Хæст… цыбыр, фæлæ мидисджын дзырд. Хъыгагæн йæ мидисы ис æрмæстдæр зындзинад, тугкалд, тар нывтæ, цæстысыг æмæ алыгъуызон хъизæмæрттæ. Ахæм тар æмæ фыдбонтæй баззадысты историйы Афганистаны зæххыл цæуæг хæстон дæс азы. Уыцы хæсты судзгæ æвзæгтæ ранхъæвзтой нæ чысыл Ирыстонмæ дæр æмæ сæ фæстæ ныууагътой сау тæлмытæ, уæззау мысинæгтæ, цæрдхъуаг æрыгон лæппуты цард æцæгæлон зæххыл аскъуынгæйæ.
Хуссар Ирыстон Афганистаны хæстмæ арвыста 200 æрыгон лæппуйы, уыдонæй авд бабын сты уым, иу сæ фæцис æбæрæг сæфт, чи ма дзы æрыздæхт, уыдон та – сахъатджынæй, сæ буæрттыл æрхастой знаджы нæмыджы фæдтæ, сæ зæрдæты та æнустæм баззадысты судзгæ зæххы æгъатыр мæлæтхæссæг нывтæ.
Тыджыты Гулливер уыд нæ областы фæсивæдæй ацы хæстмæ чи фæцыд æмæ йæ цард уым чи ныууагъта, уыдонæй сæ иу. Райгуырд Знауыры районы Мухрисы хъæуы 1962 азы 2 æм августы. Хæрз саби ма куы уыд, уæд дæр бæрæг уыдысты йæ хæларзæрдæ æмæ уарзæгой удыхъæд. Æппынæдзух уыд хъæлдзæг, нæ зыдта зивæг, рæзтис æгъдауджын æмæ цæрдæг сабийæ. Каст фæцис Цхинвалы 11-æм астæуккаг скъола тынг хорз нысæнттыл. Фæлæ ма уый æмрæнхъ кодта алыгъуызон куыстытæ дæр, йæ ныййарджытæ цыбыркъух кæй уыдысты, уымæ гæсгæ æмбæрста уавæр æмæ йæ бон куыд уыд, афтæ-иу балæууыд сæ фарсмæ. Æрыгон уæвгæйæ нæ тарст зындзинæдтæй, уæззау æмæ зын куыстытæй.
«Фыццаг хатт йæ куыстмызд куы райста, уæд ма уыд скъолайы ахуыргæнинаг. Æрбахаста йæ æмæ йæ радта мæнæн. Куыста алыгъуызон куыстытæ æмæ-иу йæ куыстмызд, æрыгон лæппуйау, йæхиуыл никуы бахардз кодта, кæддæриддæр сæ хардз кодта нæ бинонты хæрдзтæн, кæм уæлæдарæсыл, кæм та – хæрдыл», – дзуры йæ мысинæгтæ Гуливеры хо Ульянæ.
1981 азы Гулливермæ æрсидтысты Райгуырæн бæстæйы раз йе ‘фсæддон хæс æххæст кæнынмæ. Бирæтæм æрхаудта Афганистаны баслужбæ кæныны хæс, куыд Хуссары, афтæ Цæгат Иры дæр хъуыстысты, уым кæй фæмард сты Советон салдаттæй бирæтæ. Уымæ гæсгæ Гулливеры ныййарджытæ дæр тарстысты, сæ фырт уырдæм куы бахауа, уымæй. Гулливерæн йæ бон уыд æмæ бынтондæр ма ацыдаид æфсады рæнхъытæм, йе ‘нæниздзинадимæ йын хъуагдзинад кæй уыд, уымæ гæсгæ, фæлæ йæ сæрмæ не схаста йе ‘мкарæнтæй фæсте фæлæууын. Рацыд медбасгæрст æмæ араст йæ хæс æххæст кæнынмæ… фæцу æмæ ма ‘рцуйы фæндагыл. 19 аздзыд хæстон арæхстдзинадæй æвæлтæрд лæппуйæ Гулливер бахауд Афганистаны хæсты цæхæрмæ. Фæлæ ныфсхаст æмæ æвзыгъд лæппу уæвгæйæ нæ фæтыхст, нæ фæтарст зындзинæдтæй афтæмæй хъаруджынæй райста æхсæнгарз æмæ бацыд кæйдæр зæххыл кæйдæр адæмы цард хъахъхъæнынмæ карз тохты. Гулливер равдыста йæ фидар æнæбасæтгæ хъайтардзинад, æмгæрттыл æнувыддзинад æмæ арæхстджын, æвæлтæрд уæвгæйæ, фæлтæрд хæстоны фердæхтдзинад. Уыд кæддæриддæр раззагонты æмрæнхъ. Нæ фесæфта, сабибонтæй фæстæмæ йæм цы миниуæг уыд уый – æмгæртты ‘хсæн кæддæриддæр зыдта хъæлдзæгдзинад парахат кæнын. Йæ хæстон æмгæрттæ уый тыххæй сæ мысинæгты зæгъынц, Гулливер кæй уыд æмгæртты хъæлдзæггæнæг. Цыфæнды тæссаг уавæрты дæр-иу ссардта хъазæн ныхас, йæ юмор уыд ирд æмæ зæрдæмæдзæугæ.
Гулливеры ныййарджытæ Азæ æмæ Баграт куы базыдтой, сæ фырт ахæм тæссаг бынатмæ бахауд, уæд, кæй зæгъын æй хъæуы, сæ мæт уыд æнæкæрон. Ныййарæджы зæрдæ æнкъараг у, загъдæуы, æвæццæгæн, уыдон дæр æнкъардтой сæ фырты хъысмæт æмæ кæд сæ бон ницы уыд, уæддæр æнæрхъæцæй æнхъæлмæ кастысты йæ алы фыстæгмæ дæр. Æмбæрста Гулливер дæр йæ бинонты тыхст æмæ сæм арæх фыста фыстæджытæ.
«Здравствуй Баграт! Как вы? Надеюсь, хорошо. Будьте здоровы. Сегодня получил от тебя письмо и сразу пишу ответ. Служу очень хорошо, это не служба, а курорт. Вчера 1 марта меня хотели отправить в офицерскую столовую официантом, но я отказался. Сказал капитану, что не хочу туда, лучше пойду в пехоту и он больше меня туда не отправил. Зачем мне служба в столовой, когда у меня есть другая, хорошая жизнь – работа водителем. В настоящее время работаю водителем на БТР-е. В августе поеду в Советский союз на учебку. А пока всего тебе доброго. Берегите себя. За меня не волнуйтесь, со мной никогда ничего не случится. До свидания. Жду ответа. Мой адрес: полевая почта 93992- «Г»…». Ахæм уыд Гулливеры фыстæджытæй сæ иу.
Хæст хæст у, фæлæ Афганистаны хæсты æппæты тæссагдæр уыд машинæйыл кусын, душмантæ алы рæтты минæтæ æвæрдтой æмæ тæссаг уыд машинæ сыл аскъæрынæй. Ахæм уавæрты бабын сты бирæ Советон æфсæддонтæ, фæлæ Гулливер кæд уæды онг куыста машинæйыл, уæддæр йæ адзал ссардта æндæр уавæрты. Цы æфсæддон хайы службæ кодта, уым нал фаг кодтой фистæг æфсад æмæ Гулливер йе ‘намондæн конд æрцыд фистæг æфсады рæнхъытæм. Гулливер йæ ныййарджытæм 1982 азы 4-æм августы цы фыстæг æрæрвыста, уым ныфсытæ бæргæ æвæрдта семæ тагъд фембæлынæй, фæлæ хъысмæты фæндтæ уыдысты æгъатыр. Декабры мæйы 14-æм бон Гулливер радон тохты рæстæджы фæмард йæ æфсæддон хæс æххæсткæнгæйæ.
Гулливер йæ цард радта æцæгæлон адæмы сæрибардзинады сæраппонд, фæлæ уæлæуыл ныууагъта йæ кадджын ном, йæ цыбыр царды цы бирæ хæрзиуджытæ сарæзта, уыдон æмæ йе ‘ввахс адæмæн та æнæбайгасгæнгæ хъæдгом сæ зæрдæты. «Уважаемые Баграт Давидович и Аза Леоновна! С большой скорбью сообщаем Вам тяжелую весть о гибели Вашего сына и нашего боевого товарища Гулливера Багратовича Тигиева. Выполняя боевое задание, верный военной присяге, Ваш сын до конца выполнил свой патриотический и интернациональный долг, проявив при этом стойкость и мужество, погиб 14 декабря 1982 года. Участвуя в операциях, Гулливер всегда показывал образец преданности делу Коммунистической партии, социалистической Родине, высокие морально-политические качества, мужество и отвагу. 14 декабря колона подразделения, следуя на боевое задание, была обстреляна мятежниками и в этом бою Ваш сын, наш боевой товарищ, погиб. Память о вашем сыне навсегда сохранится в сердцах его товарищей. Примите искренние соболезнования и сочувствия по поводу постигшего Вас горя».
Гулливерæн йæ царды азтæ æдæппæт уыдысты 20. Йæ лæджы кары куы бацыд, уæд аскъуыд йæ цард знаджы нæмыгæй. Йæ ныййарджыты фидæны ныфс дард Афганистаны зæххæй æрыздæхт æфсæн табæты, æнустæм сæ йæ цардбæллон удæгас хуыз фенынмæ бæлгæйæ сæ ныууадзгæйæ.
Йæ амæлæты фæстæ Гулливер хорзæхджын æрцыд Сырх Стъалыйы орденæй.
ХУЫГАТЫ Миленæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.