30-æм январы Æнæниздзинад хъахъхъæныны министр Тотчиты Георги ауагъта пресс-конференци, цыран хайад райстой дзыллон информацийы фæрæзты минæвæрттæ æмæ медицинон кластеры медиктæ.
Фембæлды сæйраг темæ уыд, республикæйы медицинон уагдæттæ иумæйагæй хостæй куыд ифтонг цæуынц æмæ хостæй ифтонгады системæйы цæмæн ис къуыхцытæ.
Проблемæйы равзæрд
Фæстаг бонты нæ республикæйы æхсæнады иууыл быцæуагдæр фарст ссис æнæниздзинады къабазы куыст. Рынчынтæ хъаст кæнынц æнæниздзинады объектты хосты хъуагдзинадæй.
Куыд зонæм, афтæмæй РХИ-йы Президент Бибылты Анатоли ацы хъуыддаг айста йæ сæрмагонд контролы бынмæ. Уый бахæс кодта Генералон прокурор Дзæгъиаты Уырызмæгæн, цæмæй Мидхъуыддæгты министрад, Паддзахадон æдасдзинады комитет æмæ Контролон-нымайæн палатæимæ сахуыр кæной, хосгæнæн препаратты хъуагдзинад цы аххосæй сæвзæрд æмæ æнæниздзинады объектæн препараттæ цы системæмæ гæсгæ æлхæд цæуынц, уый.
Прокуратурæ бавнæлта хосгæнæн уагдæтты сгарæн куыстмæ. Фæдысгарджытæ бæрæг кæнынц 2016 азæй 2019 азмæ хосгæнæн уагдæтты медикаментты æлхæныны хæрдзтæ. Сгæрст цæуынц медикаментты æфтауцдæттæ, паддзахадон афтектæ, республикон рынчындон, поликлиникæтæ, афтæ ма, республикæмæ хостæ чи ласы, уыдонимæ бадзырдты гæххæттытæ дæр. Фæдысгарæн къорд уыцы-иу рæстæджы æмгуыст кæны таможнæйон управлени æмæ хъалонты комитетимæ.
Ацы проблемон фарстатыл дзургæйæ, Тотчиты Георги загъта, зæгъгæ, æнæниздзинады къабазы медикаментты цухдзинад кæд уыд, уæддæр ныртæккæ проблемæ иуварс æрцыд. Уый фæстæ министр, аргументтыл æнцойгæнгæйæ, радзырдта, медицинон препараттæ цавæр механизммæ гæсгæ æлхæд цæуынц паддзахадон бюджеты фæрæзтæй, уый тыххæй. Хатт, уыдон республикæмæ æрбаласыны рæстæджы цы ситуаци сæвзæры, уыдонимæ дæр базонгæ кодта æрæмбырдуæвджыты.
Фыццаджыдæр, уый бахатыд йæ коллегæтæ-медиктæм, кæцытæ сты хицæн æмæ хицæн хайадты къухдариуæггæнджытæ, цæмæй радзурой, цы зындзинæдтыл æмбæлынц хостæй ифтонгады, уый.
Рынчындоны сæйраг инфекционист Джиоты Элеонорæ куыд радзырдта, афтæмæй йæ хайад ифтонг у препараттæй: «Нæ нын фаг кодта 20 граммон шприцтæ, фæлæ ацы бонты уыдон дæр райстам. Фæстаг мæй нæ хайад райста медикаменттæ. Уыдоны аргъ у 7,5 милуан сомы».
Æнæниздзинад хъахъхъæныны министры хæдивæг Цоциты Аллæ та банысан кодта, горæт æмæ районты уавæр медикаменттæй æмбæлон æмвæзадыл кæй ис. «Медицинон уагдæттæ æххæст сты хъæуæг хостæй. Ленингоры район фæцух, сæкæрнизæй рынчынтæ, уыдон цы препараттæй пайда кæнынц, уыдонæй, фæлæ цалдæр бонмæ уыцы фарст дæр скъуыддзаг æрцæудзæнис», – загъта министры хæдивæг.
Хостæй ифтонг кæныны механизм
Тотчиты Георги журналистты æмæ йæ коллегæты базонгæ кодта, медикаменттæй республикæ куыд ифтонг цæуы, уыцы механизмимæ. Уый куыд зæгъы, афтæмæй фæстаг дыууæ азы уыцы фæдыздæхты бакондæуыд стыр куыст. Арæзт æрцыд формулярон къамис, сгæрст цыдысты пациентты номхыгъдтæ, кæцытæн лæвæрд цæуынц хатырон уавæрыл хостæ. Мах нæ хъус дардтам алы пациенты претензимæ дæр, цæмæй рабæрæг кодтаиккам, хостæ нысанмæздæхтæй хардз цæуынц, æви фæрсырдæм цæуынц, уый. Мах агуырдтам Уæрæсейы стырдæр æмæ æууæнкджындæр дистрибьютерты æмæ архайдтам уыдонимæ кусын. Медицинон кластеры сарæзтам хайад, кæцы дзуапп дæтты хостæй афоныл ифтонгадæн. Ома, ис конкретон физикон гоймæгтæ, кæцытæ дзуапп дæттынц ацы фарстæн.
Нымæцтæ дзурынц…
Æнæниздзинад хъахъхъæныны министр æрæмбырдуæвджыты размæ рахаста, фæстаг цыппар азы цы хостæ балхæдтой, уыдоны фæдыл статистикон зонæнтæ. Цæвиттон, 2015 азы уыцы суммæ уыд 150 милуан сомы, 2016 азы та – 125,4 милуаны. 2017 æмæ 2018 азты уыцы суммæ фæфылдæр. 150 милуан сомы уыд 2018 азы æмæ 2019 азы та – 171,2 милуан сомы.
Йæ ныхæстæм гæсгæ 2020 азы æхцайы фæрæзты лимит схызт 181,2 милуан соммæ.
Кæдæм цæуынц бюджетон фæрæзтæ
Тотчиты Георгийы ныхæстæм гæсгæ бюджетæй рахицæнгонд фæрæзты стырдæр хай цæуы хатырон категорийы рынчынтæн хостæ балхæныныл. Зæгъæм, 2019 азы уыдоныл ацыд 91 милуан сомы. Стационарон рынчынтыл ацыд 35 милуан сомы, 11 милуан сомы та – операцион æрмæджытыл. Вакцинæтæ æлхæд æрцыдысты 9,3 милуан сомæй, реактивтæ – 7,2 милуан сомæй. Гемодиализ саразын æмæ йын хъæуæг медицинон æрмæджытæ балхæныны аргъ та слæууыд 5,5 милуан сомы. Кæй зæгъын æй хъæуы, ацы ногдзинад 2019 азмæ нæ уыд нæ республикæйы æмæ ныр йæ фæзындимæ домы ног æхцайы фæрæзтæ. Сæкæрæй рынчын пациенттæн 2019 азы хостæ æлхæд æрцыд 28 милуан сомæй, онкологон рынчынтæн препараттæ та – 41 милуан сомæй. Хатырон хостæм хыгъды лæууы 3 325 мин адæймаджы. Уыдонæй 1135 адæймаджы сты сæкæрнизæй рынчынтæ æмæ 1711 та – онкологийæ. Астæуккаг нымадæй сæкæрнизæй рынчын адæймагæн мæй æлхæнæм хостæ 2 035 сомы аргъ. Онкологон рынчынтæн та – 17384 мин сомæй.
Министр куыд банысан кодта, афтæмæй цы препараттæ æлхæнынц, уыдон сты зы-наргъ, фæлæ гъæдджын медикаменттæ.
Проблемæтыл дзургæйæ
«Проблемæтыл куы дзурæм, уæд не ‘мбæстæгтæй иуæй-иутæ цæй тыххæй хъаст кæнынц, уыдонæй кæд алкæцы нæ, уæддæр нæ куысты æмбæлæм кæцыдæртыл. Фарст лæвæрд цæуы афтæ, ома, кæцыдæр препарат нæй рынчындоны. Фæлæ мах ныфс ис, ацы хъуыддаджы кæрæдзимæ æмбаргæдзинад кæй равдисдзыстæм. Мах кусæм ацы фарстыл, ситуаци рараст кæндзыстæм. Ам мах фембæлдыстæм зындзинæдтыл, цы компаниимæ куыстæм, уыдоны аххосæй, уыдон нын афоныл нæ сæххæст кодтой нæ заказ. Мах разы стæм кусын ахæм дистрибьюторимæ, кæцыйы раз æрæвæрдзыстæм дыууæ фарсты – хосты гъæд æмæ уыдонæй афоныл ифтонгад. Уадз, уыцы компанитæ конкурсы хуызы æвзæрст æрцæуой», – дзырдта министр.
Резервон хосты ифтонгад
Æнæниздзинад хъахъхъæныны министр радзырдта, резервон хосты лимит ныртæккæ бæллиццаг уавæры кæй нæй финансон цухдзинады тыххæй. Уыдон æлхæд цæуынц квартал иу хатт. Фæлæ уыцы режим хæлд æрцыд, уымæн æмæ системæйы фæзынд къуыхцытæ. Мах архайæм ныр уый рараст кæныныл. Уыцы кварталон лимитæн хъæуы 42 милуан сомы. Уый та рараст кæнын хъæуы абон, цæмæй азы кæрон иуæй-иу хосты дефицит ма банкъарæм.
Проблемæйæн куыд ис аскъуыддзаггæнæн?
Тотчиты Георги зæгъы, зæгъгæ, ацы хъуыддагæй рахизын хъæуы тагъд æмæ эффективонæй, кæд æмæ республикæмæ хостæ чи ласы, уыимæ бадзырды системæ фæива, ома, фæкарздæр уа. Дыккаг рахизæн та баст у республикæйы финанскæнынады органтæ æмæ Æнæниздзинад хъахъхъæныны æмгуысткæнынадыл. Кæд æмæ ацы фарстатæ иумæ скъуыддзаг кæнæм, уæд ахæм ситуаци нал сæвзæрдзæнис.
УАЗÆГТЫ Марфа
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.