Æрвылаз дæр 9-æм февралы нысан фæцæуы стоматологы дунеон бон. Уæрæсейы ацы бон нысан кæнынц 2001 азæй фæстæмæ, æмæ нымад цæуы дæндæгты специалистты æмæ сæ пациентты бæрæгбоныл. Ацы бон æвзæрст æрцыд чырыстон хъизæмаргæнæг сылгоймаг Аполлония Александрияйы мысынады тыххæй. Аполлония райста чырыстон дин æмæ кад кодта Йесо Чырыстийæн. 249 азы император Александрий Декий райдыдта чырыстон диныл хæст адæмы хъыгдарын. Уæззау хъизæмæрттæ йын æвзарын кæнгæйæ, (стыдтой йын йæ дæндæгтæ аркъауæй) Аполлонийæ домдтой чырыстондзинадыл къух сисын, фæлæ уый бафæрæзта æппæт хъизæмæрттæн дæр. Уæд æм бартхъирæн кодтой арты басудзынæй, фæлæ уый нæ фæтарст æмæ йæхæдæг бакъахдзæф кодта артмæ 249 азы 9-æм февралы. Уый фæстæ йæ банымадтой куыд дæндæгты дохтырты сыгъдæг аудæгыл, афтæ ма дæндаджы рыстæй чи хъизæмар кæны, уыцы адæймæгты аудæгыл дæр. Сыгъдæг сылгоймаджы атрибуттæ систы дæндæгтæ кæнæ аркъаутæ.
Æвæццæгæн, нæ царды ахæм адæймаг нæй, кæцыйы иу хатт уæддæр нæ бахъуыд стоматологы æххуыс. Ацы хъæуæг профессийы адæймæгтæ адæмæн лæвар кæнынц æнæниз дæндæгтæ æмæ рæсугъд мидбылхудт. Стоматологи иуран нæ лæууы. Æппынæдзух æххæст цæуынц дæндæгты низтæн хос кæныны ифтонггæрзтæ æмæ технологитæ. Медицинæйы ацы ахсджиаг къабаз фæстаг азты активонæй рæзы Цхинвалы дæр, цыран раздæр куыстой æрмæстдæр цалдæр паддзахадон клиникæйы. Абон цæрджытæн лæггад кæнынц ногдæр аппаратурæйæ ифтонг стоматологон хисæрмагонд кабинеттæ. Республикæйы нæй дæндæгты квалификациджын специалистты хъуагдзинад. Ис нæм, уæрæсейаг хуыздæр уæлдæр ахуырадон уагдæтты ахуырад чи райста, ахæм фæлтæрдджын æмæ æвзонг кадртæ.
Абон уæ базонгæ кæндзыстæм йæ дæсныйады æцæг специалист, æвзонг сылгоймаг Цхуырбаты Дианæимæ. Уый фараст азы бæрц пациенттæн хос кæны куыд республикон рынчындоны, афтæ Хъайтарты уынджы хисæрмагонд клиникæйы дæр. Йæ лæггæдты спектры сты: дзыхы профессионалон гигиенæ, фæкарздæргонд кариесæн хос кæнын, дæндæгтæ сурс кæнын æмæ æндæртæ. Кæд ын куысты стаж нырма афтæ бирæ нæй, уæддæр Дианæ йæхи равдыста иттæг хорз профессионалæй. Ацы хæларзæрдæ сылгоймагæй ахæм хорз аурæ цæуы æмæ адæймаг æхцондзинад исы йемæ ныхас кæнынæй. Баййæфтон æй йæ куысты уæлхъус. Æмæ нын бацайдагъ ныхас.
Райгуырд 1989 азы горæт Цхинвалы. Æнтыстджынæй каст фæцис нæ горæты 2-æм астæуккаг скъола. Дианæ куыд загъта, афтæмæй чысылæй фæстæмæ йæ бæллиц уыд дохтыр суæвын. «Фæндыд мæ сывæллæтты хирург суæвын. Æппындæр нæ хъуыды кодтон стоматолог суæвыныл, фæлæ мын хъысмæт равзæрста растдæр ацы дæсныйад. Стоматолог суæвыны тыххæй мын бауынаффæ кодта не ‘ввахс хион æмæ мæ ныййарджытæ дæр уæлдай ницыуал загътой мæ фæндыл», – радзырдта уый.
Йæ ныхæстæм гæсгæ, йæ равзæрст профессийыл æппындæр нæ фæсмон кæны, уымæн æмæ стоматологи у медицинæйы ахсджиаг хай. Стоматологтæ адæмы ирвæзын кæнынц тыхджын рыстæй. Æвæццæгæн, дæндаджы тыхджын рыст æппынкъаддæрæй иу хатт уæддæр чи нæ бавзæрста, нæ царды ахæм адæймæгтæ стæмтæ сты. Æмæ, æцæгæйдæр, дæндаджы рыст тынг зын уромæн у æмæ адæймаджы бахъæуы дохтыры æххуыс. Æгæрыстæмæй, ис ахæм легендæ дæр: иу хохы, дам, цард иу уæйыг, кæцыйæн срыст йæ дæндаг æмæ йæ хъæрзын хъуыст, иннæ хохы чи цард, уыцы уæйыгмæ. Уый йæм фæдисы кæй рацыд, уый базонгæйæ, йæ цæст акъахта. Худинаг æм каст дæндаджы рысты тыххæй афтæ тынг кæй хъæрзыдта, уый. Фæдисы рацæуæг уæйыг æй куы базыдта йæ цæсты тыххæй хъæрзы, уæд ын загъта, зæгъгæ, дам, æз та афтæ фенхъæлдтон дæ дæндаг риссы…
«Райгонд дæн, дæндæгты специалист кæй сдæн, уымæй. Æхцондзинад исын мæ куысты фæстиуджытæй. Мæ куыст мæ домы стыр хъусдард æмæ бæрндзинад, стыр æхсызгон мын вæййы мæ пациенттæ мæ райгондæй кæй ацæуынц, уый», – фæзæгъы Дианæ.
2007 азы Цхуырбаты чызг ахуыр кæнынмæ бацыд Хетæгкаты Къостайы номыл ЦИПУ-йы стоматологон факультетмæ. Университет æнтыстджынæй каст фæуыны фæстæ йæ ахуыр адарддæр кодта А.Евдокимовы номыл Мæскуыйы паддзахадон медицинон-стоматологон институты интернатурæйы дохтыр-стоматологы дæсныйады фæдыл. Интернатурæ каст фæуыны фæстæ йæ профессионалон архайд дæр райдыдта Мæскуыйы. Кусынмæ бацыд Сывæллæтты 46-æм стоматологон поликлиникæмæ. Ирон чызг Уæрæсейы зæххыл йæ хорз куысты тыххæй бирæ хæттыты хорзæхджын æрцыд Кады грамотæтæ æмæ æхцайы премитæй.
Уæрæсейы столицæйы кæд йæ хъуыддæгтæ йæхи фæндиаг цыдысты, райгонд уыд йæ куыстæй, уæддæр йæ зæрдæ æппынæдзух дзырдта йæ радтæг Ирыстонимæ. Æмæ цасдæр рæстæджы фæстæ æрыздæхт йæ уарзон Цхинвалмæ республикон стоматологон рынчындоны раздæры сæйраг дохтыр Кокойты Маирбеджы фæхуындмæ гæсгæ. «Мæскуыйы райгонд уыдтæн алцæмæйдæр, фæлæ тынг мысыдтæн мæ уарзон Цхинвалы, ам сты мæ мад, мæ хиуæттæ. Цыдæр рæстæг ма бакуыстон Мæскуыйы æмæ уый фæстæ æрыздæхтæн. Мæхицæй не ‘ппæлын, фæлæ мæ ныв конд уыд поликлиникæйы кады фæйнæгыл мæ хорз куысты тыххæй», – загъта Цхуырбаты чызг.
Дианæ йæ коллегæтимæ бакодта хисæрмагонд кабинет æмæ уыцы иурæстæджы кусы рынчындоны дæр æмæ уым дæр. Уыйбæрц адæм æм цæуы æмæ йын сæрибар рæстæг нал баззайы, фæлæ йæ куыст афтæ тынг уарзы æмæ дзы фæллайын нæ зоны. «Нырыккон методтæ фадат дæттынц рыст нæ банкъаргæйæ, дæндæгтæн хос кæнын. Фæлæ пациенттæй бирæтæ тынг фæтæрсынц стоматологон кабинетмæ æрбахизгæйæ. Æгæрыстæмæй, тæрсынц анестези аразынæй дæр. Фæлæ æхсызгонæй банысан кæнынц, æппындæр рыст кæй нæ банкъардтой, уый. Стыр пайда мын фæцис, интернатурæ Мæскуыйы кæй рацыдтæн, уый. Райстон хорз фæлтæрддзинад æмæ дзы ныр пайда кæнын», – худæнбылæй банысан кодта дæндæгты дæсны.
Медицинæ, ахуырад размæ цæуы æмæ хъуамæ адæймаг семæ æмдзу кæна. Уый тыххæй та фæхъæуы квалификаци бæрзонддæргæнæн курсытæ рацæуын. Дианæ дæр ныр цалдæр хатты курсытæ рацыд Дзæуджыхъæуы, Ставрополы, Налцыччы, Краснодары. Фæстаг хатт йæ квалификаци фæбæрзонддæр кодта ивгъуыд 2022 азы.
Цхуырбаты чызг куыд загъта, афтæмæй Цхинвалы стоматологийы къабаз ис хорз æмвæзадыл, Мæскуыйæ бирæ ныллæгдæр нæу. Æвæрынц импланттæ, аразынц цириконæй коронкæтæ, протезты æппæт хуызтæ. «Хуссар Ирыстоны ис сывæллæтты стоматолог æмæ брекеттæ æвæрæджы хъуагдзинад. Иннæ лæггæдтæ æмбæлон, нормалон сты, сæ гъæд бæрзонд у. Республикæйы хорз специалисттæ бирæ ис», – банысан кодта стоматолог.
Дианæйæ райгонд сты йæ пациенттæ. Куыд дзурынц, афтæмæй йын ис тынг рог къух. Йæ къухты февнæлд у уæздан. Æрбацæуынц æм нæ республикæйы районты цæрджытæ дæр æмæ йын йæ лæггадæй баззайынц райгондæй.
Стоматологы дунеон боны арфæ кæнæм куыд Дианæйæн, афтæ ма ацы хъæуæг профессийы иннæ минæвæрттæн дæр. Дианæ, бирæ азты дæргъы æнæнизæй лæггад кæн дæ пациенттæн.
ДЖИОТЫ Екатеринæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.