Знон, 15 февралы 28 азы сæххæст Советон Цæдис Афганистанæй йе ‘фсад куы ракодта, ууыл. Афганистаны хæстон архайдтыты хайад иста Советон Цæдисы Гарзджын тыхты 40-æм арми.

1988 азы 14-æм апрелы къухтæ фыст æрцыдысты уынаффæйыл, цæмæй Советон æфсад Афганистанæй раконд æрцæуой 1989 азы февралы мæймæ. Мæскуы сæххæст кодта ацы уынаффæ.

Афганистаны хæсты хайадисджытæй, фæстæмæ, Райгуырæн бæстæмæ чи æрыздæхтысты, уыдонæн сæ фылдæр уыдысты уæззау цæфтæ, сты I æмæ II къорды инвалидтæ. Цæуы рæстæг æмæ сындæггай гас кæнынц афгайнаг хæсты ветерантæн сæ хъæдгæмттæ. Фæлæ, уымæ нæ кæсгæйæ, дæсгай мин адæймæгты хъысмæттæ фæсахъатджын сты.

Куыд зонæм, афтæмæй Афганистаны хæсты дзæвгар ныккалд ирон туг дæр. Уым ирон лæппутæ цы стыр хъайтардзинад æвдыстой, уый тыххæй хорзæхджын æрцыдысты Советон Цæдисы æмæ Республикæ Афганистаны бæрзонд паддзахадон хорзæхтæй.

Хъыгагæн, уырдыгæй сæрæгасæй чи раирвæзт, уыдонмæ та сæ Райгуырæн Ирыстоны æнхъæлмæ каст ноджыдæр хæст, æмæ уыдонæй цалдæрæй фæмард сты гуырдзиаг æнæформалты къухæй.

1994 азы Хуссар Ирыстоны арæзт æрцыд Афганистаны Ветеранты цæдис. Ацы организацийы сæргъ слæууыд Гуыцмæзты Мурат. Организаци саразыны нысан у хæсты хайадисæг ветеранты интерестæ хъахъхъæнын æмæ сын сæ нæмттæ сæнусон кæнын, фæмардуæвджыты бинонтæн æххуыс кæнын, æндæр паддзахадты ахæм ветеранты организацитимæ æмгуыстад кæнын. 2006 азы хуссарирыстойнаг организаци ист æрцыд, Афганистан æмæ æндæр хæстыты хайадисæг ветерантæн Мæскуыйы цы Æппæтадæмон æхсæнад ис, уырдæм. Ацы цæдисæн къухдариуæг кæны Андрей Чепурной, кæцы арæх вæййы нæ республикæйы. Ам нæхимæ Афганистаны ветеранты цæдис ис «Хæстон архайдтыты фæстиуæгæн фæцæфуæвæг лæппутæн æххуысы фонд»-ы дæлбар.

Ивгъуыд аз, Афганистаны хæсты хайадисджытæ æмæ уырдыгæй чи нал æрæздæхт, уыдон нæмттæ æрымысыны тыххæй, Президенты сæрмагонд фондæй хицæн æрцыд æхцайы фæрæзтæ æмæ сын нæ горæты БАМ-ы районы æвæрд æрцыд номарæн цырт. Зæрдиагæй йыл бакуыстой бынæттон скульптортæ. Цырты автортæ сты нæ республикæйы сгуыхт нывгæнæг Цхуырбаты Тамерлан, Зассеты Сæрмæт, Хуыбиаты Роберт, Æлборты Æхсæртæг æмæ Бекъойты Алан. Постаментыл æвæрд вертолеты цур рахицæнгонд бынаты фидæны хъуамæ арæзт æрцæуа Афганистаны хайадисджытæн музей дæр.

Афганистаны ветеранты цæдис æмæ уым сæ хæстон хæс бафидæг, ныртæккæ та Президенты администрацийы  РХИ-йы Паддзахадон хъахъхъæныны службæйы сæргъ-лæууæг, бæрнон кусæг Гуыцмæзты Мурат цытджын мадзал бацæттæ кодта номарæн цырты раз. Ардæм хуынд æрцыдысты РХИ-йы Президент Тыбылты Леонид, 4-æм æфсæддон базæйы командиры хæдивæг Валери Лисев, Уæрæсейы арæнхъахъхъæнæг службæйы бæрнон кусджытæ, «Хæсты фæцæфуæвæг лæппуты æххуысы фонд»»-ы сæргълæууæг Плиты Мадинæ, фæмардуæвджыты бинонтæ, Цхинвалы скъола-интернаты скъоладзаутæ, кадетон скъолайы ахуырдзаутæ æмæ Афганистаны ветерантæ.

Гуыцмæзты Мурат йæ раныхасы банысан кодта: «1979 азы Советон Цæдис æмæ Афганистаны сæргълæуджытæ сæ къухтæ 20 азы æмгъуыдмæ цы хæлардзинад æмæ æмгуысткæнынады бадзырдыл æрфыстой, уымæ гæсгæ советон æфсæдты иуæй-иу контингент афгайнаг адæмæн баххуыс кæныны нысанæн службæ кодта Афга-нистаны. Уыцы хæст уæззау фæд ныууагъта нæ раздæры Советон Цæдисыл, уæды фæлтæры цардыл. Æвыдæй нæ баззад нæ чысыл Ирыстон дæр. 9 азы Советон Цæдисæй ацы хæсты фæмард 14 мин салдаты. 53 мины бæрц фесты цæфтæ. Хуссар Ирыстонæй Афганистаны хæсты хайад райста 200 æвзонг лæппуйы, кæцытæй æхсæзæй сæрæгасæй нал сæмбæлдысты сæ райгуырæн зæххыл, фæмард сты, хæстон операцитæ æххæст кæнгæйæ. Уыдон сты Куымæридтаты Мераб, Тыджыты Гуливер, Чысиаты Нодар, Миндиашвили Заза, Сиукъаты Игорь, Гæбæраты Константин. Æцæг, куыд рабæрæг, афтæмæй Гæбæраты лæппу, махмæ кæд фæмардуæвæгыл нымад уыд, уæддæр рабæрæг, уый бирæ азты амынæты кæй уыд», – дзырдта Гуыцмæзты Мурат.

Уый фæстæ та ныхасы рацыд РХИ-йы Президент Тыбылты Леонид. Уый Афганистаны ветерантæн раарфæ кæныны фæстæ бузныг загъ-та, Афганистаны хæсты йæ адзал чи ссардта, уыдон бинонтæн. «Абон у ахæм бон: «Ничи ферох, ницы ферох». Дард Афганистаны зæххыл цы хæстон архайдтытæ цыд, уым кæд абон нал архайынц нæ адæмы минæвæрттæ,  уæддæр знаг архайы æндæр идеологимæ гæсгæ. Абон æз сæрыстыр дæн, нæ фарсмæ Стыр Уæрæсе кæй ис. 4-æм æфсæддон базæ арæнхъахъхъæнæг службæйы службæгæнджытæ нæ алыварс кæй сты, уый тыххæй стыр бузныг зæгъын Уæрæсейæн», – дзырдта Тыбылты Леонид.

Ныхасы ма рацыдысты 4-æм æфсæддон базæйы командæгæнæджы хæдивæг Валери Лисев, кадетон скъолайы ахуыргæнинаг Коцты Алек-сандр æмæ æндæртæ.

Уазæгты Марфа

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.