АИШ 22-æм ноябрæй фæстæмæ хайад нал исы гом арвы фæдыл бадзырды. Ныр америкæйаг хæдтæхджытæн сæ бон нал суыдзæн бадзырды бæстæты-хайадисджыты территоритыл инспекцион атахтытæ аразын. Документ нымад цæуы Атлантикæйы дыууæ фарсырдыгæй æууæнкдзинад æмæ æдасдзинад сифтонг кæныны сæйрагдæр инструменттæй сæ иуыл. Афтæ ма Иугонд Штаттæн сæ бон нал суыдзæн ахæм инспекцион атахтыты рæстæджы æрæмбырдгонд бæрæггæнæнтæ исын. Документ фадат дæтты паддзахадтæн кæрæдзийы территоритыл цæстдарæн атахтытæ аразынæн, уыцы нымæцы хæцæнгæрзтыл контроль кæныны тыххæй дæр.
Ацы аз майы АИШ-ы президент Дональд Трамп фехъусын кодта бадзырдæй рахизыны тыххæй, зæгъгæ, Уæрæсе «фехæлдта сразыдзинады уагæвæрдтæ». Трамп спайда кодта йæ уарзон тактикæйæ æмæ аххосджын кæны æндæр фарсы: «Уæрæсе нæ хъахъхъæны бадзырд. Æмæ йæ кæд Уæрæсе нæ райдайа хъахъхъæнын, уæд мах рахиздзыстæм бадзырдæй». Америкæйаг хицауад фехъусын кодта, зæгъгæ, 6 мæйы фæстæ сæрибар уыдзысты ацы Бадзырды хæстæй. АИШ-ы паддзахадон секретарь Майк Помпеойы ныхæстæм гæсгæ, Мæскуы цалдæр азы дæргъы хæлдта сразыдзинад, «куы-иу æй бафæндыд», уæд бадзырды фæлгæтты атахтытæ нæ уадзгæйæ, кæнæ та сæ арæнгонд кæнгæйæ. Помпео сæрмагондæй, банысан кодта, зæгъгæ, Мæскуы бар нæ радта Абхаз æмæ Хуссар Ирыстонимæ арæнты дæскилометрон къæлидоры цæстдарæн атахтытæ саразынæн. Америкæйæгтæ, зæгъ, разы не сты сæ хæдтæхджытæн Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы арæнтæм сæ бон æрбаввахс уæвын кæй нæу, уымæй. Сергей Лавров уый фæдыл бамбарын кодта, зæгъгæ, Уæрæсе америкæйæгтæн бар нæ лæвæрдта Абхаз æмæ Хуссар Ирыстоны районты сæрты арæнгæрон зонæйы атахтытæн, уымæн æмæ, зæгъ, уыдон не сты бадзырды хайадисджытæ.
Вашингтоны хъуыдымæ гæсгæ, АИШ-ы сæрмæ атахтыты рæстæджы уæрæсейаг фарс йæ хъус дардта америкæйаг лидер цы бынаты ис, уымæ. Мæскуы уыцы аххостæ растыл нæ нымайы. Трамп ма Мæскуыйы фæаххосджын кодта уымæй дæр, зæгъгæ, иу хатт уæрæсейаг хæдтæхæг атахт Урс хæдзары сæрты æмæ уыцы кадртæ фенын кодтой америкæйаг каналтæ иууылдæр. Уыимæ Вашингтон аскъуыддзаг кодта Бадзырдæй рахизын иннæ бæстæты интерестæ ницæмæ æрдаргæйæ, уыцы нымæцы Европæйы НАТО-йы фæдыл йе ‘мцæдисонты дæр. УФ-йы Президент Владимир Путин бадзырды фæдыл загъта: «Европæйæгтæ нын дзурынц, зæгъгæ, уадз, æмæ уыдон рахизой, фæлæ сымах ма рахизут. Æз сын загътон, зæгъын, уый хорз кинойы хуызæн у! Сымах иууылдæр НАТО-йы уæнгтæ стут. Уый та нысан кæны афтæ, сымах тæхдзыстут æмæ информаци дæттдзыстут америкæйæгтæн, æмæ махæн та нæ бон уый саразын не суыдзæн, уымæн æмæ мах баззайдзыстæм бадзырды. Уымæ гæсгæ хынджылæг ма кæнæм. Цæй æмæ ныхас кæнæм кæрæдзиимæ растæй».
Герман, Франц æмæ Швецийы хицауадтæ равдыстой се ʻнæразыдзинад АИШ Бадзырдæй кæй рахызт, уый фæдыл. Германы фæсарæйнаг хъуыддæгты министрад, æгæрыстæмæй, бафæлвæрдта америкæйæгтæн бауырныны кæнын, цæмæй уыдон ноджыдæр иу хатт ахъуыды кæной. Фæлæ Сергей Лавровы ныхæстæм гæсгæ, Вашингтон аскъуыддзаг кодта æндæргъуызон архайын. «Мах зонæм, америкæйæгтæ ныртæккæ активонæй кæй кусынц НАТО-йы уæнгтимæ, æппæт сæ партнертимæ, кæцытæ сты бадзырды бæстæтæ-хайадисджытæ. Вашингтон сæ домы гæххæттыл сæ къухтæ æрфыссын, цæмæй уыдон æнæ АИШ-æй ацы Бадзырды куы баззайой, уæд сын Уæрæсейы сæрмæ атахтыты тыххæй бæрæггæнæнтæ дæттой. Уый раст хъуыддаг у? АИШ-ы нæ фæнды никæмæн ницы уынын кæнын, æмæ сæхæдæг та се ‘мцæдисонтæй нелегалонæй тыхæй исдзысты информаци, кæцыйы уыдонæн бадзырды уагæвæрдтæм гæсгæ дæттыны бар нæй», – загъта УФ-йы фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Сергей Лавров.
Уый ма банысан кодта, зæгъгæ, бадзырды иннæ бæстæтæ-хайадисджытæ нырма нæ критикæ кæнынц АИШ-ы бадзырдæй кæй рахызт, уый тыххæй. Министр загъта, зæгъгæ, Уæрæсе цæттæ у бадзырды фæдыл æмгуыстадмæ кæд æмæ иннæ паддзахадтæ-хайадисджытæ сразыдзинады домæнтæ æххæст кæной, уæд. «Вашингтон бадзырдæй кæй рахызт, уымæй нæ рамбылдта нæдæр европæйаг æдасдзинад, нæдæр АИШ æмæ йе ‘мцæдисонты æдасдзинад. Ныр Ныгуылæны бирæтæ фарст дæттынц, зæгъгæ, цахæм уыдзæн Уæрæсейы реакци. Мах иу æмæ дыууæ хатты нæ банысан кодтам, зæгъгæ, махæн æппæт варианттæ дæр гом сты. Лæмбынæг нæ хъус дарæм æмæ анализ кæнæм, Бадзырды иннæ хайадисджыты ныхæстæ æмбæлон сты сæ хъуыддæгтæн, уымæн. Уæрæсе æмæ не ‘мцæдисонты интерестæ хъахъхъæнгæйæ, райсдзыстæм æмбæлон уынаффæтæ», – загъта Сергей Лавров.
Гом арвы фæдыл Бадзырд арæзт æрцыд 1992 азы 24 марты Хельсинкийы. Документ архайы 2002 азæй фæстæмæ. Ацы Бадзырд уазал хæсты фæстæ ссис Европæйы æууæнкдзинад сфидар кæныны фæдыл мадзæлттæй сæ иу. Бадзырдыл сæ къухтæ æрфыстой 34 бæстæйы. Уæдæй фæстæмæ Уæрæсейы Æфсæддон Уæлдæфон Тыхты специалон хæдтæхджытæ регулярон æгъдауæй атахтытæ арæзтой АИШ æмæ НАТО-йы æфсæддон объектты сæрты, æмæ НАТО-йы хайадисджытæ та – Уæрæсейы уæлдæфон тыгъдады. Хæдтæхджытæ-инспекторты бортыл алыхатт дæр уыдысты «исгæ фарсы» афицертæ. 2019 азы Уæрæсеимæ ахастытæ куы февзæрдæр сты, уæд америкæйаг политиктæ ногæй дзурын райдыдтой, зæгъгæ, гом арвы фæдыл Бадзырд дзуапп нæ дæтты национ интерестæн. АИШ-ы сæйраг аргумент уыд уый, æмæ ацы Бадзырд Мæскуыйæн кæй дæтты «æгæр уæрæх фадæттæ АИШ-ы тыххæй развæдсгарæн бæрæггæнæнтæ æмбырд кæнынæн».
Уæдæ куыд уынæм, уымæ гæсгæ АИШ рагæй фæнд кодтой Бадзырдæй рахизыны тыххæй. Афтæмæй ма Уæрæсе æмæ АИШ-ы ‘хсæн архайы æрмæстдæр иу æфсæддон сразыдзинад – стратегион хæцæнгæрзтæ фæкъаддæр кæныны фæдыл мадзæлтты тыххæй Бадзырд.
Мыхуырмæ йæ бацæттæ кодта
ДЖИОТЫ Екатеринæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.