирон чызг Икъаты Залинæ банысан кодта, зæгъгæ, стыр цинимæ сæмбæлд Хуссар Ирыстонмæ æрцæуыны æмæ йын йæ райгуырæн бæстæйы историйы аныгъуылыны фадат кæй фæзынд, ууыл. Уæлдай æхсызгондæр та мын, зæгъгæ, у, горæт куыд сæндидзыдта хæсты фæстæ, уый. Кæд тынг пырхытæ уыд, уæддæр Республикæ слæууыд йæ къахыл æмæ сæндидзыдта».

Латвийæ æрцæуæг Гуыцынаты Заре-тæ та загъта, йæ бæстæйы диаспорæ нырма хæрзæвзонг кæй у.

«Хуссар Ирыстонмæ мæ балц ахъаз уыдзæн уымæн, æмæ Латвийы цæрæг ирæттæ фылдæр базондзысты сæ историон райгуырæн бæстæйы тыххæй. Æз сын радзурдзынæн, цы федтон, уый, æмæ мæ ныфс ис, уыдонæн дæр ардæм æрцæуыны фадат кæй фæуыдзæн», – загъта Гуыцынаты чызг.

Фембæлды рæстæджы этнолагеры хайадисджытæ ахуыргæндтæм лæвæрдтой цымыдисгæнæг фарстытæ æмæ сын уыдон дæр лæвæрдтой лæмбынæг дзуаппытæ. Таджикистаны диас-порæйы минæвар Гуссаты Зарифæ ХИПУ-йы ректор Тедеты Вадиммæ радта ахæм фарст, Таджикистаны не ‘мбæстæгтæй чи ис, уыдонæн ис æви нæ хуссарирыстойнаг ахуыргæнæндæттæм бацæуыны фадат, уымæн æмæ бирæ ис ахæмтæ, Хуссар Ирыстоны ахуырдзинад райсын кæй фæнды. Тедеты Вадим ын загъта, ахæм фадат ис, зæгъгæ. Университеты къухдариуæггæнæг фидарæй зæрдæ бавæрдта Гуссаты чызгæн, Рес-публикæ цæттæ кæй у Таджикистанæй абитуриентты райсынмæ.

«Æз, куыд ректор, афтæ мæ бон у фидарæй зæгъон, таджикистайнаг абитуриенттæн кæй сараздзыстæм махмæ ахуырмæ бацæуыны фадæттæ. Мах сын сараздзыстæм ирон æмæ уырыссаг æвзæгтæ ахуыр кæныны уавæртæ. Кæд æмæ иучысыл уæддæр дзурынц ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл, уæд сын мах ссардзыстæм арфдæр сæ сахуыр кæныны амал, цæмæй иннæ дисциплинæтæ ахуыр кæной æдæрсгæйæ».

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.